Το “φάντασμα” του Κραν Μοντανά στοιχειώνει την Τούρκια 50 χρόνια μετά την εισβολή στην Κύπρο  

Η μαύρη επέτειος των 50 χρόνων από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και η συνεχιζόμενη κατοχή του 37% των εδαφών του νησιού, έκανε ξεκάθαρο ότι οδεύουμε προς μια λύση δυο κρατών. Αυτό τουλάχιστον έκαναν σαφές τόσο ο Τούρκος Πρόεδρος όσο και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης στις «εορταστικές» εκδηλώσεις για την «ειρηνευτική επιχείρηση στην Κύπρο» όπως αποκαλούν οι Τούρκοι την εισβολή της 20^ης Ιουλίου 1974.

Του Σπύρου Σιδέρη

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για άλλη μια χρονιά παραβρέθηκε στα κατεχόμενα, φροντίζοντας να κάνει επίδειξη δύναμης με 50 πλοία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού να πλέουν μεταξύ των στενών που χωρίζουν την Μεγαλόνησο από τις τουρκικές ακτές.

• Τα όσα συνέβησαν στο Κραν Μοντανά κα το πλαίσιο Γκουτέρες, έγινε θηλιά για την Τουρκία και δεν θα ήθελε με κανέναν τρόπο αυτή η επιτυχία της ελληνικής πλευράς, αν και ημιτελής συνολικά, να επηρεάσει αρνητικά τις βλέψεις του Ερντογάν για το Κυπριακό.

Η άτακτη φυγή του τότε Υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου από το Ελβετικό θέρετρο, προοιωνιζόταν αυτό που συμβαίνει από το 2019 και μετά όταν κάποιοι ξέχασαν το πλαίσιο Γκουτέρες και παρασύρθηκαν στα τουρκικά παιχνίδια που έβλεπαν με το πλαίσιο Γκουτέρες να μην εξυπηρετούνται οι επιδιώξεις τους.

Επειδή η ιστορία, παρά τις προσπάθειες πολλών να την αλλοιώσουν, έχει γραφτεί και δεν αλλάζει το 2017 στο Κραν Μοντανά, ο ΓΓ του ΟΗΕ είχε υιοθετήσει στο πλαίσιο των αποφάσεων και του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και το Ευρωπαϊκό κεκτημένο, έξι σημαντικά σημεία για την επίλυση του Κυπριακού:

• Αποδέχτηκε την κατάργηση της συνθήκης των Εγγυήσεων του 1960 και των επεμβατικών δικαιωμάτων, τα οποία θα αντικαθιστούσε με ένα νέο σύστημα ασφάλειας, το οποίο να ικανοποιούσε και τις δύο κοινότητες.
• Επίσης αποδέχτηκε τη δραστική μείωση των ξένων στρατευμάτων από την πρώτη μέρα της λύσης. Ο αριθμός που θα παράμενε μετά τη λύση, ο χρόνος παραμονής τους και εάν η παραμονή θα έχει καταληκτική ημερομηνία ή αναθεώρηση θα αποφασιζόταν από τους ηγέτες των εγγυητριών χωρών.
• Θα παραχωρούνταν στους Τούρκους υπηκόους οι 4 ελευθερίες της Ε.Ε., ελεύθερη διακίνηση πολιτών, εργαζομένων, κεφαλαίων και εμπορευμάτων, ενώ επιπρόσθετα θα καθοριζόταν η αναλογία των Τούρκων υπηκόων που θα αποκτήσουν υπηκοότητα σε σχέση με τους Ελλαδίτες, εάν θα είναι 4 προς 1 όπως εισηγείται η ελληνοκυπριακή πλευρά ή 1 προς 1, όπως πρότεινε η τουρκοκυπριακή.
• Επιπλέον στο πλαίσιο Γκουτέρες υπήρχε η περαιτέρω επέκταση της αριθμητικής εξίσωσης και της θετικής ψήφου των Τουρκοκυπρίων για κάθε απόφαση στα θεσμικά όργανα του κράτους.
• Σε ότι αφορά τις περιοχές που θα παραμείνουν υπό τουρκοκυπριακό έλεγχο τον πρώτο λόγο στις περιουσίες να τον έχουν οι χρήστες, αλλά όχι σε ποσοστό 100%. Αντίστοιχα, στις περιοχές που θα απελευθερωθούν και θα επανέλθουν υπό τον έλεγχο των Ελληνοκυπρίων τον πρώτο λόγο να τον έχουν οι νόμιμοι ιδιοκτήτες, αλλά επίσης όχι σε ποσοστό 100%.
• Ενώ τέλος στο εδαφικό θα έπρεπε να ληφθεί υπ’ όψιν η ευαισθησία των Ελληνοκυπρίων για την επιστροφή της περιοχής Μόρφου.

Τα περισσότερα από αυτά που προέβλεπε το πλαίσιο Γκουτέρες, ως μια βάση για την επίλυση του Κυπριακού, δεν ήταν αποδεκτά από την τουρκική πλευρά, γι’ αυτό και για πρώτη φορά στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο του 2020, ο Ερντογάν μίλησε ξεκάθαρα για τη λύση των δυο κρατών, αιφνιδιάζοντας τόσο την ελληνική όσο και την κυπριακή πλευρά.

• Μην ξεχνάμε ότι το 2020 ήταν το ξεκίνημα της κρίσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων με τα γεγονότα του Έβρου και τις έρευνες τουρκικών σκαφών στα ανοιχτά της Κρήτης.

Από τότε παγιώθηκε η πρόταση των δυο κρατών για την Κύπρο, που επιβεβαιώθηκε εκ νέου στα κατεχόμενα τόσο από τον Ερντογάν, όσο και από τον Τατάρ στις εκδηλώσεις για τα 50 χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο.

Αυτό που προξενεί εντύπωση είναι ότι η έκθεση για την επίλυση του Κυπριακού από την ειδική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ, Άνγκελα Ολγκίν δεν έχει διαρρεύσει ακόμα, όπως συνήθως συμβαίνει σ’ αυτές τις περιπτώσεις, προοιωνίζοντας ενδεχομένως μια νέα οπτική και πρακτική στην επίλυση του Κυπριακού, με αρκετές εκπλήξεις ίσως.   

Πάντως τόσο ο Έλληνας Πρωθυπουργός όσο και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, από το Προεδρικό Μέγαρο στη Λευκωσία επέμειναν στη επίλυση του Κυπριακού με βάση τα κελεύσματα του ΟΗΕ.