Έρευνα/libre:Το προφίλ των ομογενών-Τι πιστεύουν για την επιστολική ψήφο, γιατί δεν υπάρχει αίσθημα του νόστου

Στις ευρωεκλογές του 2024 το εκλογικό τους δικαίωμα μπορούν να ασκήσουν οι Έλληνες της ομογένειας μέσω της επιστολικής ψήφου, κάτι που εφαρμόζεται στη χώρα μας για πρώτη φορά. Μιλώντας συχνά για τους Έλληνες της διασποράς, έχουμε μάλλον στο μυαλό μας κάποιον παππού που τη δεκαετία του ’80 μετανάστευσε στην Αυστραλία. Στην πραγματικότητα, η γκάμα είναι πολύ μεγαλύτερη, με την εικόνα εκείνου του παππού να έχει δώσει τη θέση της στον παλιό μας συμμαθητή που έφυγε για ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη. Το κείμενο που ακολουθεί είναι οι δικές σας ιστορίες. Επιχειρώντας να σκιαγραφήσουμε ενδεικτικά τα προφίλ των Ελλήνων της ομογένειας, ζητήσαμε να μοιραστείτε τις δικές σας ζωές, από την Ελλάδα μέχρι εκεί που σας έβγαλε ο δρόμος. Η επιστροφή υπάρχει σαν σκέψη;

Περισσότεροι από 200.000 Έλληνες επέλεξαν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα μέσω επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου σύμφωνα με τα τελικά στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών. Ο θεσμός της επιστολικής ψήφου νομοθετήθηκε στις 24 Ιανουαρίου.  Η σχετική πλατφόρμα (epistoliki.ypes.gov.gr) τέθηκε σε λειτουργία στις 19 Φεβρουαρίου και ο τελικός απολογισμός σίγουρα δεν αφήνει ικανοποιημένη την κυβέρνηση, αφού μόνο το 25% των εγγεγραμμένων στην πλατφόρμα είναι Έλληνες που κατοικούν σε χώρες του εξωτερικού.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, περισσότεροι από 5.000.000 πολίτες ελληνικής καταγωγής ζουν εκτός των ελληνικών συνόρων. Οι περισσότεροι Έλληνες του εξωτερικού μένουν (με μεγάλη διαφορά από τις άλλες χώρες) στις Ηνωμένες Πολιτείες Σύμφωνα με τις αμερικανικές αρχές, φθάνουν περίπου τα 2.300.000. Ο πολυπληθέστερος αριθμός Ελληνοαμερικανών διαβιεί στη Νέα Υόρκη, κυρίως στην Αστόρια, στη συνοικία Κουίνς. Επίσης, αρκετοί διαμένουν στις πόλεις Ντιτρόιτ, Βοστόνη, Κλίβελαντ και Σικάγο, ενώ μεγάλη ελληνοαμερικανική κοινότητα υπάρχει και στο Τάρπον Σπρινγκς της Φλόριντα. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού, μετά τις ΗΠΑ, τους περισσότερους Έλληνες συναντάμε στην Ευρώπη, ακολουθούν η Αυστραλία και τέλος οι Ασία και Αφρική.

Το σύγχρονο φευγιό στο εξωτερικό έχει τη μορφή του ”brain drain”. Παιδιά που σπούδασαν στην Ελλάδα ή επέλεξαν να σπουδάσουν έξω και στη συνέχεια να παραμείνουν εκτός Ελλάδας αφού το μέλλον εδώ δεν τους άφησε άλλη επιλογή. Και δεν το μετανιώνουν. Ενδεικτική της στάσης που έχουν υιοθετήσει στην πλειονότητά τους οι νέοι Έλληνες που μορφώθηκαν κατά κύριο λόγο στην Ελλάδα, όμως πλέον ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, είναι πρόσφατη μελέτη του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, σύμφωνα με την οποία το 67% αυτών δεν σκοπεύουν να επιστρέψουν, τουλάχιστον όχι εντός της επόμενης πενταετίας.

Η επιστημονικά υπεύθυνη του έργου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ρεβέκκα Παιδή, ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως το κύριο συμπέρασμα που προέκυψε από την έρευνα είναι η τάση ότι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες που μετανάστευσαν από την Ελλάδα την περίοδο μετά το 2009 «δεν επιθυμούν να επιστρέψουν, ούτε σήμερα, ούτε σε έναν ορίζοντα πενταετίας και πολλοί από αυτούς ούτε σε ορίζοντα εικοσαετίας».

Παρουσιάζοντας τα χαρακτηριστικά της νέας διασποράς, επεσήμανε ότι οι άνθρωποι που έφυγαν στο εξωτερικό από την Ελλάδα, «δεν έχουν έντονη μια εθνική ή θρησκευτική ταυτότητα, αισθάνονται περισσότερο πολίτες του κόσμου, είναι ικανοποιημένοι, στην πλειοψηφία τους, από το βιοτικό επίπεδο στη χώρα όπου διαμένουν και έχουν μια αίσθηση διαφορετικότητας ως προς τους συνομηλίκους τους που έχουν μείνει στην Ελλάδα, δηλαδή αισθάνονται ικανότεροι». Σύμφωνα με την ίδια, αυτή η νέα διασπορά είναι στην πλειοψηφία της μορφωμένη, πλέον μεταναστεύει εντός της ΕΕ καθώς με την ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη είναι πιο εύκολη η μετακίνηση στη χώρα καταγωγής ενώ απουσιάζει από τους ανθρώπους αυτούς η αίσθηση νόστου που είχαν στο παρελθόν οι Έλληνες μετανάστες.

Το σύγχρονο μεγάλο κύμα μετανάστευσης σημειώθηκε τα χρόνια της βαθιάς κρίσης μετά το 2010. Μελέτη που είχε δημοσιεύσει την περίοδο εκείνη το ΤτΕ δείχνει πως σχεδόν μισό εκατομμύριο Έλληνες μετανάστευσαν λόγω της κρίσης.

Οι Έλληνες της ομογένειας είστε εσείς

Είναι τα αδέρφια, οι φίλοι, οι γείτονες, οι παλιοί συμμαθητές και συμφοιτητές μας. Είναι οι δικοί μας άνθρωποι κι εκείνοι που νιώθουμε σαν δικούς μας. Είναι εκείνοι που σκεφτόμαστε ότι σιγομουρμουράμε το ‘’ψωμί της ξενιτιάς’’. Είστε εσείς, μας αφηγείστε τις ιστορίες σας, το ταξίδι από την Ελλάδα στο εξωτερικό, αν και τι σας λείπει από εδώ και αν σκέφτεστε την επιστροφή. Φυσικά, ενόψει ευρωεκλογών, ζητήσαμε και πήραμε ένα σύντομο σχόλιο για την επιστολική ψήφο.

Είμαι ο Χρήστος, έφυγα για πρώτη φορά το 2017 για μεταπτυχιακό (Ιταλία) και επέστρεψα Ελλάδα το 2020 για διδακτορικό. Ξανά έφυγα το 2022 και τώρα μένω Γερμανία, όπου εργάζομαι ως μηχανολόγος μηχανικός. Ακόμη δεν έχω στα πλάνα να γυρίσω μόνιμα, σίγουρα όχι άμεσα… Τι νιώθω για την Ελλάδα; Υπάρχει μια νοσταλγία αλλά η κατάσταση τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικής αποσύνθεσης (άνοδος ακροδεξιάς, τελευταία σκάνδαλα κλπ) λειτουργούν αποτρεπτικά στην ιδέα της επιστροφής.

Όσο για την επιστολική, δεν έχω πειστεί 100% ότι θα είναι αδιάβλητη η διαδικασία.

~~~

Λέγομαι Βαλεντίνα, έφυγα από Ελλάδα το φθινόπωρο του 2019 και μετακόμισα στη Στοκχόλμη. Εργάζομαι ως διδακτορική φοιτήτρια στο KTH Royal Institute of Technology (δημόσιο ίδρυμα). Έφυγα από Ελλάδα γιατί ήθελα να συνεχίσω ερευνητικά. Στην Ελλάδα οι μισθοί είναι της πείνας ( πολλές φορές δεν πληρώνεσαι ως διδακτορικός ) και οι δυνατότητες είναι περιορισμένες. Επίσης, είχα απογοητευτεί από την οικονομική και κοινωνική κατάσταση της χώρας στο σύνολο της. Δε σκέφτομαι να γυρίσω πίσω για τα επόμενα 10 χρόνια τουλάχιστον. Για την Ελλάδα νιώθω βαθιά απογοήτευση αλήθεια. Ανησυχία και θυμό. Για την οικονομική κατάσταση και για το μηδενικό ενδιαφέρον του κράτους για τον πολίτη και γενικά την ανθρώπινη ζωή.

Όσο για την επιστολική, η ιδέα μου φαίνεται καλή αλλά έχω πολλές αμφιβολίες λόγω προσωπικών δεδομένων και γενικά αξιοπιστίας στο υπουργείο εσωτερικών. Ειδικά μετά το σκάνδαλο Ασημακοπούλου. Ελπίζω να μην γίνει κάποια νοθεία. Παρόλα αυτά, θέλω να ψηφίσω για να έχουμε μια αξιοπρεπή εκπροσώπηση και υποστήριξη στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Γιατί το ελληνικό κοινοβούλιο δεν το εμπιστεύομαι ΚΑΘΟΛΟΥ. Και για το ευρωπαϊκό έχω αμφιβολίες αλλά κάποιες ελπίδες έστω.

~~~

Είμαι ο Γιάννης, 33 χρονών, και έφυγα απ’ την Ελλάδα το καλοκαίρι του 2019 και ήρθα στο Σουόνσι της Ουαλίας για το διδακτορικό μου. Το να φύγω απ’ την Ελλάδα δεν ήταν προτεραιότητα μου αλλά στο εξωτερικό οι ευκαιρίες για διδακτορικό (οι χρηματοδοτήσεις δηλαδή) είναι απείρως περισσότερες. Εγώ είμαι μηχανολόγος μηχανικός και είχα απευθυνθεί σε όλα τα Πολυτεχνεία και τα ερευνητικά κέντρα αλλά στον κλάδο που έψαχνα δεν υπήρχαν πολλές ευκαιρίες οπότε αναγκαστικά έφυγα. Η χρηματοδότηση μου άρχισε το 2019 και διήρκεσε 3 χρόνια. Αυτό είναι κάτι πολύ αρνητικό εδώ στη μεγάλη Βρετανία, ότι δηλαδή είναι αρκετά μικρές σε διάρκεια οι χρηματοδοτήσεις. Είναι κοινή πρακτική στο επόμενο έτος (γενικά έχεις όριο 4 χρόνια για να το ολοκληρώσεις) να βρίσκεις μια δουλειά στο πανεπιστήμιο. Αυτό έκανα κι εγώ λοιπόν οπότε βρήκα δουλειά στο πανεπιστήμιο και σε διαφορετικό κλάδο απ’ ότι το διδακτορικό μου. Φαντάσου το διδακτορικό είναι στην βιοϊατρική μηχανική και δούλεψα πάνω στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η δουλειά ήταν για ένα χρόνο και ήταν 60% απασχόληση. Οι απολαβές της χρηματοδότησης ήταν αρκετά καλές, αλλά καλές μόνο για μια μικρή πόλη σαν το Σουόνσι. Το επόμενο έτος πήρα παράταση 6 μήνες στην παράδοση του διδακτορικού και βρήκα άλλη δουλειά στο πανεπιστήμιο, αυτή τη φορά πάνω στον κλάδο μου και πλήρους απασχόλησης. Σίγουρα, όμως, θα γυρίσω στην Ελλάδα, πράγμα που το ήξερα και όταν έφυγα. Είναι δηλαδή θέμα χρόνου για μένα, να βρω κάτι στην Ελλάδα και να έρθω. Το μόνο που με προβληματίζει είναι πως οι ερευνητικές ευκαιρίες στην Ελλάδα είναι πολύ περιορισμένες οπότε ίσως να χρειαστεί να πάω στον ιδιωτικό τομέα, πράγμα που γενικά ήθελα πάντα να αποφύγω. Αυτός ήταν και ένας απ’ τους λόγους που στράφηκα στην έρευνα εξ αρχής. Η στόχευση μου νομίζω πως είναι να κάνω έναν -ας πούμε- συμβιβασμό και να ψάξω κάτι σε κάποιο ερευνητικό κέντρο. Το λέω συμβιβασμό γιατί ξέρω πως τα ερευνητικά κέντρα -τουλάχιστον αυτά που μπορώ να απευθυνθώ- είναι αρκετά πιο εφαρμοσμένη επιστήμη και άρα δρουν σε ένα πλαίσιο ιδιωτικού τομέα περισσότερο. Ο λόγος που θα γυρίσω είναι καθαρά η ποιότητα ζωής της Ελλάδας και οι κοινωνικοί μου κύκλοι. Γενικά το έχω ιεραρχήσει πολύ ψηλά στο το θα ήθελα στη ζωή μου. Το λέω αυτό γιατί κατά τα άλλα για την Ελλάδα είμαι πολύ απαισιόδοξος τόσο με το εργασιακό της κομμάτι όσο και με το κοινωνικό. Εννοώ ότι εργασιακά προφανώς και βλέπω ότι τα πράγματα πάνε όλο και πιο πίσω, σε συνθήκες γαλέρας. Επίσης κοινωνικά βλέπω μια κοινωνία στα όρια της και με πολύ οργή η οποία δε διοχετεύεται πουθενά. Παράλληλα παρατηρώ και μια ακροδεξιά στροφή σε όλο το φάσμα της (και προφανώς με κύριο εκφραστή το μίσος για τους πρόσφυγες/μετανάστες). Και μου έχει κάνει εντύπωση ότι αυτή η συγκεντρωμένη πίεση (ή πες το όπως θες) δεν εκφράζεται καθόλου από την αριστερά. Το τελευταίο το λέω γιατί πριν φύγω ήμουν ενεργός πολιτικά στην αριστερά οπότε μπορώ να κάνω ορισμένες συγκρίσεις.

Το σκεπτικό της επιστολικής δε νομίζω ότι με βρίσκει σύμφωνο γιατί κυρίως νομίζω πως γίνεται επειδή είναι γνωστό ότι η δεξιά είναι αρκετά ισχυρότερη στο εξωτερικό οπότε ήταν κίνηση με την οποία ήταν εξαρχής γνωστό ότι η δεξιά μόνο να κερδίσει έχει. Στο εξωτερικό για παράδειγμα η αριστερά δεν έχει σε καμία περίπτωση τις δομές και την οργάνωση που έχει στην Ελλάδα (πράγμα ουσιώδες για την ύπαρξη της).

~~~

Ονομάζομαι Κωνσταντίνος, είμαι υποψήφιος διδάκτορας, μένω στο Τορίνο της Ιταλίας όπου ήρθα για τη θέση αυτή τον Οκτώβρη του 2021. Είμαι 30 ετών, έφυγα απ’ την Ελλάδα και για προσωπικούς λόγους αλλά κυρίως για λόγους οικονομικών και εργασίας καθώς η θέση αυτή μου εξασφαλίζει ένα αξιοπρεπές εισόδημα. Ναι, σκέφτομαι την επιστροφή στην Ελλάδα αλλά όχι άμεσα. Θα ήθελα να ζήσω στο εξωτερικό μερικά χρόνια ακόμα διότι δεν βλέπω μεγάλη προοπτική στην Ελλάδα και κυρίως γιατί ακολουθώντας την ειδησεογραφία θλίβομαι με την κοινωνία και έχω βάλει κάπως σαν προτεραιότητα τον εαυτό μου αυτή την περίοδο.

Για την επιστολική ψήφο είμαι σχετικά υπέρ καθώς είναι μια διευκόλυνση για όλους όσους μένουν μακριά απ’ τον τόπο που ψηφίζουν, όμως δεν παύει να είναι και κάπως επισφαλής και να αφήνει κάποιες αμφιβολίες ως προς το ποιος ψηφίζει εν τέλει (αν κι έχουν προβλέψει την εκτύπωση ταυτότητας, διαβατηρίου ή άλλου αντίστοιχου εγγράφου). Βέβαια με όλα αυτά που βλέπουμε με email στην Άννα Μισέλ (έλαβα κι εγώ), με την διάρρηξη στο υπουργείο εσωτερικών κλπ υπάρχει μια καχυποψία.

~~~

Είμαι η Τερέζα, έφυγα από την Ελλάδα το 2022 για επαγγελματικούς λόγους. Ζω στο Δουβλίνο, Ιρλανδία. Εργάζομαι ως προγραμματίστρια. Σκέφτομαι να γυρίσω στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα (2-3) χρόνια. Στην Ελλάδα θεωρώ ότι ο κόσμος είναι εξαιρετικά καχύποπτος και έχει χάσει την αισιοδοξία του, μετά από όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια. Παρόλες τις δυσκολίες θέλω να πιστεύω ότι οι νέοι κάτω των 40 είναι εντελώς διαφορετικής νοοτροπίας από τους μεγαλύτερους και αυτό μου δίνει ελπίδα.

Χαίρομαι για την δυνατότητα της επιστολικής ψήφου γιατί δεν θα είχα τη δυνατότητα να ψηφίσω διαφορετικά. Περιμένω να δω πως θα λειτουργήσει και ελπίζω να θέσει τις βάσεις για απομακρυσμένη ψήφο και σε εθνικές εκλογές στο μέλλον. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου είμαι καχύποπτη γιατί τόσα έχουμε δει, αλλά θέλω να δώσω μια ευκαιρία γιατί αν υλοποιηθεί σωστά και υπεύθυνα, θα ωφελήσει πολύ κόσμο και κατ’ επέκταση θα προάγει την Δημοκρατία.

~~~

Είμαι ο Πάνος, έφυγα από την Ελλάδα πριν 1 χρόνο γιατί μου προτάθηκε προαγωγή και γιατί βγήκε ο Κούλης ξανά (μπορείς να το αναφέρεις ελεύθερα). Ζω στο κέντρο του Εδιμβούργου, μα δε σκέφτομαι να γυρίσω όσο επικρατεί αυτός ο συντηρητισμός και η συσπείρωση της ακροδεξιάς στη Βουλή, με την αξιολύπητη κατάσταση σε σχολεία και νοσοκομεία.
 
Το σκεπτικό της επιστολικής μου φάνηκε καλό γιατί δίνει τη δυνατότητα έκφρασης φωνής, μα αν μείνω παραπάνω εδώ δεν ξέρω τι νόημα έχει/θα έπρεπε να έχει η ψήφος μου για το γίγνεσθαι της Ελλάδας (εφόσον υποθέσουμε πως θα έχω αποκοπεί και δε θα έχω σχέση με τα κοινά). Σε δικά μας νέα, με το που νοίκιασα εδώ, εντός του πρώτου μήνα μου ήρθε επιστολή για εγγραφή στο εκλογικό τους σύστημα, πράγμα που με εξέπληξε θετικά.

~~~

Είμαι ο Δημήτρης, έφυγα από Ελλάδα το Δεκέμβρη του 2019. Ήρθα Ολλανδία με το σκεπτικό πρώτα να δουλέψω ως αρχιτέκτονας (πάνω στις σπουδές μου) και μετά κάποια στιγμή να κάνω το μεταπτυχιακό που ήθελα. Το έκανα λοιπόν και έτσι άλλαξα και καριέρα. Αυτό είναι το βασικό πράγμα το οποίο η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να μου προσφέρει να αλλάξω 180° επαγγελματικό προσανατολισμό εντός του χώρου εργασίας. Ζω στην Χάγη της Ολλανδίας, εργάζομαι ως Data Engineer. Εννοείται πως σκέφτομαι να γυρίσω στην Ελλάδα αλλά σίγουρα όχι ακόμα. Για να γυρίσω θα πρέπει οι συνθήκες να έχουν διαμορφωθεί αναλόγως. Να εργάζομαι δηλαδή σε εταιρεία του εξωτερικού κατά προτίμηση, ή σε εταιρεία ελληνική η οποία έχει νοοτροπία εξωτερικού, ο μισθός να είναι ανάλογος και οι προοπτικές καλές. Ένα άλλο βασικό στοιχείο είναι ότι εδώ η καθημερινότητα δεν έχει άγχος και ένταση. Είναι ανθρώπινη. Τι νιώθω για την Ελλάδα είναι δύσκολο να απαντηθεί λεπτομερώς. Σίγουρα τα παραπάνω λένε κάτι.

Το σκεπτικό της επιστολικής ψήφου είναι οκ. Σίγουρα είναι πιο βολικό απ’ το να κάνεις αίτηση ώστε να ψηφίσεις απ’ την πρεσβεία όπως στις προηγούμενες εκλογές, πράγμα το οποίο μου το είχαν στερήσει καθώς η αίτηση μου είχε απορριφθεί. Ενώ η επιστολική τώρα χωρίς πολλά πολλά εγκρίθηκε αμέσως. Σήμερα μάλιστα περιμένω να παραλάβουν τον φάκελο απ’ το σπίτι μου. Βρήκα τις οδηγίες χωρίς κάποιον ιδιαίτερο λόγο αρκετά σύνθετες. Ιδιαίτερα το κομμάτι της αίτησης/υπεύθυνης δήλωσης. Γενικά όμως θα έλεγα ότι είναι οκ.

~~~

Με λένε Γιώργο, έφυγα από την Ελλάδα το Νοέμβρη του 2012 για Γερμανία (όπου έμεινα μέχρι το 2020) και εδώ και 4 χρόνια ζω κι εργάζομαι στο Γκέτεμποργκ της Σουηδίας σαν τοπογράφος μηχανικός στο μετρό της πόλης. Ο βασικός λόγος που έφυγα ήταν η έλλειψη προοπτικής και η αίσθηση να ζεις σε ένα συνεχές άγχος το οποίο αυξανόταν γεωμετρικά μέρα με την μέρα. Η σκέψη να γυρίσω Ελλάδα δεν υπάρχει πλέον ούτε καν στο πίσω μέρος του μυαλού μου, πρώτον και κύριον γιατί πιστεύω η Σκανδιναβία είναι ένα πολύ πιο ασφαλές και σταθερό περιβάλλον να μεγαλώσει η 7 μηνών κορούλα μου, αλλά και για εμένα και το μεγάλο κορίτσι μου. Ακόμα και κάποιες φορές που ίσως περνά από το νου μου η επιστροφή, ακούω τι περνάνε οι φίλοι μας, θυμάμαι και τα δικά μου άγχη τότε και… Τα αγαπάω ακόμα τα μέρη που μεγάλωσα κ προσπαθώ να συμμετέχω στην προσπάθεια να αλλάξει κάτι, είτε βοηθώντας όσο μπορώ φίλους κ αδέρφια που έμειναν πίσω ή κάποιες πρωτοβουλίες – αλλά  (ειδικά μετά τα Τέμπη)ακόμα και να μπορούσα να γυρίσω δεν θα έβαζα ποτέ την μικρή μας να περάσει όσα εμείς.

Eπιστολική ψήφος: εύκολη διαδικασία και συμφωνώ με την βάση της ιδέας. Ελπίζω και εύχομαι πάντως να μην γίνει μέσο φακελώματος και παρακολουθήσεις ΚΑΙ των κατοίκων του εξωτερικού.

~~~

Λέγομαι Γιώργος, κι έφυγα από την Ελλάδα το 2021 για να κάνω διδακτορικές σπουδές στην Ιταλία. Το κίνητρο βασικά ήταν ότι δεν υπήρχαν ελκυστικές προτάσεις για διδακτορική έρευνα στη σχολή μου (ΗΜΜΥ ΑΠΘ), αλλά η επιλογή της χώρας προέκυψε τυχαία λόγω ενός πρότζεκτ που προσέφερε υποτροφίες στο αντικείμενο μου. Ζούσα για τρία χρόνια στη Φλωρεντία αλλά μετακόμισα πρόσφατα στη Ρώμη για μεταδιδακτορική έρευνα. Είναι αρκετά θετικό το γεγονός ότι βρίσκομαι σχετικά κοντά στην Ελλάδα και προσπαθώ να ταξιδεύω συχνά. Ακόμη σκέφτομαι το αν θα ήθελα να γυρίσω, αλλά στο προσεχές μέλλον δεν μου φαίνεται πιθανό και πάλι λόγω έλλειψης χρηματοδότησης στην έρευνα. Επίσης, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα με τις τεχνητές εντάσεις στα πανεπιστήμια και την εργαλειοποίησή τους από την κυβέρνηση κάνει δύσκολη την ακαδημαϊκή ελευθερία και την ανεξαρτησία της ερευνητικής εργασίας από επιλογές που επιβάλλει η τωρινή κυβέρνηση στα πανεπιστήμια. Η εμπορευματοποίηση τους και ιδιωτικοποίηση των σπουδών συμβάλουν σε αυτό το αίσθημα ματαιοδοξίας.

Για την επιστολική: ήταν μια πολύ καλή πρωτοβουλία και πιστεύω ότι εάν λειτουργήσει πρακτικά μπορεί να λύσει τα χέρια σε πολλούς ψηφοφόρους που για τον ένα ή τον άλλο λόγο δεν μπορούν να ταξιδέψουν για να ψηφίσουν. Υπάρχει μια καχυποψία για τη χρήση των δεδομένων μας αλλά και τη διαβλητοτητα της διαδικασίας. Καλό θα ήταν να δούμε αξιόπιστα στατιστικά μετά το τέλος της διαδικασίας προτού κηρυχτεί  κάποια συλλήβδην ‘επιτυχία’ της.

~~~

Ονομάζομαι Νίκος, έφυγα από την Ελλάδα το 2012 για να βρω μια δουλειά που όχι μόνο να είναι στο αντικείμενο που σπούδασα αλλά να έχει και έναν αξιοπρεπή μισθό και να μην ανησυχώ μήπως απολυθώ επειδή το αφεντικό ξύπνησε στραβά. Ζω στον Καναδά. Γενικά τα πράγματα στην Ελλάδα πάνε από το κακό στο χειρότερο, η οικονομία είναι χειρότερη από τότε που έφυγα. Ο μόνος λόγος για να επιστρέψω στην Ελλάδα θα είναι όταν πάρω την σύνταξη μου από εδώ, η Ελλάδα μετατρέπεται σε ένα τεράστιο θέρετρο. Η ακρίβεια στην Ελλάδα έχει ξεφύγει και εδώ κάποια πράγματα είναι πιο ακριβά αλλά όχι στο επίπεδο της Ελλάδας.

Γενικά διαφωνώ με την επιστολική και με τον τρόπο που γίνεται. Δεν έχουμε κανένα λόγο εμείς που ζούμε στο εξωτερικό να αποφασίζουμε για την Ελλάδα. Ο μόνος λόγος που το κάνω είναι επειδή θα ψηφίσουν ακόμα και άτομα που δεν έχουν ιδέα τι συμβαίνει στην Ελλάδα και απλά θέλουν να ψηφίσουν το κόμμα που ψήφιζαν οι παππούδες τους σε διαφορετικές εποχές. Επίσης δεν είναι και πολύ safe ο τρόπος που έγινε.

~~~

Είμαι ο Δημήτρης (28) και έφυγα από την Ελλάδα τέλη του 2019 μετά το προπτυχιακό μου στην Αθήνα. Πήγα στο Μόναχο για μάστερ και τώρα είμαι ήδη ένα χρόνο στο Βερολίνο όπου εργάζομαι στην έρευνα, ως διδακτορικός στην φυσική. Θα ήθελα να γυρίσω στην Ελλάδα στο μέλλον, πχ αν ακολουθήσω την ακαδημαϊκή πορεία θα ήθελα να δουλέψω σε κάποιο ελληνικό δημόσιο (!!!) πανεπιστήμιο. Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν μου αρέσει να κάνω μακροπρόθεσμα πλάνα, και ως φυσικός δεν νομίζω να μπορώ να δουλέψω σε κάποια άλλη θέση, πέρα από πανεπιστήμιο στην Ελλάδα. Όποτε είναι απλά μια σκέψη για την ώρα.

Τι νιώθω για την Ελλάδα; Σε πολιτικό επίπεδο απογοήτευση και ολίγον (ή όχι) οργή. Δεν ξέρω αν θες για κάποιο συγκεκριμένο θέμα αλλά για τι να πω; Για την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης εκπαίδευσης και υγείας; Για τα ποσοστά ανεργίας και φτώχειας; Για το γεγονός ότι έχουμε 3,5 Ακροδεξιά κόμματα στη Βουλή; Θέλω να πω ότι αν απλά θέλεις μια γενική γνώμη, τότε ναι, δεν είναι θετική. Πχ ένα παιδί που έχει την ίδια ακαδημαϊκή θέση που έχω εγώ (διδακτορικός), αλλά σε ελληνικό πανεπιστήμιο, δεν μπορεί να επιβιώσει (εκτός από κάποιες εξαιρέσεις;;;). Αλλά να πω την αλήθεια αυτή η απογοήτευση είναι σε ευρωπαϊκό ή και παγκόσμιο επίπεδο. Πχ για το θέμα της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη, εδώ στο Βερολίνο βλέπεις εμετικά πράματα. Πριν δυο βδομαδες για παράδειγμα γερμανικά ματ μπήκαν στο πανεπιστήμιο που δουλεύω και συνέλαβαν φοιτητές που προσπάθησαν να στήσουν σκηνές, τους χτύπησαν και μας έριξαν pepper spray μέσα στο κτίριο (κάπου τα έχω ξαναδεί αυτά). Τέλος πάντων, συναισθηματικά, αυτή τη στιγμή χρειάζομαι να παίρνω κάποιες δόσεις από Ελλάδα μέσα στον χρόνο, να δω συγγενείς, φίλους, θάλασσα, αλλά για την ώρα δεν θέλω να επιστρέψω μόνιμα.

Διαφωνώ με την επιστολική ψήφο, ποιος μου εγγυάται ότι τα προσωπικά δεδομένα μου είναι ασφαλή, όταν βάζω το φακελάκι με το ψηφοδέλτιο και την υπεύθυνη δήλωση μαζί (αφού έχω λάβει και το ημειλ από την Ασημακοπούλου…).

~~~

Είμαι ο Παύλος και έφυγα από την Ελλάδα 1 μήνα μετά τις περσινές εθνικές εκλογές. Ο λόγος προφανής πιστεύω! Ζω και εργάζομαι στην Ιταλία εδώ και 10 μήνες, αν και είχα αρχίσει να σκέφτομαι το εξωτερικό από το 2016 περίπου. Οι λόγοι πολλοί και ποικίλοι: α) Οικονομικοί κυρίως, καθώς έπρεπε από πολύ νωρίς να συνεισφέρω στους γονείς πέραν των δικών μου εξόδων β) πολιτισμικοί μιας και πάντα ένιωθα να μην έχω σύνδεση με την κουλτούρα του “νεοέλληνα” (πόσο άσχημη λέξη) ως είθισται να λέμε γ) ψυχολογικοί καθώς μετά την κωλοτούμπα του Τσίπρα έχασα κάθε ελπίδα για αλλαγή. Λίγο το πείσμα μου και λίγο οι συνθήκες (covid, διάφορα θέματα υγείας που μου προέκυψαν, μικρή χαραμάδα ελπίδας με το ΜεΡΑ25) δεν έφυγα όσο νωρίς το ήθελα, αλλά μετά τις πρόσφατες εκλογές ήταν το σημείο που είπα δεν μπορώ άλλο να το αντέξω, και έφυγα. Εργάζομαι ως γραφίστας και φωτογράφος σε διαφημιστική εταιρία και ευελπιστώ να μην χρειαστεί να γυρίσω ποτέ στην Ελλάδα πέραν των αναγκαστικών επισκέψεων για να δω φίλους και συγγενείς..! Ακριβώς επειδή εξάντλησα κάθε σταγόνα υπομονής με την κατάσταση στην Ελλάδα, δεν θέλω καν να σκεφτώ πως θα επιστρέψω, και ακόμη και αν το κάνω θα είναι μέχρι να ξαναφύγω. Η Ελλάδα με έχει πληγώσει με την συνεχή άρνηση της πλειοψηφίας του κόσμου στην αλλαγή αλλά και με την όλο και μεγαλύτερη αποχή από τα κοινά, κάτι που οδηγεί σε ενδυνάμωση των αρνητών της αλλαγής όπως είδαμε στις εκλογές.

Όσο για την επιστολική δεν θα σου κρύψω πως δεν είμαι φαν της.. Είμαι πολύ σκεπτικιστής ως προς αυτή την λύση, θεωρώ πως μπορεί πολύ εύκολα να αλλοιωθεί το εκλογικό αποτέλεσμα και ίσως ακόμη και να μάθουν τα πολιτικά πιστεύω των συμμετεχόντων. Ωστόσο είμαι της άποψης πως πρέπει να συμμετέχουμε έστω και με αυτή την λύση που μας δίνεται, μέχρι να βρεθεί κάτι καλύτερο τουλάχιστον.

~~~

Το όνομα μου είναι Μιχάλης. Γεννήθηκα και μεγάλωσα κατά κύριο λόγο στην Κριτσά Λασιθίου Κρήτης, και σπούδασα στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ηράκλειο, από το 2014, έως και τις αρχές του 2021, όποτε και τελείωσα το μεταπτυχιακό μου στην Αναλυτική και Περιβαλλοντική Χημεία. Έκτοτε εργάζομαι ως επιστημονικός συνεργάτης στο Ομοσπονδιακό Ίδρυμα Έρευνας και Ανάπτυξης Υλικών (ΒΑΜ) στο Βερολίνο της Γερμανίας, διεκπεραιώνοντας στο μεταξύ τις διδακτορικές σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο του Humboldt. Ωριμάζοντας εν μέσω της οικονομικής (και όχι μόνο) κρίσης, κυρίως από τα τέλη του 2008 και έπειτα, η γενιά μας ήρθε σε στενότερη επαφή με τις παθογένειες του συνόλου των συστημάτων στην Ελλάδα. Ειδικότερα κατά την περίοδο της πανδημίας, επιστημονικά κατακριτέες νομοθεσίες και έλλειψη αισθήματος καθήκοντος κατέδειξαν για άλλη μια φορά τις προτεραιότητες των ιθυνόντων, και σκιαγράφησαν το μέλλον που θα μπορούσαμε να έχουμε στην Ελλάδα. Η απόφαση, συνεπώς, να συνεχίσω τις σπουδές μου σε μια άλλη χώρα, δοθείσης ευκαιρίας, ήταν περισσότερο αναγκαιότητα παρά επιλογή, παρά τις δυσκολίες που αναμενόμενα θα αντιμετώπιζα κατά τη μετακόμιση εν μέσω, τότε, της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Τα μόνα συναισθήματα που ανακαλώ εκ των υστέρων, για το πρώτο διάστημα, είναι χαρά και ανακούφιση. Παρά το γεγονός ότι φεύγοντας αναγκαζόμαστε να αφήσουμε πίσω οικογένεια, φίλους και τη ζωή όπως την ξέρουμε, τίποτα δε συγκρίνεται με το αίσθημα της ασφυξίας που προκαλεί ένα σύστημα εχθρικό προς την ελευθερία του τύπου. Υπάρχει συνεχώς το αίσθημα ότι κάτι συμβαίνει, το οποίο πρέπει τάχιστα να αλλάξει, αλλά δεν έχεις κανέναν έλεγχο πάνω σε αυτό, και η πλειονότητα του κόσμου τριγύρω δεν το καταλαβαίνει, αφού η ενημέρωση της είναι κατευθυνόμενη. Επιπλέον, η κατάσταση είτε χειροτερεύει, είτε αποκαλύπτεται ως χειρότερη καθημερινά, δημιουργώντας μια ζοφερή ατμόσφαιρα η οποία δεν μπορεί να γεννήσει παραγωγική και δημιουργική σκέψη. Με τον καιρό, η επιθυμία της επιστροφής μεγαλώνει σημαντικά και συστηματικά. Παρόλ’ αυτά, η εγχώρια κατάσταση είναι ακόμα πιο διαφανής παρατηρούμενη από το εξωτερικό, μη επιτρέποντας σκέψεις για επαναπατρισμό. Έχουμε δουλέψει υπερβολικά πολύ κι έχουμε θυσιάσει υπερβολικά πολλά, για να επιστρέψουμε σε μια χώρα που δε μπορεί να μας παρέχει ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, την ίδια στιγμή που υποτιμά συστηματικά τη νοημοσύνη μας.

~~~

Είμαι ο Αντώνης, μεγάλωσα στη Νάουσα Ημαθίας, έφυγα το 2020 για να κάνω διδακτορικό στην Αμερική. Δεν σκέπτομαι να γυρίσω μόνιμα στο άμεσο μέλλον, μόνο τα καλοκαίρια για καμία θάλασσα και μέχρι εκεί. Νιώθω ότι η κατάσταση πάει από το κακό στο χειρότερο, δεν υπάρχουν προοπτικές βελτίωσης και είναι κρίμα γιατί είναι πολύ όμορφος τόπος που καμιά φορά μου λείπει.

Στην αρχή ήμουν σκεπτικός για την κατάσταση με την επιστολική, λίγο με τα predator, λίγο με τα e-mail της Άννα Μισέλ, δεν έχουν και το καλύτερο track record με τα προσωπικά δεδομένα. Διάβασα τις οδηγίες και τη διαδικασία και τελικά μου φάνηκε πως διατηρείται η μυστικότητα της ψήφου και δεν μπορούσα να σκεφτώ καλύτερο τρόπο για να γίνει. Ελπίζω να μην τα θαλασσώσουν και εδώ και λάβουμε στο μέλλον μηνύματα από νιγηριανούς πρίγκιπες.

~~~

Είμαι ο Ορφέας, Φυσικός. Αφορμή για να φύγω στην Ολλανδία ήταν το μεταπτυχιακό στην Νευροφυσική. Πραγματικοί λόγοι :Τεράστιο αίσθημα ανασφάλειας ως προς κάθε τι κρατικό στην Ελλάδα. Νοσοκομεία, δικαστήρια, ΜΜΜ, ΜΜΕ, ποιότητα ζωής, στάνταρ εργασίας, εκπαίδευσης. Δεν μπορούσα άλλο το ψυχοπλάκωμα που ένιωθα καθημερινά. Ακόμα έχω δουλειά στο πτυχίο μου όχι, τελειώνω τις σπουδές τον Σεπτέμβρη. Εδώ η τελευταία δουλειά ήταν βοηθός καθηγητή και σε catering σε δομή για πρόσφυγες. Δεν σκέφτομαι να γυρίσω στην Ελλάδα, για τους λόγους που προανέφερα. Δεν νιώθω ότι μου εμπνέει κάποια σιγουριά. Σε κανέναν τομέα. Παρακολουθώ τις εξελίξεις και κάθε μέρα και χειρότερα.

Σαν σκεπτικό καλό είναι η επιστολική, γίνεται κι εδώ (Ολλανδία). Η παντελής έλλειψη εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση δεν με κάνει να νιώθω ότι η ψήφος που θα στείλω εδώ θα διαβαστεί το ίδιο εκεί. Ελπίζω όμως, δεν έχω άλλη επιλογή.

~~~

Είμαι ο Αλέξης, έφυγα το 2017 γιατί ήθελα να κάνω το μεταπτυχιακό και κυρίως το διδακτορικό μου στο εξωτερικό, είχα ήδη φίλους στην Ολλανδία και είχαν φθηνότερα δίδακτρα από τους Άγγλους όποτε ήταν εύκολη η επιλογή. Πλέον εργάζομαι ως χημικός μηχανικός και δεν σκέφτομαι να γυρίσω στην Ελλάδα. Χαίρομαι που σπούδασα σε ελληνικό πανεπιστήμιο και που ενηλικιώθηκα μέσα στην ελληνική κρίση. Σκέφτομαι πως σε επίπεδο ηθικής ανταπόδοσης είναι κρίμα να μην θέλω να γυρίσω για να ανταποδώσω κάπως τα εφόδια που πήρα με αυτά που πήρα από δω, παρόλα αυτά τα ελληνικά εργασιακά περιβάλλοντα είναι τουλάχιστον ασόβαρα και μη αξιοκρατικά σε μεγάλο βαθμό κάτι που λειτουργεί αποτρεπτικά.  Είναι αρκετά μεγάλη κουβέντα το τί νιώθω για την Ελλάδα, εξαρτάται σε ποια βάση το βάζεις. π.χ. κάθε νέα γυναικοκτονία συνοδεύεται και από την ερώτηση γιατί δεν παίρνει ο κόσμος τον δρόμο; Τον έχουμε χάσει τον δρόμο εδώ και μια δεκαπενταετία , στα δικά μου μάτια, είναι η εύκολη απάντηση. Αν μιλήσεις με ιταλίδες θα σου πουν και πως εκεί είναι εξίσου σοβαρό το πρόβλημα και δεν υπάρχει μέριμνα.

Κάθε προσπάθεια που γίνεται να ενισχυθεί η συμμετοχή των πολιτών σε μια δημοκρατία την προσλαμβάνω θετικά. Είχα τους ενδοιασμούς μου αρχικά για την ψήφο των αποδήμων, θα είμαι απόλυτα ειλικρινής, παρόλα αυτά εγγράφηκα στους εκλογικούς καταλόγους. Έλαβα και εγώ όπως και τόσοι άλλοι το μέιλ Ασημακοπούλου. Είναι μαύρη σελίδα για την ΕΕ το μέιλ αυτό. Όμως βλέποντας με πόση ανυπομονησία και υπευθυνότητα έτρεξαν Ισπανοί και Ιταλοί ή Βραζιλιάνοι να ψηφίσουν στις πρεσβείες τους ή επιστολικά, δημιουργεί τον καταλύτη «αφού το κάνουν αυτοί κ εγώ». θα ήθελα όμως να μπορώ να ψηφίζω και για τις βουλευτικές στην Ολλανδία και όχι μόνο για τις δημοτικές ως ευρωπαίος.

~~~

Είμαι η Ευγενία, έχω φύγει απ’ την Ελλάδα 5 μήνες και μένω στην Ισπανία, λίγο έξω από τη Βαρκελώνη. Έχω σπουδάσει φυσική στο πανεπιστήμιο Κρήτης όπου έχω τελειώσει και το μεταπτυχιακό μου, με ειδίκευση στον τομέα της φωτονικής και νανοηλεκτρονικής. Ήρθα στην Ισπανία για να κάνω πρακτική σε ένα ερευνητικό εργαστήριο. Βλέποντας την ποιότητα της ζωής, τις εργασιακές συνθήκες, και τις προοπτικές που υπάρχουν εδώ σε σχέση με την Ελλάδα, αποφάσισα να κάνω αίτηση για διδακτορικό και να μείνω εδώ και για τα επόμενα 4 χρόνια (τουλάχιστον). Πάντα για κάποιο φανταζόμουν τη ζωή μου στην Ελλάδα, αλλά τους τελευταίους μήνες συνειδητοποίησα ότι είναι όλα πολύ δυσοίωνα και δύσκολα μπορεί κάποιο να ζει αξιοπρεπώς εκεί. Αισθάνομαι ότι -δυστυχώς- σε κάθε τομέα κινούμαστε από το κακό στο χειρότερο. Βλέπουμε τη δημόσια υγεία και παιδεία να εξαθλιώνονται, τη διαφθορά να εξουσιάζει, τα περιστατικά βίας να πολλαπλασιάζονται, την αλληλεγγύη να ποινικοποιείται, τους ολιγάρχες να πλουτίζουν όλο και περισσότερο στις πλάτες των υπολοίπων.

Η επιστολική ψήφος θεωρώ πως είναι στη σωστή κατεύθυνση. Αρχικά, σε σχέση με προηγούμενες εκλογικές διαδικασίες όπου πολλοί ψηφοφόροι υποχρεώνονταν να ταξιδέψουν σε άλλες πόλεις της χώρας που βρίσκονταν για να καταφέρουν να ψηφίσουν, τώρα δεν θα επιβαρυνθούν οικονομικά για να το κάνουν. Σχετικά με τους ψηφοφόρους εντός Ελλάδας, πάλι πιστεύω ότι είναι μία καλή κίνηση, γιατί καθιστά την εκλογική διαδικασία περισσότερο προσβάσιμη σε πολλές κατηγορίες αναπήρων ατόμων.

~~~

Ονομάζομαι Μάνος και είμαι 37 χρονών. Έφυγα από την Ελλάδα αρχικά το 2011, και ήρθα στο Ηνωμένο Βασίλειο για να κάνω ένα δεύτερο πτυχίο πάνω στον σχεδιασμό αυτοκινήτων, ένα αντικείμενο που ήθελα από όταν σπούδαζα Ελλάδα. Τελείωσα το 2015 και γύρισα Ελλάδα για τις στρατιωτικές υποχρεώσεις. Από το 2016 και για ενάμισι χρόνο αναζήτησα εργασία στην Ελλάδα, αλλά πέρα από ένα ερευνητικό πρόγραμμα δεν βρήκα κάτι άλλο. Τον Ιανουάριο του 2018 και βλέποντας την εξέλιξη που είχαν οι φίλοι στην Αγγλία, πήρα την απόφαση να ξαναφύγω. Ήθελα η αλήθεια είναι να ασχοληθώ στον τομέα του αυτοκινήτου κ μέσων μεταφοράς και έπαιξε κι αυτό τον ρόλο του ώστε να αναζητήσω μέλλον εκτός Ελλάδας. Μου πήρε ένα 6μηνο να βρω τα πατήματα μου και τον Αύγουστο του 18 βρήκα δουλειά στο αντικείμενο μου και από τότε βρίσκομαι εδώ. Συγκεκριμένα τα τελευταία 4 χρόνια στην πόλη του Northampton. Προς το παρόν δε σκέφτομαι να γυρίσω Ελλάδα. Τουλάχιστον για τα επόμενα 5 ακόμα χρόνια. Προσωπικά, θέλω ακόμα να εξελιχθώ περαιτέρω μέσα από τις δυνατότητες που δίνει ο κλάδος μου είτε εδώ είτε σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Όσον αφορά το τι νιώθω για την Ελλάδα, είναι μέσα μου κάπως ανάμεικτο. Χαρμολύπη, πανωλεθρίαμβος και λοιπές λέξεις που περιγράφουν την κατάσταση αυτή που υπάρχουν στιγμές που χαίρεσαι και καμαρώνεις (όχι εθνικιστικά) που γεννήθηκες σ’ αυτή τη χώρα και στιγμές που νιώθεις οργή, λύπη και ντροπή. Χαίρομαι για όλα τα καλά και όμορφα που έζησα και ζω όταν κατεβαίνω αλλά και λυπάμαι για την εικόνα της που έχει συνολικά τα τελευταία 14 χρόνια. – Μικρή παρένθεση, βάζω σαν όριο τα 14 και ως αρχή των μνημονίων αλλά και ως την στιγμή που άρχισα να ψάχνομαι περισσότερο με τα πολιτικά. – Ακόμα περισσότερο όμως είναι πως δεν βλέπω δυστυχώς κάποια βελτίωση, όσο και αν προσπαθώ να αναγνωρίζω τα καλά που συμβαίνουν (πχ η αλληλεγγύη και ευαισθησία της κοινωνίας). Δεν ξέρω βέβαια αν αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η βάση της ενημέρωσης μου αποτελείται από μέσα ενημέρωσης που ασκούν δημοσιογραφία (pressproject, kontra-Γιαμαλη, info-war κλπ) αναδεικνύοντας τα κακώς κείμενα της καθημερινότητας, είτε ακολουθώντας αντίστοιχου περιεχομένου λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης.

Σχετικά με την επιστολική, και έχοντας συμμετάσχει και πέρυσι στις εκλογές σε εκλογικό τμήμα στο εξωτερικό (Λονδίνο) την είδα με θετική ματιά. Πράγματι, το να μπορείς να ψηφίζεις από τον χώρο σου είναι βολικό πόσο μάλλον όταν γλιτώνεις και τα έξοδα μετακίνησης και τον χρόνο που αυτή η μετακίνηση απαιτεί. Την περίοδο που ψηφίζονταν αν και διάβαζα για τα διάφορα θέματα που τίθονταν για την αξιοπιστία της δεν μπόρεσα να ασχοληθώ να ψάξω παραπάνω. Σαφώς, με το σκάνδαλο για τις υποκλοπές των email κατοίκων εξωτερικού (παθών και ο ίδιος και έχοντας κινηθεί νομικά) είναι δύσκολο να μην σου γεννιούνται ερωτήματα. Σαν διαδικασία βέβαια και έχοντας μόλις ψηφίσει και επιστρέψει τον φάκελο, μπορώ να πω πως ήταν αρκετά οργανωμένη με λεπτομερείς οδηγίες χωρίς να αφήνουν σκιές. Σαν ήδη εγγεγραμμένος στους καταλόγους εξωτερικού ήταν εξίσου γρήγορη και η αρχική δήλωση για συμμετοχή με επιστολική στις αρχές Μαρτίου. Αυτό που αναρωτηθήκαμε και με φίλους εδώ είναι κατά πόσο συμφέρουσα οικονομικά για το δημόσιο είναι σε σχέση με τα εκλογικά τμήματα που στήθηκαν πέρυσι. Τουλάχιστον στο εξωτερικό η αποστολή έγινε μέσω courier (DHL ή UPS) και μέσω κάποια ταχυδρομικής εταιρίας στην Ελλάδα και αναρωτιέσαι, έπειτα κι από την κακή φήμη της κυβέρνησης, κατά πόσο αξιοκρατικά και με συμφέρον προς το δημόσιο οργανώθηκε η όλη διαδικασία.

Συμπερασματικά, οι δικές σας ιστορίες είναι ένα ελάχιστο δείγμα που όμως και πάλι επιβεβαιώνει τα στοιχεία που καταγράψαμε παραπάνω. Η νέα φουρνιά της ομογένειας είναι νέοι που εγκατέλειψαν την Ελλάδα για ανώτερες/ανώτατες σπουδές ή έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές τους πήραν τον δρόμο προς το εξωτερικό για επαγγελματική αξιοπρεπή αποκατάσταση. Αν και υπάρχει η νοσταλγία και ο δεσμός με τη χώρα τους, η κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα τους απογοητεύει, μην αφήνοντάς τους περιθώρια να επιστρέψουν.