Μεταναστευτικό: Μπορεί το σχέδιο Σάντσεθ να λειτουργήσει ως μοντέλο για την ΕΕ κόντρα στη δεξιά ρητορική;

Οι φωνές που ακούγονται στη Ευρώπη για το μεταναστευτικό, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, φτάνουν στα όρια της υστερίας. Οι πάντες μοιάζουν… αγανακτισμένοι και οι λύσεις που προτείνουν (για τις χώρες τους ξεχωριστά αλλά και για την Ευρώπη συνολικά) περιορίζονται στην καταστολή, στην αποτροπή και στην απαγόρευση. Κάθε άλλη φωνή “πνίγεται” στο θόρυβο που παράγουν όχι μόνο η ακροδεξιά (που προφανώς διακρίνεται σε τέτοιου είδους “σπορ) αλλά και η παραδοσιακή δεξιά και μέρος της σοσιαλδημοκρατίας. Το μόνιμο “μότο” είναι “δεν χρειαζόμαστε άλλους μετανάστες, δεν ενσωματώνονται”.

Το επιχείρημα σηκώνει συζήτηση. Αλλά πριν φτάσουμε σ’ αυτό να πούμε ότι τη μονοτονία της αντιμεταναστευτικής ρητορικής στην Ευρώπη έσπασε πρόσφατα ένας προοδευτικός πολιτικός ο οποίος διαθέτει τις εξής δύο κρίσιμες ιδιότητες: Εκπροσωπεί μεγάλη χώρα της Ενωσης (Ισπανία) και κυβερνά. Αρα ότι λέει, κάθε δέσμευσή του, έχει ξεχωριστή σημασία γιατί δοκιμάζεται στο δύσκολο τερέν της εφαρμοσμένης πολιτικής και τελικά της (αμείλικτης) πραγματικότητας.

Η Ισπανία είναι μία από τις χώρες που λόγω της εδαφικής εγγύτητάς της με τη βόρεια Αφρική σηκώνει μεγάλο βάρος από το μεταναστευτικό ζήτημα. Δεν έχουν περάσει παρά ελάχιστα χρόνια από την ημέρα που Ισπανοί συνοριοφύλακες πυροβόλησαν και σκότωσαν πολλούς μετανάστες στη Μελίγια, στα σύνορά της με το Μαρόκο. Η κυβέρνηση Σάντσεθ κατακρίθηκε τότε και δικαίως. Όμως ο κανόνας δεν είναι αυτός σε ότι αφορά την Ισπανία.

Οι αρχές επιχειρούν και σώζουν, σε θάλασσα και ξηρά, μετανάστες, γεγονός που έχει επικριθεί από τη δεξιά αντιπολίτευση και ιδιαίτερα από την ακροδεξιά του Vox η οποία, στο συγκεκριμένο θέμα, έχει θέσεις που κάλλιστα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, μισανθρωπιστικές.

Άλλη ποιότητα λόγου και επιχειρημάτων

Ο Πέδρο Σάντσεθ, Πρωθυπουργός της Ισπανίας και επικεφαλής μίας κυβέρνησης “ηττημένων” σε συνασπισμό με την Αριστερά (δεν υπάρχει στο συνασπισμό το πρώτο κόμμα των τελευταίων εκλογών που ήταν το δεξιό Λαϊκό Κόμμα) είναι ένας ρεαλιστής πολιτικός. Απλά διαθέτει έναν διαφορετικό τρόπο για να “διαβάζει” την πραγματικότητα σε σχέση με τους περισσότερους Ευρωπαίους ηγέτες. Ψάχνει πίσω από τις λέξεις, αποφεύγει το λαϊκισμό και προτείνει πραγματικά καινοτόμες λύσεις.

Σε πρόσφατο λόγο του για το μεταναστευτικό στην ισπανική βολή, ο Σάντσεθ επιβεβαίωσε του λόγου το αληθές. “Η Ισπανία” τόνισε, “είναι χώρα μεταναστών” προκαλώντας αναστάτωση στα έδρανα της δεξιάς αντιπολίτευσης. Πριν προλάβουν οι αντιπολιτευόμενοι να συνέλθουν, ο Σάντσεθ έσπευσε να αποδείξει τον ισχυρισμό του προβάλλοντας μία είδηση από το μακρινό 1949, συγκεκριμένα στις 25 Μαϊου εκείνου του έτους, . Τότε η Βενεζουέλα είχε δεχθεί ακόμα 100 Ισπανούς μετανάστες που ήθελαν να γλιτώσουν τις διώξεις από το καθεστώς του στρατηγού Φράνκο. “Πρέπει να θυμόμαστε τι πέρασαν οι μητέρες μας και να είμαστε μια φιλόξενη κοινωνία” συμπλήρωσε ο Ισπανός Πρωθυπουργός για να καταλήξει. “Εχουμε χρέος χρέος στους ηλικιωμένους αλλά και στα παιδιά μας για να εγγυηθούμε την ευημερία τους”.

Ο Σάντσεθ πιστεύει ότι η ευημερία περνά μέσα από τη μετανάστευση. Δεν τη δαιμονοποιεί, την περιγράφει όπως πραγματικά είναι. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του “οι μισοί και πλέον από τους Δήμους μας κινδυνεύουν με ερήμωση.

• Ποιος θα φροντίσει τους ηλικιωμένους ανθρώπους που αναγκαστικά μένουν πίσω;
• Πως θα βρουν οι εταιρίες το προσωπικό που χρειάζονται για να συνεχίσουν να παράγουν;
• Ποιος θα δουλέψει στην οικοδομή;
• Ποιοι θα στελεχώσουν τα αγροτικά σχολεία μας¨” (σσ υπάρχουν και τέτοια στην Ισπανία).

Στις απορίες αυτές η δεξιά δεν έχει απαντήσεις. Γνωρίζει καλά ότι οι νεώτεροι, ειδικά οι πιο μορφωμένοι, καταφεύγουν στα μεγάλα αστικά κέντρα ή ακόμα και στο εξωτερικό για να βρουν την ευκαιρία ζωής που αναζητούν. Αναγκαστικά, μένουν άδειες θέσεις εργασίας ενώ και κοινωνικές ανάγκες, όπως η εξυπηρέτηση των μεγαλύτερων και ανήμπορων συμπολιτών, δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν ή εξυπηρετούνται με προβλήματα.

Οπως, τέλος, υπογράμμισε ο Ισπανός Πρωθυπουργός, σε μία γενικότερη θεώρηση για το μεταναστευτικό φαινόμενο, “σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, η μετανάστευση υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους μοχλούς ανάπτυξης των εθνών, ενώ το μίσος και η ξενοφοβία ήταν -και συνεχίζουν να είναι- ο μεγαλύτερος καταστροφέας των εθνών”. Αλήθεια, ποιος άλλος Ευρωπαίος ηγέτης μπορεί να μιλήσει με τόσο θάρρος και καθαρότητα κόντρα στον κυρίαρχο λόγο;

Το σχέδιο της ισπανικής κυβέρνησης

Στη βουλή ο Σάντσεθ παρουσίασε ένα φιλόδοξο σχέδιο το οποίο, όπως πιστεύει, θα βοηθήσει στην καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης επί ισπανικού εδάφους. Τα μέτρα μπορούν να χαρακτηριστικούν φιλικά ή, τέλος πάντων, όχι αποτρεπτικά ακόμα και για τους παράνομους, αρχικά, μετανάστες.

• Με μία σειρά από παρεμβάσεις θα απλοποιηθούν οι διαδικασίες για τη χορήγηση άδειας διαμονής και εργασίας και παράλληλα, η Ισπανία, θα ενσωματώσει στο εθνικό της δίκαιο δύο σχετικές κοινοτικές οδηγίες.

Οι μετανάστες χωρίς χαρτιά θα μπορούν να λαμβάνουν νομιμοποιητικά έγγραφα για την περαιτέρω διαμονή τους στη χώρα αφού αποδείξουν ότι ζούσαν και εργάζονταν στην Ισπανία τα προηγούμενα δύο χρόνια και όχι τρία όπως προβλέπει ο ισχύων νόμος. Θα απλοποιηθούν επίσης οι διαδικασίες έτσι ώστε να μπορούν να λαμβάνουν νομιμοποιητικά έγγραφα οι στενείς συγγενείς μεταναστών που εργάζονται στη Ισπανία. Απόγονοι μέχρι 26 ετών αλλά και πρόγονοι μέχρι και 80 ετών θα μπορούν να παίρνουν πλέον πιο εύκολα άδεια παραμονής και εν συνεχεία την ισπανική ιθαγένεια, κίνηση που απαλλάσσει χιλιάδες μετανάστες από το βραχνά της τύχης των δικών τους ανθρώπων μετά την εγκατάστασή τους στη χώρα.

Το σχέδιο είχε ήδη εκπονηθεί από τον περασμένο Δεκέμβριο αλλά η ισπανική κυβέρνηση καθυστέρησε να το φέρει προς ψήφιση. Δεν ήταν άλλωστε ασήμαντες οι αντιδράσεις, κάθε άλλο. Την περασμένη εβδομάδα έκανε όμως το απαραίτητο βήμα προκαλώντας μάλιστα σύγχυση στο Λαϊκό Κόμμα που δεν απέρριψε την πιθανότητα ψήφισή του (έτσι και αλλιώς οι ισπανικές μεγάλες εταιρίες που κατά παράδοση στηρίζει το Λαϊκό Κόμμα, αναζητούν εναγωνίως προσωπικό).

“Οι ξένοι δεν είναι καλύτεροι ούτε χειρότεροι από μας. Όταν μιλάμε για μετανάστευση, πολεμάμε ενάντια σε μύθους, όχι ενάντια στην πραγματικότητα. Η Ισπανία πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στο να είναι μια ανοιχτή και ευημερούσα χώρα ή μια κλειστή και φτωχή χώρα” τόνισε καταληκτικά ο Πέδρο Σάντσεθ προκαλώντας την οργή του Vox το οποίο αντέδρασε με τα συνήθη χοντροκομμένα επιχειρήματα σύμφωνα με τα οποία “οι μετανάστες κλέβουν τις δουλειές από τους Ισπανούς”.

Ας μην νομίσει κανείς ότι οι απόψεις του Σάντσεθ είναι πλειοψηφικές στην ισπανική κοινωνία, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Ωστόσο, ο Ισπανός Πρωθυπουργός προχωρεί όπως έκανε και σε άλλα σημαντικά θέματα στο πρόσφατο παρελθόν αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος. Θα έλεγε κανείς, ανεξάρτητα με το αν συμφωνεί ή διαφωνεί με την προσέγγισή του, ότι αυτή είναι η γνήσια πατριωτική στάση. Μόνο μην το πείτε στο Vox και στους ανά την Ευρώπη ομοϊδεάτες του.