Δοκιμάζονται οι σχέσεις Μόσχας – Τεχεράνης

Η τελευταία δήλωση θέσεων της Μόσχας μετά την επίσκεψη του Βλαντιμίρ Πούτιν στο Μπακού, την πρωτεύουσα της δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν στον Νότιο Καύκασο, κατά την οποία τέθηκε το θέμα ενός διαδρόμου επικοινωνίας μεταξύ της Αυτόνομης Δημοκρατίας του Ναχτσιβάν και της μητέρας πατρίδας Αζερμπαϊτζάν μέσω αρμενικού εδάφους κοντά στα ιρανικά σύνορα, προκάλεσε την οργή των Ιρανών.

Tου Σπύρου Σιδέρη

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Πρακτορείου Tasnim, ένα ημιεπίσημο πρακτορείο ειδήσεων στο Ιράν που σχετίζεται με το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, μετά την επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στο Μπακού, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε σε συνέντευξή του σε ρωσικό κανάλι ότι «υποστηρίζουμε την ταχεία υπογραφή συνθήκης ειρήνης μεταξύ Μπακού και Ερεβάν και το άνοιγμα των κλειστών δρόμων».

• Ο Ρώσος υπουργός αναφερόταν στον διάδρομο Ζανγκεζούρ που διασχίζει περιοχή της νότιας Αρμενίας, ο οποίος γειτνιάζει σχεδόν με τα κοινά σύνορα της Αρμενίας με το Ιράν και στον οποίο αντιτίθεται σθεναρά η Τεχεράνη.

«Δυστυχώς, είναι η ηγεσία της Αρμενίας που εμποδίζει τη συμφωνία που υπέγραψε ο πρωθυπουργός Πασινιάν για την επικοινωνία μέσω της περιοχής Σιούνικ της Αρμενίας», σημείωσε ο Λαβρόφ προσθέτοντας ότι «λόγω του κλεισίματος του διαδρόμου Ζανγκεζούρ από την Αρμενία, η επικοινωνία στην περιοχή έχει γίνει πολύ δύσκολη”.

• Η θέση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών οδήγησε σε πολλές ερμηνείες από τα μέσα ενημέρωσης και σε εικασίες σχετικά με την επιθυμία της Μόσχας να ανοίξει τον διάδρομο Ζανγκεζούρ, ο οποίος συνδέει το ανατολικό τμήμα της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν με την περιοχή του Ναχτσιβάν μέσω του αρμενικού εδάφους.

Το Ιράν έχει επανειλημμένα δηλώσει τη ρητή απόρριψη του ανοίγματος αυτού του διαδρόμου σε συναντήσεις με Ρώσους, Αζέρους, Αρμένιους και Τούρκους αξιωματούχους και θεωρεί ότι ένας τέτοιος διάδρομος θα οδηγήσει σε γεωπολιτικές αλλαγές στα σύνορα και την περιοχή.

«Το άνοιγμα του διαδρόμου Ζανγκεζούρ θα σήμαινε τη μείωση του αριθμού των γειτόνων του Ιράν από 15 σε 14, στερώντας έτσι το Ιράν από μία από τις πύλες του προς την Ευρώπη», σημείωσε επίσης το πρακτορείο ειδήσεων των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, αναφερόμενο στα κοινά αρμενο-ιρανικά σύνορα που συνδέουν το Ιράν με τη Γεωργία και τη Ρωσία.

«Εάν οποιαδήποτε χώρα προσπαθήσει να λύσει τα προβλήματά της ανοίγοντας νέα μέτωπα εις βάρος άλλων, η παγκόσμια σταθερότητα θα τεθεί σε κίνδυνο και θα επικρατήσει χάος», προειδοποίησε το πρακτορείο.

Τις τελευταίες ημέρες, ορισμένα περσικόφωνα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν συζήτησαν κατά τη διάρκεια συνομιλίας τους το άνοιγμα του διαδρόμου Ζανγκεζούρ, ο οποίος συνδέει τις δυτικές περιοχές του Αζερμπαϊτζάν με την Αυτόνομη Δημοκρατία του Ναχτσιβάν μέσω του αρμενικού εδάφους.

• Το άνοιγμα του διαδρόμου Ζανγκεζούρ ήταν ένας από τους όρους της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας το φθινόπωρο του 2020 με ρωσική μεσολάβηση, αλλά το Ιράν εξέφρασε έντονη αντίθεση στον διάδρομο, θεωρώντας τον «παραβίαση των παραδοσιακών συνόρων μεταξύ του Ιράν και της Αρμενίας».

Ορισμένα ιρανικά μέσα ενημέρωσης έχουν επικρίνει την υποστήριξη της Ρωσίας για τον διάδρομο, υποστηρίζοντας ότι το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να προωθήσει την ιδέα ότι η κατασκευή του διαδρόμου αυτού αποτελεί μέρος της συμφωνίας που σχετίζεται με τον πόλεμο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, χαρακτηρίζοντας τους ισχυρισμούς αυτούς «ψεύτικους».

Η αλλαγή της θέσης της Ρωσίας σχετικά με τον διάδρομο Ζανγκεζούρ οφείλεται στις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία», καθώς η διεθνής πίεση που προέκυψε από τον πόλεμο αυτό κατέστησε το Μπακού βασικό σύμμαχο της Μόσχας. Αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να επηρεάσει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή υπέρ του Αζερμπαϊτζάν και εις βάρος του Ιράν.

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αλί Χαμενεΐ κατέστησε σαφή τη θέση του σε συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Αρμενίας Νικολ Πασινιάν, ο οποίος ήρθε στο Ιράν για να παραστεί στην ορκωμοσία του Μασούντ Μπαζκιάν, λέγοντάς του ότι η Τεχεράνη «βλέπει τον διάδρομο Ζανγκεζούρ ως επιζήμιο για τα συμφέροντα της Αρμενίας και το Ιράν διατηρεί αυτή τη θέση».

Η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, αναφέρθηκε από το δημόσιο ραδιόφωνο της Αρμενίας λέγοντας ότι η θέση της Μόσχας σχετικά με το άνοιγμα των γραμμών επικοινωνίας μεταξύ Μπακού και Ερεβάν είναι σαφής: «Οι ρυθμίσεις θα επιτευχθούν με συμφωνία μεταξύ των μερών και με όρους αποδεκτούς από όλους, συμπεριλαμβανομένου του Αζερμπαϊτζάν, της Αρμενίας και των περιφερειακών γειτόνων, όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία».

Οι πολιτικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι εάν δημιουργηθεί αυτός ο διάδρομος, ο στρατηγικός ρόλος του Ιράν στη μεταφορά των προϊόντων του Αζερμπαϊτζάν στο Ναχτσιβάν και οι εξαγωγές του Ιράν προς την περιοχή αυτή θα μειωθούν σημαντικά, και με τη διέλευση του διαδρόμου Ζανγκεζούρ μέσω του αρμενικού εδάφους, το Ιράν θα χάσει ένα από τα πιο σημαντικά χαρτιά του στον ανταγωνισμό του με τις χώρες του Καυκάσου και η Τουρκία θα φτάσει μέσω του Ναχτσιβάν στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας και έτσι στις ανατολικές ακτές της θάλασσας, όπου βρίσκονται οι τουρκόφωνες χώρες της Κεντρικής Ασίας.