Ηλεκτρική σύνδεση Κρήτης-Κύπρου: Ώρα αποφάσεων εν μέσω ισχυρών παρασκηνιακών πιέσεων- Τι σταθμίζει ο Χριστοδουλίδης

Σήμερα είναι προγραμματισμένη μια κρίσιμη και καθοριστική συνάντηση όλων των συμβαλλόμενων μερών του έργου της ηλεκτρικής σύνδεσης Κύπρου και Κρήτη με τον αγωγό του «Great Sea Interconnector» (GSI). Αντικείμενο της συνάντησης είναι η παρουσίαση και η συζήτηση όλων των δεδομένων, όπως και η διευκρίνηση ζητημάτων που προέκυψαν, σύμφωνα με όσα δήλωσε ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης.

Του Σπύρου Σιδέρη

Στόχος της συνάντησης, σύμφωνα με πληροφορίες  είναι η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και η διασφάλιση κανόνων και διαδικασιών καλής συνεννόησης και συνεργασίας ανάμεσα στους εταίρους ενός μεγάλου στρατηγικού έργου, που δεν θα επιβαρύνει τους Κύπριους καταναλωτές.

• Το έργο υποστηρίζει η ΕΕ, καθώς το 2013 το ενέταξε στον κατάλογο των έργων κοινού ενδιαφέροντος της ΕΕ και το 2022 εντάχθηκε στον κατάλογο των έργων Connecting Europe Facility.

Το ενδιαφέρον τους για την υλοποίηση του έργου έχουν εκφράσει και οι ΗΠΑ όπως φάνηκε τις τελευταίες μέρες με δημόσιες δηλώσεις στο συνέδριο του Economist στη Θεσσαλονίκη, τόσο της Αμερικανίδας πρέσβειρας στη Λευκωσία, όσο και του γνωστού μας πρώην Αμερικανού πρέσβη και υφυπουργού των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ.

• Ταυτόχρονα όμως, όπως σημειώνει ο «Φιλελεύθερος» της Κύπρου, φαίνεται ότι και παρασκηνιακά οι Αμερικανοί έχουν μεταφέρει το ενδιαφέρον τους στις αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας διαμηνύοντας την επιθυμία τους για κατασκευή του έργου.

Παρατηρώντας τα τεκταινόμενα για την ηλεκτρική διασύνδεση, φαίνεται ότι όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Κυπριακή Δημοκρατία η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίσιμη απόφαση, όπου θα πρέπει να σταθμίσει το θέμα της χρηματοδότησης, της ενεργειακής ασφάλειας, της οικονομικής βιωσιμότητας του και της διασφάλισης της κυριαρχίας της χώρας πάνω στις ενεργειακές της υποδομές. Σ’ αυτή τη στάθμιση η Κύπρος έχει πολλά να σκεφτεί και να λύσει ώστε να δώσει την τελική έγκριση για την υλοποίηση του έργου μέσα από μια συμφωνία.   

Η Κύπρος σε μια διετία, 2023-24, κλήθηκε να αντιμετωπίσει μία μεγάλη κρίση, η οποία προκλήθηκε από την αναστολή και στη συνέχεια τον τερματισμό της υλοποίησης του ενεργειακού έργου στο Βασιλικό, ανοίγοντας στην ουσία μια μεγάλη συζήτηση για την επαναξιολόγηση των μεγάλων ενεργειακών έργων.

• Έτσι μπήκαν στο τραπέζι ερωτήματα και ζητήματα και για το έργο της ηλεκτρικής σύνδεσης, με πρόθεση την επανεκτίμηση των δεδομένων του έργου, των συμβάσεων που  υπογράφτηκαν και τους όρους που περιλαμβάνουν, όπως και την εξέταση της προοπτικής επιτυχούς υλοποίησης.

Αυτές οι ενέργειες προκάλεσαν ανησυχία στον ΑΔΜΗΕ, καθότι αξιολογώντας την οικονομική επίδραση μιας ενδεχόμενης καθυστέρησης στην επένδυση, η χασούρα θα ήταν μεγάλη, αν συνυπολογίσουμε και τις απαιτήσεις της κατασκευάστριας εταιρείας του καλωδίου, «Nexans».

• Έτσι ξεκίνησαν οι πιέσεις προς την Κυπριακή Κυβέρνηση για την υλοποίηση του έργου, τόσο από τις εταιρείες ΑΔΜΗΕ και Nexans, όσο και από την Ελληνική Κυβέρνηση, ενέργειες που προκάλεσαν σκεπτικισμό στην κυπριακή πλευρά.  

Η υλοποίηση του έργου είναι σαφές ότι απαιτεί την οικονομική συνεισφορά της Κύπρου. Όμως καθώς το «αμαρτωλό» παρελθόν των κυπριακών κυβερνήσεων σε συμβάσεις και έργα έχει προκαλέσει την μήνη των πολιτών, ο Νίκος Χριστοδουλίδης, επιθυμώντας να απαλλαγεί από τις κακές πρακτικές του παρελθόντος, θέλει να διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρχει μια «αμαρτωλή» επανάληψη. Για το λόγο αυτό θέλει να υπάρχουν διαθέσιμα όλα τα δεδομένα χωρίς να παρεισφρήσουν ιδιωτικά συμφέροντα.

• Και τα ιδιωτικά συμφέροντα, δεν είναι άλλα, από κάποιους επιχειρηματίες στον χώρο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) που πιέζουν το Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία καθώς ανησυχούν για την επίδραση του έργου στα επιχειρηματικά τους πλάνα, με την μείωση της τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας από τις ΑΠΕ.

Σαφώς το έργο προσφέρει στην Κύπρο ενεργειακή ασφάλεια, και θα αποδώσει γεωπολιτικά πλεονεκτήματα σε Ευρωπαϊκή και περιφερειακή κλίμακα. Με την σύνδεση του Ισραήλ στο δίκτυο, η Κύπρος θα είναι μια κεντρική ενεργειακή δίοδος στην Μέση Ανατολή.

Εδώ εισέρχεται το γεωπολιτικό ρίσκο με την συζήτηση να αναπτύσσεται στο ενδεχόμενο παρεμπόδισης του GSI από την Τουρκία.  

Σύμφωνα με τον Αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Γιώργο Κέντα, «η συζήτηση αυτή είναι λανθασμένη και υπερβολική, καθότι η Τουρκία δεν είναι ούτε ενδιαφερόμενο μέρος ούτε και έχει οποιονδήποτε νομικό ή πολιτικό έρεισμα στο έργο. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η πόντιση καλωδίων σε θαλάσσιες οικονομικές ζώνες ή/και υφαλοκρηπίδα δεν απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη των κρατών που ελέγχουν ή διεκδικούν τις περιοχές αυτές».