Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου και η ρελάνς Τατάρ για σύνδεση με Τουρκία

Ενώ αργά το απόγευμα της Δευτέρας, μετά από ένα οργιώδες παρασκήνιο, που κράτησε όλη τη μέρα, κατέστη δυνατό να συμφωνήσουν οι κυβερνήσεις Κύπρου – Ελλάδας, η Γενική Διεύθυνση Ενέργειας της ΕΕ, οι ρυθμιστικές αρχές των δύο χωρών και ο ΑΔΜΗΕ για το τελικό περιεχόμενο του ρυθμιστικού πλαισίου για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου Κρήτης, ο κατοχικός Τουρκοκύπριος ηγέτης Ερσίν Τατάρ πρότεινε η Κύπρος, τόσο στο βορρά όσο και στο νότο, να συνδεθεί με την Τουρκία μέσω καλωδίου.

Του Σπύρου Σιδέρη

Το θέμα της οικονομικής ενίσχυσης του έργου είχε προκαλέσει αμφιβολίες για την υλοποίηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector (GSI) και μπροστά στο ορατό ενδεχόμενο οι διαπραγματεύσεις να οδηγηθούν σε ναυάγιο και ο ΑΔΜΗΕ να βρεθεί προ του φάσματος να μείνει οικονομικά εκτεθειμένος έναντι της Nexans, στην οποία χρωστά πολλές δεκάδες εκατομμύρια για τα χιλιόμετρα καλωδίου που ήδη κατασκευάστηκαν, η ηγεσία του οργανισμού συναίνεσε στην πρόταση που ήταν από την περασμένη εβδομάδα στο τραπέζι, μετά από πρωτοβουλία του υπουργού Ενέργειας Γιώργου Παπαναστασίου όπως αναφέρει η εφημερίδα της Κύπρου «Φιλελεύθερος».

• Ο Πρόεδρος της Κύπρου, σε ερώτηση των δημοσιογράφων τη Δευτέρα, αναγνώρισε ότι υπάρχει το γεωπολιτικό ρίσκο, ωστόσο όπως είπε η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση ασκούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα.

Για τον Νίκο Χριστοδουλίδη το κλειδί για τις αποφάσεις της Κυπριακής Κυβέρνησης είναι το κατά πόσο διασφαλίζεται η μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού, σημειώνοντας ότι αν οι απαντήσεις που δοθούν είναι ικανοποιητικές τότε η απάντηση της Κυβέρνησης θα είναι θετική. Αντίθετα, πρόσθεσε, αν οι διευκρινίσεις που δοθούν δεν είναι ικανοποιητικές, δηλαδή δεν διασφαλίζουν τη μείωση της τιμής του ηλεκτρισμού, τότε η απάντηση δεν θα είναι θετική.

Πρόσθεσε δε ότι για το θέμα, η Κυβέρνηση, βρίσκεται σε επαφή με την ελληνική Κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, έχοντας ζητήσει συγκεκριμένες διευκρινίσεις.

Η θέση της Κυπριακής Κυβέρνησης, του υπουργού Ενέργειας και της ΡΑΕΚ καθ’ όλη τη διάρκεια του χθεσινού παζαριού ήταν ξεκάθαρη, με τον ΑΔΜΗΕ να αποδέχεται τελικά την πρόταση ότι η Κυπριακή κυβέρνηση θα χρηματοδοτεί τις δαπάνες του ΑΔΜΗΕ από το 2025 μέχρι και τη λειτουργία του έργου το 2030 με 25 εκατ. τον χρόνο και συνολικά με 125 εκατ. Τα χρήματα θα διατίθενται από τα έσοδα του κράτους από την εμπορία δικαιωμάτων ρύπων και όχι απευθείας από τους καταναλωτές.

Σε ότι αφορά τα όποια έξοδα προκύψουν για τον ΑΔΜΗΕ, αυτά θα αποπληρώνονται μετά την έναρξη λειτουργίας του έργου.

Παράλληλα χτες ο Κύπριος Πρόεδρος αναγνώρισε ότι υπάρχει το γεωπολιτικό ρίσκο, ωστόσο όπως είπε η Κυπριακή Δημοκρατία, η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση ασκούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. «Δεν τίθεται θέμα να τα βάζουμε από μόνοι μας υπό αμφισβήτηση, αλλά ναι, είναι κάτι το οποίο λαμβάνουμε υπόψη», είπε.

• Έτσι το ρυθμιστικό πλαίσιο που εγκρίθηκε από την ΡΑΕΚ το 2023 δεν θα αλλάξει, τουλάχιστο σε αυτή τη φάση, σε ό,τι αφορά τον γεωπολιτικό κίνδυνο. Θα παραμείνει στο έγγραφο η αναφορά ότι σε περίπτωση εξωτερικού κινδύνου που θα διακόψει ή θα αποτρέψει την ολοκλήρωση του έργου, χωρίς άμεση ευθύνη του ΑΔΜΗΕ, η ΡΑΕΚ ενδέχεται να εγκρίνει την ανάκτηση των δαπανών που θα έχει πραγματοποιήσει έως τότε ο φορέας υλοποίησης από τους καταναλωτές. Έτσι ο γεωπολιτικός κίνδυνος θα βαραίνει τον επενδυτή και όχι τους καταναλωτές.

Για να συμφωνήσει ο ΑΔΜΗΕ κατοχύρωσε αύξηση της απόδοσης προνομιακού κέρδους του από το 4,6% σε 8,3%, για 17 χρόνια από 12 που ήταν στην αρχική συμφωνία που αφορούσε τον EuroAsia Interconnector.   

• Βέβαια για την επισημοποίηση – οριστικοποίηση της χθεσινής συμφωνίας θα απαιτηθούν αποφάσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο και την ανώτερη αρχή της ΡΑΕΚ, τις αμέσως επόμενες ημέρες.

Καθώς το τοπίο μέχρι αργά το απόγευμα της Δευτέρας παρέμενε θολό για την υλοποίηση του έργου, ο Τουρκοκύπριος κατοχικός ηγέτης Ερσίν Τατάρ, έριξε τη δική του βόμβα σχολιάζοντας την ηλεκτρική διασύνδεση λέγοντας ότι «την 1η Ιουλίου 2022, είχαμε μια πολύ σημαντική πρόταση για τη σύνδεση της ηλεκτρικής ενέργειας με την ΕΕ μέσω της Τουρκίας με ένα διασυνδεδεμένο σύστημα. Συνεχίζουμε να ενημερώνουμε τα Ηνωμένα Έθνη, την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με αυτό. Η ριζική λύση στο θέμα αυτό είναι η σύνδεση με την ΕΕ μέσω Τουρκίας με καλώδιο τόσο για το νότο όσο και για το βορρά. Η Τουρκία απέχει 40 χιλιόμετρα, η Ελλάδα απέχει 1000 χιλιόμετρα».

• Την περασμένη Παρασκευή η εταιρεία NEXANS που κατασκευάζει το καλώδιο της διασύνδεσης είχε στείλει τελεσίγραφο στον ΑΔΜΗΕ, να δώσει την τελική εντολή (Full Notice to Proceed) για την κατασκευή του καλωδίου ειδάλλως θα προχωρούσε στην πλήρη αναστολή των εργασιών από την Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου.

Νωρίτερα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) απέρριψε το αίτημα του φορέα υλοποίησης του μεγαλεπήβολου έργου [ΑΔΜΗΕ], αξίας €1,9 δισ. όπως το τέλος που θα επιβληθεί στον καταναλωτή αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου του 2025, έτσι ώστε ο φορέας, ΑΔΜΗΕ, να ανακτήσει τη δαπάνη του έργου.

Ο ίδιος ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ Ανδρέας Πουλικκάς είχε δηλώσει σε έκτακτη συνεδρία της κοινοβουλευτικής επιτροπής εμπορίου ότι η Αρχή έχει εγκρίνει τέσσερα από τα έξι σημεία που είχε ζητήσει ο ΑΔΜΗΕ ενώ απορρίφθηκε η χρέωση των καταναλωτών και η κάλυψη του γεωπολιτικού ρίσκου.

Από την πλευρά του ο ΑΔΜΗΕ είχε υποστηρίξει πως μετά την σχετική απόφαση της ΡΑΕΚ για τη μη έναρξη επιβολής τέλους στους καταναλωτές το έργο δεν ήταν βιώσιμο.