Έκθεση προειδοποιεί για νέα κλειστή και ξενοφοβική στροφή στην ΕΕ

Μια πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) και του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Ιδρύματος (ECF) κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την άνοδο ενός πιο κλειστού, ξενοφοβικού και εθνοκεντρικού ορισμού της «ευρωπαϊκότητας» στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την έκθεση, η αυξανόμενη στήριξη σε εθνοκεντρικά πολιτικά ρεύματα απειλεί να αλλάξει τη φυσιογνωμία του ευρωπαϊκού σχεδίου.

Η έκθεση που επικαλείται ο Guardian αναφέρει ότι η «λευκότητα» ( υπεροχή των λευκών Ευρωπαίων στις πολιτικές, κοινωνικές και θεσμικές δομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε αντίθεση με την ποικιλομορφία του πληθυσμού της) της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, η μειωμένη συμμετοχή των νέων στις ευρωπαϊκές διαδικασίες, καθώς και η περιορισμένη στήριξη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, είναι τρεις βασικές «τυφλές γωνίες» που μπορούν να οδηγήσουν στην αποδυνάμωση των αρχικών αξιών της ΕΕ.

Παρ’ όλη την αβεβαιότητα που προκάλεσαν ο πόλεμος και οι εκλογικές αναμετρήσεις της τελευταίας χρονιάς, η έκθεση τονίζει ότι σημαντική μερίδα των πολιτών συνεχίζει να εμπιστεύεται την ΕΕ. Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 2024 και η υψηλή προσέλευση (51%) αποδεικνύουν μια σταθερή πίστη στο ευρωπαϊκό σχέδιο. Ωστόσο, ανησυχητικά είναι τα σημάδια αποξένωσης συγκεκριμένων ομάδων, όπως άτομα άλλων φυλών, μουσουλμάνοι και νεότεροι ψηφοφόροι, που θεωρούν την ΕΕ «πολύ λευκή» ή «πολύ δυτική».

Μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, η έκθεση υπογραμμίζει τη ραγδαία αύξηση ξενοφοβικών αφηγημάτων εναντίον των μουσουλμάνων σε πολλές χώρες της ΕΕ. Επιπλέον, η άνοδος ακροδεξιών κομμάτων σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, το Βέλγιο και η Ουγγαρία, και η σχετική στήριξή τους από νέους ψηφοφόρους, τροφοδοτούν αντι-μεταναστευτικές ρητορικές και ενισχύουν τον ξενοφοβικό λόγο.

Μόλις το 3% των ευρωβουλευτών προέρχεται από εθνοτικές μειονότητες
Σημαντική είναι και η έλλειψη πολυμορφίας στις ευρωπαϊκές θεσμικές δομές. Όπως επισημαίνει η έκθεση, μόλις το 3% των ευρωβουλευτών προέρχεται από εθνοτικές μειονότητες, έναντι του 10% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ. Αυτό το χάσμα ενισχύει την αίσθηση αποξένωσης για πολλούς Ευρωπαίους που δεν βλέπουν εκπροσώπηση στις ευρωπαϊκές πολιτικές δομές.

Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, η έκθεση σημειώνει την αυξανόμενη απογοήτευση με τα οφέλη της ευρωπαϊκής συμμετοχής. Σε χώρες όπως η Σλοβακία, η Τσεχία και η Κροατία, τα αποτελέσματα των εκλογών δείχνουν την ενίσχυση των ευρωσκεπτικιστικών ρευμάτων και την αποδυνάμωση της ευρωπαϊκής ενότητας. Το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής στις ευρωεκλογές σε αυτές τις περιοχές, με κάτω από 40% σε επτά χώρες, υπογραμμίζει την ψυχρότητα απέναντι στο ευρωπαϊκό όραμα.

Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία της έκθεσης είναι η πολιτική συμπεριφορά των νεότερων ψηφοφόρων. Αν και συνήθως θεωρούνται πιο φιλοευρωπαϊκοί και ανεκτικοί, στις ευρωεκλογές πολλοί νέοι υποστήριξαν ριζοσπαστικά κόμματα. Στη Γερμανία, το ακροδεξιό AfD κατέλαβε τη δεύτερη θέση στις προτιμήσεις των νέων, ενώ στην Πολωνία, το ριζοσπαστικό δεξιό κόμμα Συνομοσπονδία κέρδισε το 30% των νέων ψηφοφόρων. Στη Γαλλία, το ακροδεξιό κόμμα Εθνικός Συναγερμός έλαβε την υποστήριξη του ενός τρίτου των νέων ψηφοφόρων.

Η έκθεση προειδοποιεί ότι αυτή η αποστροφή των νέων προς τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, τα οποία θεωρούν «γερασμένα», δημιουργεί κίνδυνο αποστασιοποίησης των νέων από την ευρωπαϊκή διαδικασία, κάτι που θα μπορούσε να υπονομεύσει μακροπρόθεσμα την επιβίωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κρίση ταυτότητας, η έκθεση προτείνει μια πιο ενεργή πολιτική προς την ένταξη. Χώρες όπως η Αυστρία, το Βέλγιο και η Γερμανία έχουν ήδη προχωρήσει στη μείωση του εκλογικού ορίου ηλικίας, κάτι που, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, θα μπορούσε να αυξήσει τη συμμετοχή των νέων. Παράλληλα, οι πολιτικοί πρέπει να αναγνωρίσουν τα προβλήματα της μετανάστευσης και της πολυμορφίας και να αντιμετωπίσουν ανοιχτά τα ξενοφοβικά ρεύματα, αποφεύγοντας τις βραχυπρόθεσμες πολιτικές σκοπιμότητες.

Το μεγαλύτερο διακύβευμα, σύμφωνα με την έκθεση, είναι να διατηρηθεί η αίσθηση του κοινού ευρωπαϊκού μέλλοντος και των αξιών που το στηρίζουν, όπως ο οικουμενισμός, η ισότητα και ο κοσμικός χαρακτήρας. Εάν οι Ευρωπαίοι αρχίσουν να νιώθουν ότι η ΕΕ δεν τους εκπροσωπεί ή δεν ανταποκρίνεται στις ανησυχίες τους, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να καταρρεύσει η φιλοευρωπαϊκή διάθεση. Αντίθετα, υπάρχει ο φόβος ότι θα ευδοκιμήσει μια κλειστή και ξενοφοβική εκδοχή της «ευρωπαϊκότητας», θέτοντας σε κίνδυνο το ίδιο το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.

Πηγή: lifo.gr