Ψηφιακοί Νομάδες… αυξάνονται, πληθύνονται και ένας στους έξι κερδίζει πάνω από 75.000 δολάρια

Ψηφιακοί νομάδες ονομάζονται όσοι μπορούν να εργάζονται απομακρυσμένα, από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Μπορεί να είναι υπάλληλοι κάποιας εταιρείας ή αυτοαπασχολούμενοι. Σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών και συμβουλευτικής σε εργασιακά θέματα MBO partners, 4,8 εκατομμύρια ανεξάρτητοι εργαζόμενοι σήμερα περιγράφονται ως «ψηφιακοί νομάδες». Οι περισσότεροι απασχολούνται σε «δημιουργικά» επαγγέλματα (μόδα, τέχνες, σχεδιασμός ιστοσελίδων, συγγραφείς κλπ), αλλά χώροι όπως η πληροφορική και το μάρκετινγκ μετέχουν όλο και περισσότερο. Ένας στους έξι κερδίζει περισσότερα από 75.000 $ ετησίως. O Πιετέ Λέβελς, διαχειριστής της ιστοσελίδας Nomad List, εκτιμά ότι οι ψηφιακοί νομάδες θα φτάσουν το ένα δισεκατομμύριο έως το 2035.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Ο όρος “ψηφιακός νομάς” στην πραγματικότητα προέρχεται από ένα ομώνυμο βιβλίο των Tsugio Makimoto και David Manners, το οποίο, κατά τη δημοσίευσή του το 1997, προέβλεψε ένα μελλοντικό εργατικό δυναμικό ταξιδιωτών που ενώ ταξιδεύουν ανά τον πλανήτη παράλληλα θα μπορούν να εργάζονται από όπου βρίσκονται. Οι συγγραφείς ανέφεραν ότι η τεχνολογική πρόοδος και η ανάγκη της ανθρωπότητας για εξερεύνηση θα επέτρεπαν ένα πιο ευκίνητο εργατικό δυναμικό. Σε σχεδόν τρεις δεκαετίες από τότε και με την έλευση των εύκολα προσβάσιμων πόρων Wi-Fi και διαδικτυακών πόρων για τους ταξιδιώτες, η τάση έχει απογειωθεί.

Για πολλούς, ο ψηφιακός νομαδισμός είναι ο απόλυτος ονειρεμένος τρόπος ζωής, που επιτρέπει την ελευθερία κινήσεων και την ικανότητα να εξερευνούν τον κόσμο ενώ κερδίζουν τα προς το ζην. Εν τω μεταξύ, άλλοι λένε ότι συμβάλλει στο gentrification(εξευγενισμό-αναβάθμιση) και τον υπερτουρισμό, ότι ανεβάζει τις τιμές και καθιστά τις πόλεις σχεδόν μη βιώσιμες για τους ντόπιους. Από την άλλη, ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών εκφράζουν με διάφορους τρόπους την επιθυμία τους να προσελκύσουν αυτούς τους ανοδικά μετακινούμενους επισκέπτες και έχουν αρχίσει να προσφέρουν νέες βίζες για τους εργαζομένους, ενώ διάφοροι σχετικοί οργανισμοί ξεπηδούν για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Αν και υπήρχε η απαραίτητη τεχνολογία, το ψηφιακό κίνημα των νομάδων δεν απογειώθηκε πραγματικά μέχρι το 2010, κυρίως μεταξύ των νέων που αναζητούσαν μια απόδραση στην αρχή της καριέρας τους από τις δεκαετίες εργασίας γραφείου 9-5 που είδαν να διαφαίνονται μπροστά τους. “Όταν σκεφτόμαστε τους γονείς μας, στόχος θα ήταν να βρούμε μια δουλειά, να πάρουμε ένα καλό μηνιάτικο και να ανεβούμε στην εταιρική κλίμακα”, εξήγησε η Evita Robinson , βραβευμένη με Emmy δημιουργός του NOMADNESS Travel Tribe , μιας κοινωνικής κοινότητας για έγχρωμους ταξιδιώτες. «Πραγματικά ανατινάζουμε αυτή την ιδεολογία με πολλούς τρόπους γιατί δεν περιμένουμε να αποσυρθούμε για να ταξιδέψουμε και να δούμε τον κόσμο».

Αλλά σύμφωνα με τη συγγραφέα, ομιλήτρια και πολιτικό επιστήμονα Lauren Razavi στο βιβλίο της Global Natives: The New Frontiers of Work, Travel, and Innovation , πολλοί από τους αρχικούς ψηφιακούς νομάδες ήταν πλούσιοι λευκοί άνδρες που εργάζονταν είτε στη βιομηχανία της τεχνολογίας είτε ως ένα είδος που σήμερα θα τον ονομάζαμε ταξιδιωτικό influencer, επιδεικνύοντας τον λαμπερό τρόπο ζωής τους, ενώ κερδίζουν χρήματα πουλώντας “οδηγούς” σε όσους ενδιαφέρονται να κάνουν το ίδιο. Ωστόσο, καθώς εξαπλώθηκε η δυνατότητα της εξ αποστάσεως εργασίας, τόσο αυξανόταν η τάση της εργασίας από οπουδήποτε.

Κοίτα πού ξοδεύεις τα χρήματά σου και πάνω απ’ όλα, αν είσαι σε ένα μέρος για ένα μήνα και δεν κάνεις τουλάχιστον έναν φίλο εκεί που να είναι από εκεί, συγγνώμη, δεν το κάνεις σωστά – Marquita Harris

Η πανδημία Covid-19 έβαλε μόνο λάδι στη φωτιά, καθώς τα lockdown σε όλο τον κόσμο απέδειξαν ότι περισσότεροι άνθρωποι από ποτέ μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά τους από το διαδίκτυο. Αν και οι περιορισμοί άρθηκαν και οι άνθρωποι μπόρεσαν να επιστρέψουν στο γραφείο – πολλοί επέλεξαν να μην το κάνουν . Σύμφωνα με την ανάλυση της αγοράς εμπορικών ακινήτων Moody’s του παρόχου λύσεων εμπορικών ακινήτων, περισσότερο από το 20% των εταιρικών ακινήτων παραμένουν κενά, ενώ μια έκθεση του 2023 από την MBO Partners, μια εταιρεία επιχειρηματικών λύσεων που εξυπηρετεί εταιρείες με απομακρυσμένους εργαζόμενους, εκτιμά ότι περισσότεροι από τριάντα πέντε εκατομμύρια άνθρωποι θεωρούν τους εαυτούς τους ψηφιακούς νομάδες.

Με το αυξημένο ενδιαφέρον για ταξίδια μετά την πανδημία και την ευέλικτη φύση της απομακρυσμένης εργασίας, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η τάση έχει αυξηθεί τόσο γρήγορα. «Τώρα είναι η στιγμή στην ιστορία μας όπου είχαμε τα περισσότερα διαβατήρια και εκμεταλλευτήκαμε αυτή την πρόσβαση», λέει η Marquita Harris, δημοσιογράφος και συχνά ψηφιακή νομάς . «Για μένα, το ότι είμαι ψηφιακός νομάς μου έδωσε την ευκαιρία να ταξιδέψω πιο βαθιά, να καταλάβω πολύ περισσότερο από ποτέ ότι δεν είναι πολυτέλεια να κάνεις διακοπές για τέσσερις μέρες κάπου. Και νιώθω ότι έμαθα τόσα πολλά από αυτές τις εμπειρίες. “

Ωστόσο, δεν βλέπουν όλοι την αύξηση αυτής της τάσης, η οποία σύμφωνα με την έκθεση Digital Nomads του MBO Partner’s έχει αυξηθεί κατά 131% από την πανδημία, ως θετική. Η εισροή επισκεπτών σε μέρη όπως η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν επίσης πυροδοτήσει έντονες διαμαρτυρίες κατά του υπερτουρισμού. Σε μέρη όπως η Δομινικανή Δημοκρατία, το Μπαλί και η Νότια Αφρική, πολλοί ντόπιοι πιστεύουν ότι οι ψηφιακοί νομάδες έχουν προκαλέσει πίεση στους ήδη σπάνιους πόρους και ανέβασαν τις τιμές των αγαθών και των κατοικιών πέρα ​​από αυτό που μπορούν να αντέξουν οικονομικά.

«Νομίζω ότι πολλά από τα ίδια ζητήματα που προκύπτουν όταν μιλάμε για τον τουρισμό γενικά, προκύπτουν και όταν μιλάμε για ψηφιακούς νομάδες», εξηγεί ο Mechi Annas Estvez Cruz, συγγραφέας και γέννημα θρέμμα της Δομινικανής Δημοκρατίας. “Τις περισσότερες φορές είναι συνηθισμένοι σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο άνεσης. Έτσι αυτά τα Airbnb που θα αναζητήσουν θα είναι ξένης [ιδιοκτησίας]. Έτσι, έρχεστε και λέτε ότι είναι πραγματικά φθηνό… φθηνό για ποιον; Με τον καιρό, καθώς εμφανίζεστε, και μετά λέτε στους φίλους σας να εμφανιστούν και αυτό το μέρος γίνεται ένα ασφαλές καταφύγιο για ψηφιακούς νομάδες, στην πραγματικότητα αυξάνετε το κόστος των πάντων ».

Δεν συμβαίνει μόνο στη Δομινικανή Δημοκρατία. Σε όλο τον κόσμο, οι ντόπιοι μπορούν δύσκολα να ανταπεξέλθουν στην καθημερινότητα τους καθώς το κόστος ζωής έχει φτάσει σε αντίστοιχα από δημοφιλείς πόλεις και κωμοπόλεις. Για παράδειγμα, οι τιμές στις Βαλεαρίδες Νήσους να αυξήθηκαν κατά περίπου 18% το τελευταίο έτος σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση της Idealista .  

Ο Ρόμπινσον βλέπει επίσης το διχασμό αυτής της κατάστασης: «Αυτό είναι στην πραγματικότητα μια ερώτηση σχετικά με το gentrification», είπε στο BBC. “Το βλέπω ξανά και ξανά στη δουλειά που κάνω. Είναι πραγματικά σπαρακτικό και είναι αντικρουόμενο, αλλά δυστυχώς υπαρκτό φαινόμενο οι επισκέπτες να εξαντλούν την κοινότητα.”

Υπάρχει λοιπόν τρόπος να είσαι ψηφιακός νομάς χωρίς να συμβάλλεις στην ανισότητα και τον υπερτουρισμό;

Ο Juan Barbed, Συνιδρυτής της ROORAL , τονίζει τη σημασία της σύνδεσης με τους ντόπιους και της συμμετοχής στην κοινότητα. Η ROORAL είναι ένας οργανισμός που δημιουργεί υποδομές για απομακρυσμένους εργαζόμενους που ενδιαφέρονται να περνούν το χρόνο τους σε αγροτικές πόλεις στην Ισπανία που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Για τον Barbed, το κλειδί για να διασφαλιστεί ότι αυτό το μοντέλο θα ήταν βοήθεια και όχι εμπόδιο για τις τοπικές κοινότητες ήταν η έγκαιρη συμμετοχή τους στη διαδικασία. «Δεν είμαστε μια ιδιωτική πρωτοβουλία που ανοίγεται σε ένα μέρος και μετά [μετακομίζουμε]», εξήγησε ο Barbed. “Μιλάμε με την ηγεσία αυτών των κοινοτήτων για να δούμε αν αυτό είναι κάτι που θέλουν να δοκιμάσουν. Εάν η απάντηση είναι όχι, είναι εντάξει, αντίο.”

Αυτή η προσέγγιση που βασίζεται περισσότερο στην κοινότητα είναι αντίθετη με πολλούς προηγούμενους οργανισμούς και εταιρείες που πρόσφεραν μακροχρόνιες εκπτώσεις και wi-fi υψηλής ταχύτητας, αλλά συχνά οδηγούσαν σε νησιωτικές και δαπανηρές κοινότητες μεταναστών. Ωστόσο, καθώς η τάση μεγαλώνει, τα άτομα που απαρτίζουν την κοινότητα των ψηφιακών νομάδων έχουν αλλάξει, αντί για τους νέους άνδρες εργαζόμενους στον τομέα της τεχνολογίας που ξεκίνησαν την τάση, ένας αυξανόμενος αριθμός οικογενειών υιοθετεί τον τρόπο ζωής και οργανισμοί όπως το NOMADNESS έχουν βελτιώσει σημαντικά τον τρόπο ζωής τους.

Αυτή η αλλαγή φαίνεται να αντανακλάται στις σκέψεις της Χάρις για την εποχή της ως ψηφιακός νομάς: “Βεβαιωθείτε ότι συμβάλλετε όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στην κουλτούρα ενός τόπου. Κοίτα πού ξοδεύεις τα χρήματά σου και πάνω απ’ όλα, αν είσαι σε ένα μέρος για ένα μήνα, και δεν κάνεις τουλάχιστον έναν φίλο από εκεί, συγγνώμη, δεν το κάνεις σωστά». 

Νομίζω ότι οι άνθρωποι πρέπει να προσεγγίσουν τα ταξίδια συνολικά, αλλά σίγουρα έναν ψηφιακό νομαδικό τρόπο ζωής, με αίσθηση συνείδησης και υπευθυνότητας – Evita Robinson

Με τις νέες βίζες σε χώρες όπως η Ιαπωνία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με στόχο την προσέλκυση μετακινούμενων διεθνών εργαζομένων σε άνοδο, είναι πιθανό η τάση να συνεχίσει να επεκτείνεται σε ακόμη περισσότερα δημογραφικά και τοποθεσίες. Αν και είναι πιθανό οι βίζες να βοηθήσουν στη ρύθμιση του αριθμού των ψηφιακών νομάδων, καθώς και να διασφαλίσουν ότι συνεισφέρουν κάτι περισσότερο στην τοπική οικονομία.

Για τον Robinson, η επέκταση και η συνέχιση αυτής της τάσης είναι θετική. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι οι ταξιδιώτες και οι χώρες πρέπει να είναι λίγο πιο προσεκτικοί προκειμένου να καταπολεμήσουν τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις του ψηφιακού τρόπου ζωής των νομάδων.

«Νομίζω ότι οι άνθρωποι πρέπει να προσεγγίσουν τα ταξίδια συνολικά, αλλά σίγουρα έναν ψηφιακό τρόπο ζωής νομάδων, με αίσθηση συνείδησης και υπευθυνότητας», είπε. «Υπάρχουν τρόποι να το κάνεις σωστά, αλλά νομίζω ότι οι άνθρωποι είναι τόσο… ρομαντικοί ίσως από τον τρόπο ζωής και το τι μπορούν να πάρουν από αυτόν, που ξεχνούν ότι μπαίνουν στην κοινότητα κάποιου άλλου και πρέπει επίσης να σκεφτούν για το πώς μπορούν να δώσουν πίσω».

Οι πρώτοι ψηφιακοί νομάδες στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, οι πρώτοι ψηφιακοί νομάδες εμφανίστηκαν πριν από περίπου τρία χρόνια, όχι μόνο στην Αθήνα αλλά και σε αρκετά νησιά.

Ενεργές κοινότητες, αλλά με μικρό αριθμό μελών, υπάρχουν για παράδειγμα στη Ρόδο και στη Λέσβο.

Ο ακριβής αριθμός των ψηφιακών νομάδων στην Ελλάδα δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί καθώς μετακινούνται συνεχώς. Ωστόσο, η κοινότητά τους μεγαλώνει και σε αυτό συνέβαλε καθοριστικά η πανδημία του κορονοϊού.

Χαρακτηριστική είναι η ιστορία του Μπουράκ Τσακμάκ, επαγγελματία στον χώρο της μόδας. Τα τελευταία πέντε χρόνια εργαζόταν στη Νέα Υόρκη, ενώ πριν από αυτό, είχε περάσει οκτώ χρόνια στο Λονδίνο. Αυτή την περίοδο μετέχει σε δύο start up και ετοιμάζει μία τρίτη νεοφυή επιχείρηση που θα προωθεί προϊόντα ευεξίας, ξεκινώντας από αρώματα.

«Δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα γίνω “ψηφιακός νομάς”, για να είμαι ειλικρινής» είπε στην κάμερα του euronews. «Υπέθετα ότι θα μοιράζω πάντα τη ζωή μου μεταξύ Νέας Υόρκης και Λονδίνου. Και ξαφνικά, όταν ήρθαν όλα τα πάνω κάτω, συνειδητοποίησα ότι μπορώ να επιλέξω πού θέλω να βρίσκομαι. Η Αθήνα ήταν στις πρώτες επιλογές μου όταν έκανα τη σύγκριση με άλλες χώρες της Μεσογείου. Συνέκρινα ανθρώπους, τρόπο ζωής, φιλοξενία, φαγητό, κόστος ζωής. Το κόστος ζωής στην Αθήνα δεν απέχει πολύ από το αντίστοιχο άλλων μεσογειακών πόλεων, αλλά οι άνθρωποι, η φιλοξενία και το φαγητό της Αθήνας είναι πολύ καλύτερα. Στην Αθήνα επίσης έχεις την αίσθηση ότι ανήκεις σε μία τοπική κοινότητα, έχει πολλά ανεξερεύνητα μέρη, δεν είναι μόνο ένας τουριστικός προορισμός.»

Ο Μπ. Τσακμάκ πιστεύει ότι η Αθήνα έχει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης κοινοτήτων ψηφιακών νομάδων.

_«Προσπαθώ να επηρεάσω και άλλους να έρθουν στην Αθήνα. Ξέρω ότι έτσι και αλλιώς υπάρχει αυτή η τάση. Εγώ, μέσα από το δημιουργικό μου δίκτυο, προωθώ την ιδέα ότι αυτό είναι το τέλειο μέρος για να έχει κάποιος τη βάση του. Όλοι θα δουλεύουμε ψηφιακά και όλοι θα ταξιδεύουμε, αλλά γιατί να μην έχουμε την Αθήνα ως κέντρο;» _

—

Προκλήσεις και λύσεις

Η ζωή του ψηφιακού νομά ακούγεται συναρπαστική, αλλά αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις. Για παράδειγμα οι άδειες διαμονής (για όσους δεν κατάγονται από την Ε.Ε.), η υγειονομική περίθαλψη, οι φορολογικές δηλώσεις.

Επίσης, η Ελλάδα μπορεί να διακηρύσσει ότι έχει ανοίξει την αγκαλιά της για να υποδεχθεί τους ψηφιακούς νομάδες, αλλά η γραφειοκρατία για να αποκτήσει ένας ξένος ΑΦΜ και κυρίως ΑΜΚΑ είναι δαιδαλώδης και πολλές φορές αποκαρδιωτική.

Ο Τάιλερ Μπόρσεν έχει προσωπική εμπειρία. Με καταγωγή από τις ΗΠΑ, ήρθε στην Αθήνα για να αναλάβει εκπρόσωπος τύπου του “This is Athens”, γραφείο του δήμου Αθηνών για την προώθηση της ελληνικής πρωτεύουσας. Παρότι απέκτησε άμεσα ΑΦΜ, χρειάστηκαν τέσσερις μήνες για να μπορέσει να ασκήσει την επαγγελματική του ιδιότητα και να αποκτήσει ΑΜΚΑ.

Τώρα, συνεργάζεται με τις κοινότητες των ψηφιακών νομάδων για να δίνει πρακτικές λύσεις στα προβλήματά τους.

«Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ψηφιακοί νομάδες αυτή την περιόδο είναι να έχουν επίσημη πληροφόρηση σχετικά με την πορεία της πανδημίας και τα περιοριστικά μέτρα. Κάνουμε ότι μπορούμε για να τους ενημερώνουμε εγκαίρως για τις αλλαγές στα μέτρα, για το άνοιγμα και τις ώρες λειτουργίας των καταστημάτων, αλλά και για να έχουν πρόσβαση σε απαραίτητες υπηρεσίες υγείας, όπως τα τεστ για τον COVID-19» σημειώνει ο Τ. Μπόρσεν.

Επίσης, όσοι έχουν σκοπό να μετακινηθούν σε άλλη χώρα για εργασία πρέπει να έχουν μεριμνήσει για ιατροφαρμακευτική κάλυψη και τακτοποίηση λογιστικών διαδικασιών:

«Οι ψηφιακοί νομάδες πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να έχουν δική τους ασφάλεια για να μπορέσουν να κάνουν χρήση του συστήματος υγείας στην Ελλάδα. Πρέπει να έχουν ένα λογιστή, μάλλον στην πατρίδα τους, γιατί δε μεταφέρουν όλη την καριέρα τους στην Αθήνα, αλλά έρχονται για μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο» συμβουλεύει ο Τ. Μπόρσεν

Με πληροφορίες από BBC & Euronews