Ανάλυση: Μπορεί η Τουρκία να επηρεάσει τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή;

Εξετάζοντας την πολιτική της Τουρκίας σε ότι αφορά τον πόλεμο που συνεχίζεται για δέκατο μήνα στη Γάζα, βλέπουμε ότι παρόλο που η Άγκυρα ξεκίνησε με προσεκτικές κινήσεις και προτάσεις, έχει εξελιχθεί πλέον σε μια διαδικασία με άμεσες απειλές εναντίον του Ισραήλ όπως το ότι όπως μπήκαμε στο Καραμπάχ, μπορούμε να μπούμε και στο Ισραήλ. Αυτή η μεταμόρφωση της Τουρκίας υποδηλώνει μια αγωνία ως προς την επιρροή της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και στα δρώμενα που λαμβάνουν χώρα εκεί.

Του Σπύρου Σιδέρη

Αν και οι προσπάθειες που κάνει για να εξομαλύνει τις σχέσεις της με τις γειτονικές αραβικές χώρες όπως το Ιράκ, την Αίγυπτο αλλά και την Συρία, φαίνεται ότι δεν μπορεί να εξασφαλίσει το να επηρεάσει τις εξελίξεις στο πεδίο.

• Η Άγκυρα ενήργησε προσεκτικά στην αρχή των επιθέσεων και της εισβολής στη Γάζα που ξεκίνησε μετά τις 7 Οκτωβρίου από τη Χαμάς. Προσπάθησε να διαπραγματευτεί με τα μέρη, προσπάθησε να ασκήσει επιρροή στα μέρη, αλλά αυτά, σε μεγάλο βαθμό λόγω της επιρροής των εξελίξεων από άλλα κέντρα, δεν οδήγησαν την Τουρκία πουθενά.

Λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο του θέματος στις τοπικές εκλογές, υπήρξε μια σκλήρυνση της ρητορικής στην εσωτερική πολιτική, αλλά αυτό δεν είχε μεγάλο αποτέλεσμα στην πράξη. Σε ότι αφορά τη διακοπή των εμπορικών σχέσεων με το Ισραήλ, αυτό έγινε λόγω της εσωτερικής πίεσης.

Το ενδιαφέρον είναι ότι η Τουρκία δεν έχει κλείσει την πρεσβεία της στο Τελ Αβίβ και παραμένει ο αναπληρωτής πρέσβης, παρότι στο παρελθόν, ο πρέσβης αποσύρονταν ακόμη και σε μικρές κρίσεις. Ομοίως, δεν εμποδίστηκε η μεταφορά αζέρικου πετρελαίου στο Ισραήλ μέσω Μπακού-Τζεϊχάν, δείχνοντας ότι, η Τουρκία δεν μπόρεσε να λάβει de facto πειστικά μέτρα.

• Η σκληρή ρητορική της Τουρκίας προσανατολίζεται περισσότερο προς την εσωτερική πολιτική, καθώς στην εξωτερική πολιτική σχεδόν ποτέ δεν παράγει αποτελέσματα. Απλώς προκαλεί παρόμοιες αντιδράσεις στην άλλη πλευρά, κινητοποιεί την κοινή γνώμη, αλλά στην πραγματικότητα δεν οδηγεί σε κανένα αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα, αυτή η ρητορική περιορίζει την Τουρκία στη διεθνή σκηνή και φαντάζει δύσκολο να συμμετάσχει σε ένα μελλοντικό σχεδιασμό στην περιοχή.

Παρόλο η Τουρκία ήταν αυτή που προσπάθησε με κάποιο τρόπο να φέρει κοντά τις παλαιστινιακές ομάδες τόσο στη δεκαετία του 1990 όσο και στη δεκαετία του 2000, είδαμε πριν λίγο καιρό ότι η Κίνα ανέλαβε αυτόν τον ρόλο και μάλιστα επιτυχώς. Ενδεχομένως η Κίνα να διαπραγματεύεται και με το Ισραήλ, αλλά αυτό δεν έχει γίνει γνωστό ακόμη.

Από την άλλη πλευρά, όταν υπάρχουν διαπραγματεύσεις μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ, αυτό γίνεται μέσω του Κατάρ και της Αιγύπτου, ενώ οι ΗΠΑ λειτουργούν στο παρασκήνιο.

• Η συμμετοχή των ΗΠΑ στις διαδικασίες δεν αφήνει σχεδόν κανένα περιθώριο στην Άγκυρα να εμπλακεί, ιδιαίτερα επί διακυβέρνησης Μπάιντεν, που δεν θα ήθελε να έχει στα πόδια του την Τουρκία σε τέτοιες διαδικασίες.

Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ, ο Νετανιάχου δηλαδή, επίσης δεν θέλει να δημιουργήσει σχέσεις με την Τουρκία. Φυσικά και η Τουρκία δεν το θέλει αυτό. Όμως αυτά τα δεδομένα περιθωριοποιούν την Άγκυρα από τις εξελίξεις και γι’ αυτό φωνάζει ακόμα περισσότερο μήπως και ακουστεί.   

Το ότι η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ιράκ και την Αίγυπτο έχουν εξελιχθεί σε πολύ ικανοποιητικό, πέραν των προσδοκιών για την Άγκυρα, στη Συρία χρειάζεται και τη διαμεσολάβηση της Ρωσίας. Όπως χρειάζεται και να τελειώνει τη διαδικασία της εξομάλυνσης πριν την εκλογή Τραμπ ή Χάρις, καθώς τώρα που υπάρχει κενό εξουσίας, δεν θα έχει παρέμβαση των ΗΠΑ στην διαδικασία της εξομάλυνσης με μα χώρα, τη Συρία, που βρίσκεται στο στόχαστρο των Αμερικανών.