Τουρκία: Η μάχη του Συντάγματος με… κοσμογονικές αλλαγές στο ρευστό πολιτικό σκηνικό

Η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση προετοιμάζεται για τη νέα νομοθετική περίοδο, όπου μετά την τελετή έναρξης της 1ης Οκτωβρίου, το πρώτο θέμα της ημερήσιας διάταξης αναμένεται να είναι το νέο σύνταγμα. Την ίδια στιγμή “κοσμογονικές” αλλαγές συντελούνται στα τουρκικά κόμματα, που έχοντας διαφορετική στόχευση προετοιμάζονται για τις επόμενες εκλογές, ενώ δεν λείπουν οι φήμες για πρόωρες εκλογές ακόμα και το φθινόπωρο του 2025.

Του Σπύρου Σιδέρη

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά την τελευταία συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, δήλωσε ότι «με το νέο νομοθετικό έτος, θα δώσουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στο θέμα του νέου και πολιτικού συντάγματος. Ένα πολιτικό σύνταγμα είναι κάτι περισσότερο από μια ανάγκη, είναι μια αναγκαιότητα για την τουρκική δημοκρατία να ολοκληρώσει τον απολογισμό της με τα πραξικοπήματα και την πραξικοπηματική νοοτροπία».

Ωστόσο, η αντιπολίτευση απέχει από την ατζέντα του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα στο κοινοβούλιο, απάντησε στο αίτημα για νέο σύνταγμα λέγοντας ότι «το μόνο μας κριτήριο για ένα νέο σύνταγμα είναι να συμμορφωθούν πρώτα με το υπάρχον σύνταγμα. Θα πρέπει να εφαρμόσουν τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) και του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Όσο δεν συμβαίνει αυτό, δεν υπάρχει συζήτηση για νέο σύνταγμα για εμάς».

Ο πρόεδρος του Κοινοβουλίου Νουμάν Κουρτουλμούς είχε συνάντηση με όλα τα πολιτικά κόμματα στην Εθνοσυνέλευση ενώ ζήτησε από τα κόμματα να προτείνουν μια διαδικασία και μέθοδο για το νέο σύνταγμα αλλά και πάλι το CHP δήλωσε ότι δεν θα ανταποκριθεί σε αυτό το αίτημα και δεν θα προτείνει μέθοδο.

• Ο Ερντογάν ο οποίος επιθυμεί διακαώς την αλλαγή του Συντάγματος, ως επιχείρημα θέτει την απαλλαγή της Τουρκίας από το Σύνταγμα που θεσπίστηκε από την πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κενάν Εβρέν το 1982.  

Όπως σημείωσε ο Ερντογάν την Τετάρτη «ένα νέο σύνταγμα είναι απαραίτητο για να πετύχει η Τουρκία τους στόχους της στην οικονομία, τη δημοκρατία, την παγκόσμια πολιτική, τα δικαιώματα και τις ελευθερίες» προσθέτοντας ότι «ένα σύνταγμα φτιαγμένο από πολίτες, απόλυτα προϊόν της βούλησης των πολιτών, είναι το χρέος μας προς το ηρωικό μας έθνος που αψήφησε τα τανκς τη νύχτα της 15ης Ιουλίου. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ένα σύνταγμα που είναι προϊόν πραξικοπήματος δεν ταιριάζει στην τουρκική δημοκρατία».

• Στις αντιρρήσεις που εκφράζουν όσοι αντιτίθενται στην αλλαγή του Συντάγματος από τον Ερντογάν, είναι ο φόβος για αλλαγή των θεμελιωδών άρθρων της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Σ΄αυτό απάντησε χτες ο Τούρκος πρόεδρος ο οποίος δεσμεύτηκε ότι «δεν υπάρχει καμία συζήτηση για τα 4 πρώτα άρθρα του Συντάγματος μαζί μας. Η στάση του κόμματός μας σε αυτό το θέμα είναι πολύ ξεκάθαρη». Τα τέσσερα αυτά άρθρα αφορούν το 1^ο άρθρο για τη μορφή του κράτους, το 2^ο άρθρο για τα χαρακτηριστικά της Δημοκρατίας, το 3^ο άρθρο για την ακεραιότητα, την επίσημη γλώσσα, τη σημαία, τον εθνικό ύμνο και την πρωτεύουσα του κράτους και τέλος το 4^ο άρθρο για τις αμετάκλητες διατάξεις.

Κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι η αλλαγή του Συντάγματος θα γίνει σύμφωνα με τα μέτρα και σταθμά του Τούρκου προέδρου, βάζοντας διάφορα μη δημοκρατικά προσκόμματα στις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις είτε ακόμα και στη δημιουργία μιας ισλαμικής δημοκρατίας. Όμως το πολιτικό σκηνικό είναι ρευστό, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες δημοτικές εκλογές όπου το κυβερνών ΑΚΡ βρέθηκε στην δεύτερη θέση για πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια.

Όμως και το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, CHP, ταλανίζεται από έριδες και ατέρμονες συζητήσεις για το ποιος θα ηγηθεί του κόμματος στις επόμενες προεδρικές εκλογές, φοβούμενοι να μην ζήσουν μια δεύτερη κρίση όπως αυτή με τον Κιλιτσντάρογλου.

Πάντως το καταστατικό συνέδριο του CHP που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα έφερε στην επιφάνεια την κρίση της προεδρικής υποψηφιότητας στο κόμμα αλλά και τον χρόνο διεξαγωγής της εκλογής. Ο νυν πρόεδρος του κόμματος Οζέλ, πρέπει να κρατήσει τις ισορροπίες εντός του κόμματος και να αποφύγει μια διάσπαση που θα είναι δώρο στον Ερντογάν.

Μια διάσπαση που φαίνεται ότι δεν θα αποφύγει το Καλό Κόμμα, που παρά την αποχώρηση της Μεράλ Ακσενέρ, οι φυγόκεντρες δυνάμεις αυξάνονται. Έτσι από τους 43 βουλευτές που εκλέχτηκαν το κόμμα έχει μείνει με 30 χάνοντας 13 έδρες μέσα σε ενάμιση χρόνο.

• Πάντως ένας νέος πολιτικός σχηματισμός κυοφορείται, σύμφωνα με τις πληροφορίες, και θα αποτελείται με όσους έφυγαν από τα κόμματα τους και τους ανένταχτους.

Σ’ αυτό το πολιτικό-κομματικό σκηνικό, που κάθε άλλο παρά σταθερό είναι το κυβερνών ΑΚΡ προσπαθεί να κάνει επανεκκίνηση μ’ ένα συνέδριο που αναμένεται να πραγματοποιηθεί την Άνοιξη ή το Καλοκαίρι του 2025.

Σύμφωνα με στελέχη του κόμματος, οι προσυνεδριακές συναντήσεις έδειξαν ότι οι ψηφοφόροι που δεν τους άκουγαν και δεν τους μιλούσαν στις τοπικές εκλογές «άρχισαν να αλλάζουν», υποστηρίζοντας ότι «τα σημάδια ανάκαμψης των οικονομικών δεδομένων άρχισαν να βρίσκουν απήχηση στους ψηφοφόρους».

Το αν θα καταφέρει να ανακάμψει το κόμμα του Ερντογάν σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα είναι ίσως και το πρόκριμα για πρόωρες εκλογές, γιατί όχι και με νέο ηγέτη στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.