Ανάλυση/ Τρία σενάρια για τα αντίποινα του Ισραήλ στο Ιράν- Οι παγκόσμιες συνέπειες

Ενώ το Ισραήλ συνεχίζει τους βομβαρδισμούς στην Βηρυττό και τις χερσαίες επιχειρήσεις στο νότιο Λίβανο, με τη διεθνή κοινότητα απούσα, το κρίσιμο ερώτημα είναι πότε θα εκδηλωθούν τα αντίποινα εναντίον του Ιράν για την πυραυλική επίθεση του τελευταίου. Πότε, όχι εάν. Διότι είναι βέβαιο πως το εθνικό γόητρο του Ισραήλ και οι εσωτερικές πολιτικές ανάγκες του Μπένιαμιν Νετανιάχου καθιστούν επιτακτικό ένα τέτοιο χτύπημα.

Οι αναλύσεις ποικίλλουν σχετικά με το ποιούς στόχους θα επιλέξει να πλήξει το Ισραήλ και τίποτε δεν έχει αποκλειστεί. Μόνο ως προς ένα πλήγμα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν έχει εκδηλωθεί αρνητική στάση από τον Τζο Μπάϊντεν, περίπου ένα μήνα πριν τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, ως προς την πιθανή επίθεση σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, ωστόσο, η Ουάσιγκτον φαίνεται πως συμφωνεί.

Οι New York Times περιγράφουν τα πιθανά χτυπήματα που θα επιλέξει το Ισραήλ (απόδοση στα ελληνικά από το KREPORT) αλλά και τις ευρύτερες συνέπειες, ενώ ο αρθρογράφος Greg Priddy του The National Interest εξηγεί γιατί εάν το Ισραήλ αποφασίσει να πλήξει τις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης αυτό μπορεί να έχει αλυσιδωτές και ανεξέλεγκτες συνέπειες για την περιοχή και την παγκόσμια οικονομία.

Το Ιράν, επισημαίνουν οι N.Y Times, έχει μια σειρά από ευαίσθητους στόχους, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων παραγωγής πετρελαίου, των στρατιωτικών βάσεων και των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Ιδού, πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί μια ισραηλινή επίθεση.

Η πετρελαϊκή βιομηχανία του Ιράν

Οι εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν είναι κυρίως συγκεντρωμένες στα δυτικά της χώρας, κοντά στο Ιράκ, το Κουβέιτ και τη Σαουδική Αραβία. Ένας σημαντικός αριθμός από αυτές βρίσκονται ανοικτά των ακτών του Ιράν ή σε νησιά, όπως ο κύριος τερματικός σταθμός εξαγωγής πετρελαίου, που είναι στο νησί Kharg στον Περσικό Κόλπο.

Η καταστροφή των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων θα έβλαπτε την ήδη εύθραυστη οικονομία του Ιράν και θα διατάρασσε τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου ένα μήνα πριν από τις αμερικανικές εκλογές. Το Ιράν παράγει περίπου 3 εκατ. βαρέλια/ημέρα, περίπου το 3% της παγκόσμιας προσφοράς. Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος πελάτης του. Οι κυρώσεις έχουν μειώσει τη σημασία του Ιράν στην παγκόσμια αγορά, αλλά, παρά ταύτα, μια επίθεση θα επηρέαζε τις διεθνείς τιμές.

Όταν ρωτήθηκε την Πέμπτη αν θα υποστήριζε ένα χτύπημα από το Ισραήλ στις πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν, ο πρόεδρος Μπάιντεν δήλωσε ότι το ενδεχόμενο αυτό «συζητείται» – μια πρόχειρη παρατήρηση που έστειλε την τιμή του πετρελαίου υψηλότερα. Το Μπρεντ, ο διεθνής δείκτης αναφοράς, είχε εβδομαδιαία άνοδο άνω του 8%, τη μεγαλύτερη αύξηση των τελευταίων δύο ετών.

Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν

Το Ισραήλ βλέπει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ως απειλή για την ύπαρξή του. Αλλά Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι δεν έχουν άμεσα σχέδια να πλήξουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν (που περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις παραγωγής και εμπλουτισμού ουρανίου, ορυχεία ουρανίου και εργαστηριακούς αντιδραστήρες) σε αντίποινα για την πρόσφατη πυραυλική επίθεση.

Η στόχευση πυρηνικών εγκαταστάσεων, πολλές από τις οποίες βρίσκονται βαθιά στο υπέδαφος, θα ήταν δύσκολη χωρίς τη βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο κ. Μπάιντεν δήλωσε την Τετάρτη ότι δεν θα υποστήριζε μια επίθεση σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.

Ακόμα και αν το Ιράν επιταχύνει τις προσπάθειές του να κατασκευάσει αρκετό υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο για μια βόμβα, οι ειδικοί λένε ότι η χώρα θα απέχει μήνες και πιθανώς ένα χρόνο από τη δημιουργία πυρηνικού όπλου.

Επίθεση από μεγάλη απόσταση

Τον Απρίλιο, σε αντίποινα για το πρώτο πυραυλικό μπαράζ του Ιράν, μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή κατέστρεψε ένα αντιαεροπορικό σύστημα S-300 κοντά στη Νατάνζ, μια πόλη στο κεντρικό Ιράν που είναι κρίσιμη για το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων της χώρας. Δυτικοί και Ιρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι το Ισραήλ είχε αναπτύξει εναέρια μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τουλάχιστον έναν πύραυλο που εκτοξεύτηκε από πολεμικό αεροπλάνο σε εκείνη την επίθεση.

«Νομίζω ότι είναι πιθανό να μιμηθούν την επιχείρηση του Απριλίου και να προσπαθήσουν να εξουδετερώσουν τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και την αεράμυνα του Ιράν για να ανοίξουν δρόμο για μια αεροπορική επίθεση», δήλωσε ο Γκραντ Ράμλεϊ, πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου και ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Πολιτικής της Ουάσιγκτον για την Εγγύς Ανατολή. «Το ερώτημα θα είναι πόσο εκτεταμένη και αν θα μπουν στον ιρανικό εναέριο χώρο».

Αλλά το Ισραήλ μπορεί να μην χρειαστεί να βασιστεί μόνο στην αεροπορία του σε μια επίθεση κατά του Ιράν. Σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, στην Ουάσιγκτον, το Ισραήλ έχει και άλλες επιλογές: Βαλλιστικούς πυραύλους μέσου βεληνεκούς Jericho 2, που μπορούν να διανύσουν 2.000 μίλια, και βαλλιστικούς πυραύλους μέσου βεληνεκούς Jericho 3, που μπορούν να φτάσουν σε στόχους σε απόσταση πάνω από 4.000 μίλια.

Οι ανεξέλεγκτες συνέπειες ενός ισραηλινού πλήγματος στις εγκαταστάσεις πετρελαίου του Ιράν

Εάν τα αντίποινα του Ισραήλ πλήξουν την ιρανική παραγωγή πετρελαίου, οι ενεργειακές υποδομές της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων θα μπουν στο στόχαστρο

Το Ισραήλ εξετάζει έναν πολύ ευρύ κατάλογο αντιποίνων, ο οποίος φέρεται να περιλαμβάνει πλήγματα κατά των Φρουρών της Επανάστασης, της ηγεσίας του Ιράν, των εγκαταστάσεων του πυρηνικού προγράμματος και των υποδομών πετρελαίου. Το πετρέλαιο μπορεί να φαίνεται ότι αποτελεί ένα λογικό σημείο πίεσης κατά του ιρανικού καθεστώτος, δεδομένης της σημασίας του για την οικονομία της χώρας -οι εξαγωγές πετρελαίου αυξήθηκαν το 2024 συμβάλλοντας στην αποκατάσταση μιας μέτριας οικονομικής ανάπτυξης. Ωστόσο, είναι αναμφισβήτητα ένας προβληματικός στόχος.

Το Ιράν έχει ισχυρό κίνητρο να αποφύγει να πλήξει τις υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Σαουδικής Αραβίας, των Εμιράτων ή άλλων χωρών του Κόλπου. Τα βασίλεια του Κόλπου διαθέτουν ανώτερες αεροπορικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ζημιά στις πετρελαϊκές υποδομές του Ιράν με τρόπο που θα απαιτούνταν χρόνια για να αποκατασταθούν. Επίσης, η συμφωνία εξομάλυνσης μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν και η γενική βελτίωση των σχέσεων με αρκετά κράτη του Κόλπου τα τελευταία δύο χρόνια, τείνουν να μετριάσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Ωστόσο, ένα ισραηλινό χτύπημα σε ιρανικά πετρελαϊκά περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσε να μειώσει την απροθυμία του Ιράν να πλήξει τις πετρελαϊκές υποδομές των Αράβων του Κόλπου. Ένα ενδεχόμενο που έχει συζητηθεί στα μέσα ενημέρωσης είναι μια επίθεση στο ιρανικό διυλιστήριο του Αμπαντάν, που θα σταματούσε τις εξαγωγές αργού. Μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να προκαλέσει μια ανταπάντηση του Ιράν, ενάντια στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στον Κόλπο, ιδίως αν περιλάμβανε υπερπτήσεις και ανεφοδιασμό στον εναέριο χώρο της Σαουδικής Αραβίας. Προς τούτο, το Ιράν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει βαλλιστικούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς Fateh-110.

Ο αντίκτυπος των χτυπημάτων στις υποδομές της Σαουδικής Αραβίας ή των Εμιράτων θα είχε τεράστιο αντίκτυπο στην αγορά. Εάν υπήρχαν απώλειες αργού από το Ιράν, αλλά όχι από τη Σαουδική Αραβία ή τα Εμιράτα, αυτοί οι δύο παραγωγοί θα μπορούσαν να τις αναπληρώσουν, δεδομένης της πλεονάζουσας δυναμικότητάς τους. Αν, όμως, οι βασικές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων έβγαιναν εκτός λειτουργίας, το κενό δεν θα μπορούσε να αναπληρωθεί. Το ενδεχόμενο, λοιπόν, απρόβλεπτων συνεπειών από τη στόχευση της ιρανικής πετρελαϊκής υποδομής είναι σημαντικό.