Τι ισχύει πραγματικά στις σχέσεις Μόσχας Τεχεράνης-Στον απόηχο των κατηγοριών για αποστολή ιρανικών πυραύλων

Αυτές τις μέρες οι Ευρωπαίοι κατηγορούν την Τεχεράνη ότι προμηθεύει τη Ρωσία με βαλλιστικούς πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς και όπως η Τεχεράνη αρνήθηκε ότι προμηθεύει τη Μόσχα με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, έτσι αρνείται και την αποστολή των πυραύλων. Ενώ αυτή η στρατιωτική συνεργασία παρουσιάζει τις σχέσεις μεταξύ Ιράν και Ρωσίας ως στρατηγικές, πολλοί δείκτες επιβεβαιώνουν ότι οι σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Τεχεράνης είναι μόνο περιστασιακές, επιβαλλόμενες από αμοιβαίες ανάγκες και προσωρινές κρίσεις, αλλά περιλαμβάνουν και ορισμένα στοιχεία στρατηγικών σχέσεων.

Του Σπύρου Σιδέρη

Πολλοί στο Ιράν, ιδίως το μεταρρυθμιστικό κίνημα που ηγείται σήμερα της εκτελεστικής εξουσίας μέσω του προέδρου Μασούντ Πεζεσκιάν, βλέπουν την «πικρή αλήθεια» του είδους των σχέσεων με τη Μόσχα, που θα επιφέρει σοβαρές συνέπειες για την εξωτερική πολιτική του Ιράν. Οι σχέσεις αυτές αποτελούν επιπλοκή της προσέγγισης της «στροφής προς την Ανατολή» που υιοθετούν οι σκληροπυρηνικοί φονταμενταλιστές του Ιράν.

Πολλοί δείκτες επιβεβαιώνουν ότι η Μόσχα και η Τεχεράνη έχουν απλώς περιστασιακές σχέσεις που επιβάλλονται από αμοιβαίες ανάγκες και προσωρινές κρίσεις

Η πρόσφατη θέση που ανακοίνωσαν ανώτεροι Ρώσοι αξιωματούχοι μετά την επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στο Μπακού σχετικά με τον διάδρομο Ζανγκεζούρ, η υποστήριξη της Μόσχας στη θέση των ΗΑΕ και των χωρών του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου για την παραπομπή του ζητήματος των τριών νησιών  Abu  Musa,  Greater Tunb και  Lesser Tunb σε διεθνή διαιτησία, καθώς και ο ανταγωνισμός στην Κεντρική Ασία, τον Καύκασο και ακόμη και τη Συρία αποτέλεσαν αντικείμενο λεπτομερών συζητήσεων και αναλύσεων στους ιρανικούς πολιτικούς κύκλους και τα μέσα ενημέρωσης.

• Σύμφωνα με τον περσικό ιστότοπο Iran Diplomat, η ιστορία ξεκίνησε μετά την επίθεση της Ουκρανίας στο ρωσικό έδαφος και την κατάληψη ορισμένων πόλεών της και την αλλαγή των συνθηκών του πεδίου του πολέμου.

Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν πραγματοποίησε την πρώτη του επίσκεψη στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν από την έναρξη του ουκρανικού πολέμου. Κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης, ο Πούτιν συζήτησε με αξιωματούχους διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος του διαδρόμου Ζανγκεζούρ που θα συνέδεε την αυτόνομη περιοχή του Ναχτσιβάν με το Αζερμπαϊτζάν, κατά μήκος των ιρανο-αρμενικών συνόρων.

Λίγο αργότερα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ανακοίνωσε ότι η Μόσχα υποστηρίζει την ταχεία υπογραφή συνθήκης ειρήνης μεταξύ Μπακού και Ερεβάν και την άρση της απαγόρευσης των διαδρόμων.

• Οι Ιρανοί θεωρούν ότι η θέση αυτή απειλεί ανοιχτά τα εθνικά τους συμφέροντα, με αποτέλεσμα το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών να καλέσει τον Ρώσο πρέσβη στην Τεχεράνη και να διαμαρτυρηθεί στον «στρατηγικό εταίρο».

Ωστόσο, οι Ρώσοι δεν ανακάλεσαν την απόφασή τους, αλλά δήλωσαν μόνο ότι η Μόσχα λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες της Τεχεράνης. Επιβεβαίωσαν ότι η θέση της Μόσχας για τον διάδρομο Ζανγκεζούρ είναι οριστική και αυτό που σκοπεύουν να κάνουν είναι να επικοινωνήσουν με το Ιράν για να «ξεκαθαρίσουν τα πράγματα», δηλαδή να ενημερώσουν το Ιράν ότι η απόφαση έχει ληφθεί και ότι δεν έχει άλλη επιλογή από το να την αποδεχθεί.

Η Ρωσία φαίνεται επίσης να ανησυχεί για μια αλλαγή στη στάση της κυβέρνησης Μασούντ Πεζεσκιάν απέναντι στον «κοινό εχθρό ή απειλή», δηλαδή τις δυτικές χώρες.

Με τον νέο πρόεδρο να έρχεται στην εξουσία στο Ιράν και να ανακοινώνει τις θέσεις του για τη διαχείριση των εντάσεων με τη Δύση, οι Ρώσοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι πρέπει να κινηθούν γρήγορα για να ανοίξουν νέα μέτωπα πριν το Ιράν κάνει οποιαδήποτε βήματα και να δείξουν ότι μπορούν να αλλάξουν τις περιφερειακές ισορροπίες εναντίον του Ιράν.

Η επιμονή της Ρωσίας στη δημιουργία του διαδρόμου Ζανγκεζούρ θεωρείται στην πραγματικότητα από τους Ιρανούς ως δώρο του Πούτιν προς τους περιφερειακούς αντιπάλους του Ιράν, την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν, μέσω του οποίου η Τουρκία θα μπορεί να μεταφέρει τα εμπορεύματά της στο Αζερμπαϊτζάν και από εκεί στην Κεντρική Ασία μέσω της Κασπίας Θάλασσας, ενώ το Αζερμπαϊτζάν θα βρει μια απευθείας διαδρομή προς τις ευρωπαϊκές χώρες μέσω του Ναχτσιβάν και στη συνέχεια της Τουρκίας.

Σύμφωνα με το Iran Diplomat «όσον αφορά την «πολιτική βούληση των ηγετών», φαίνεται ότι το χάσμα στα επίπεδα ισχύος μεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας κάνει το Κρεμλίνο απρόθυμο να ανυψώσει τις σχέσεις του με την Τεχεράνη στο επίπεδο των στρατηγικών σχέσεων και προτιμά να κρατήσει τη σχέση στο πλαίσιο των «προσωρινών συμφερόντων». Στην πραγματικότητα, η Ρωσία θεωρεί τον εαυτό της ως μια παγκόσμια υπερδύναμη που είναι ελεύθερη να χρησιμοποιήσει τις σχέσεις της με περιφερειακούς παίκτες όπως το Ιράν για να χειραγωγήσει τις περιφερειακές ισορροπίες προς όφελός της, δυστυχώς, τα πολλά ζητήματα και οι ανισορροπίες που υπέστη η ιρανική εξωτερική πολιτική τα τελευταία χρόνια επέτρεψαν στη Ρωσία να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία».