Ρομά: Η πραγματικότητα πίσω από το στίγμα-“Μεγάλα συμφέροντα κρατούν τις κοινότητες εκτός κοινωνικού γίγνεσθαι”

Πριν από έναν περίπου μήνα διαμοιράστηκε- με αστραπιαία ταχύτητα όπως γίνεται πάντα σ’ αυτές τις περιπτώσεις- η πληροφορία ότι το 84% όσων προχώρησαν σε κλοπές (ή συμμετείχαν σ’ αυτές) μέσα στο 2021 ήταν Ρομά. Ουδείς σκέφτηκε να τσεκάρει ξανά τα στοιχεία στην πηγή τους (σχετική έκθεση της Ελληνικής Αστυνομίας), ουδείς έβαλε φίλτρα στην “πληροφορία” και έτσι χιλιάδες πολίτες πίστεψαν την “είδηση” περί της Ρομά εγκληματικότητας η οποία εν τέλει έφτασε μέχρι τη Βουλή μετά από σχετική επερώτηση κυβερνητικών βουλευτών προς το αρμόδιο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

Του Νίκου Γιαννόπουλου

Προφανώς δεν είναι πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο, προφανέστατα δεν θα είναι και η τελευταία. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα και με αφορμή γεγονότα που “δίνει” η επικαιρότητα επιστρέφει στη δημόσια σφαίρα ο κακοποιητικός λόγος για τους Ρομά μαζί με τη στοχοποίηση και το στίγμα εναντίον τους.

Οι Ρομά είναι εγκληματίες, κλέβουν σίδερα και καλώδια από τις σιδηροδρομικές γραμμές, δεν στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο και εισπράττουν επιδόματα. Κάπως έτσι κανονικοποιείται ο ακροδεξιός λόγος αφού, έτσι και αλλιώς, οι κοινότητες των Ρομά αποτελούν εύκολο στόχο για την απανταχού ακροδεξιά. Σε εποχές, δε, συντηρητικοποίησης της κοινωνίας όπως αυτή που διανύουμε, η στοχοποίηση λαμβάνει μαζικά χαρακτηριστικά.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Μήπως φορτώνουμε στην πλάτη των Ρομά τις αποτυχίες του συστήματος ένταξης αλλά και τις εν γένει αρρυθμίες του κοινωνικού κράτους, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που η σχετική χρηματοδότηση περιορίστηκε λόγω και των μνημονίων; Δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα αυτή η προσέγγιση.

“Πρόκειται για έναν θεσμικό ρατσισμό” αναφέρει χαρακτηριστικά στο Libre, ο Γιάννης Μάντζας, πολιτικός επιστήμονας msc κοινωνικής ανθρωπολογίας και υπεύθυνος επικοινωνία της ActRom. “Μπορεί να βρισκόμαστε στο 2024 αλλά η ένταξη των Ρομά στο κοινωνικό σώμα σε οποιοδήποτε πλαίσιο, παραμένει μία πολύ δύσκολη υπόθεση” συμπληρώνει.

Μάς καλεί ο κ. Μάντζας να απαντήσουμε σε μερικά απλά ερωτήματα: “Ποιος Ρομά μπορεί εύκολα να νοικιάσει σπίτι ή ποιοι Ρομά μπορούν να σπουδάσουν απρόσκοπτα περνώντας από όλες τις βαθμίδες της ελληνικές εκπαίδευσης;”

Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις σε τέτοιου είδους απορίες. Η πραγματικότητα, δε, όπως γνωρίζουμε οι περισσότεροι, είναι σκληρή για τους ανθρώπους που προσπαθούν σκληρά να ενταχθούν και να αφήσουν πίσω τους τις συχνά βίαιες συνθήκες των καταυλισμών στους οποίου ζουν ανά την Ελλάδα.

“Αν κάνουμε μία υπόθεση εργασίας” συνεχίσει ο κ. Μάντζας “και πούμε ότι το πρόβλημα της ένταξης των Ρομά λύνεται μ’ ένα μαγικό χέρι και μ’ ένα μαγικό τρόπο ξέρετε πόσα χρήματα από ευρωπαϊκά προγράμματα, που δεν καταλήγουν ποτέ σε χέρια Ρομά, θα χαθούν; Δυστυχώς, είναι πολύ μεγάλα τα συμφέροντα που κρατούν τις κοινότητές μας εκτός του κοινωνικού γίγνεσθαι”.

Και συνεχίζει: “Πάντα πρέπει να υπάρχει κάποιος που να φταίει έτσι ώστε να συνεχίζεται το διαίρει και βασίλευε. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι άλλοι πληθυσμοί στον ελληνικό χώρο ενσωματώθηκαν, αργά ή γρήγορα, αλλά οι Ρομά συνεχίζουν να είναι εκτός παιχνιδιού. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Βλάχοι”.

Ο ρόλος των media και τα πρακτικά προβλήματα

Την περασμένη εβδομάδα αστυνομικός αναλυτής που φιλοξενείται συχνά-πυκνα στα τηλεοπτικά παράθυρα εμφανίστηκε βασιλικότερος του βασιλέως μιλώντας για την υποτιθέμενη Ρομά εγκληματικότητα: “Θα τους πάμε αίμα, θα μπούμε μέσα στα σπιτάκια τους” τόνισε με… περίσσιο πάθος όταν ρωτήθηκε για τα σχετικά σχέδια της Ελληνικής Αστυνομίας. Το στερεότυπο είναι ακριβώς αυτό:

• Ο Ρομ ως μικροκλέφτης ή μέλος σπείρας,
• ο Ρομ ως μαθητής που εγκαταλείπει το σχολείο,
• ο Ρομ ως παραβατικός εν γένει.

Και τι προτείνεται ως μέτρο; Καταστολή και πάντα καταστολή.

Την ίδια ώρα, η καθημερινότητα των ανθρώπων μένει μακριά από τα φώτα των καμερών. Ελάχιστοι, πέρα από τους Ρομά που διαβιούν στην περιοχή, γνωρίζουν ότι στο καταυλισμό της Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη εκατοντάδες νήπια στριμώχνονται στο ένα και μοναδικό νηπιαγωγείο της κοινότητας το οποίο στεγάζεται σ’ ένα γεμάτο προβλήματα κοντέινερ. Η μία και μοναδική νηπιαγωγός κάνει υπεράνθρωπες προσπάθειες και δίνει τον καλύτερο εαυτό της αλλά, όπως γίνεται αντιληπτό, αυτό δεν φτάνει.

• Ούτε είναι ευρέως γνωστό ότι για πολλούς Ρομά κόπηκε το επίδομα παιδιού (Α 21) επειδή δεν ήξεραν πως μπορούν να προμηθευτούν τα σχετικά έγγραφα και δικαιολογητικά. Με μία λέξη: Αντιτσιγγανισμός. Τόσο διαδεδομένος σ’ όλη την Ευρώπη δεκαετίες τώρα, τόσο “ζωντανός” και στην Ελλάδα.

Πες πες όμως κάτι θα μείνει. Χρυσή συνταγή προπαγάνδας αυτή από την εποχή του Γκέμπελς και ακόμη πιο πίσω. Κανείς, ή σχεδόν κανείς δεν θα μάθει ότι τελικά “το 84% των Ρομά που εμπλέκεται σε κλοπές” δεν μεταφράζεται σε τίποτα άλλο παρά σε 370 άτομα από τους σχεδόν 20.000 ημεδαπούς που πήραν μέρος σε κλοπές μέσα στο 2021 και συνελήφθησαν.

Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα εγκληματικότητας και στις Ρομά κοινότητες. Φαίνεται όμως ότι αυτά δεν αποδίδονται στις σωστές τους διαστάσεις αλλά αντιθέτως διογκώνονται”τεχνηέντως” διότι η κοινωνική ομάδα των Ρομά παραμένει αυτό που περιγράφηκε από τον κ. Μάντζα. Αποδιοπομπαίος τράγος.