Ρεπορτάζ/Libre: Τι θα σημαίνει πρακτικά η έκδοση εντάλματος για Νετανιάχου, ο διχασμός της Διεθνούς Κοινότητας

Ο εισαγγελέας του ΔΠΔ, Καρίμ Χαν, δήλωσε σε ανακοίνωσή του ότι ζητεί την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά του Νετανιάχου και του υπουργού Άμυνας του Ισραήλ, Γιόαβ Γκάλαντ, για εγκλήματα, όπως «σκόπιμη πρόκληση λιμού κατά πολιτών», «ανθρωποκτονία εκ προθέσεως» και «εξόντωση ή δολοφονία». Τα πιθανά σενάρια για το τι μέλλει γενέσθαι αναλύει στο libre o δικηγόρος, διδάκτορας Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης του ΑΠΘ και μεταδιδακτορικός ερευνητής, Θέμης Τζήμας.

Ο Καρίμ Χαν, σε δήλωσή του στις 20/5, είπε: «Σήμερα καταθέτω αιτήσεις ενταλμάτων σύλληψης ενώπιον του Προδικαστικού Τμήματος Ι του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την κατάσταση στο κράτος της Παλαιστίνης».

Eίναι η πρώτη φορά που το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο βάζει στο στόχαστρό του ηγέτη χώρας που είναι στενή σύμμαχος των ΗΠΑ. Σημείωνεται επίσης ότι τον Μάρτιο του 2023, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είχε εκδώσει ένταλμα σύλληψης κατά του Βλάντιμιρ Πούτιν, για την εισβολή και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Στο εξής, ομάδα δικαστών του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου θα εξετάσει την αίτηση του Χαν για τα εντάλματα σύλληψης.

«Εφόσον εκδοθούν εντάλματα, υποχρεούνται οι χώρες που έχουν αναγνωρίσει τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ, αν βρεθούν αυτοί για τους οποίους έχουν εκδοθεί τα εντάλματα στην περιοχή τους, να τους συλλάβουν. Η προσχώρηση στο ΔΠΔ συνεπάγεται δεσμευτικότητά του στα εν λόγω κράτη» αναφέρει αρχικά για το ΔΠΔ ο κ. Τζήμας, εκτιμώντας πως οι διαδικασίες διερεύνησης που έχουν ξεκινήσει θα κρατήσουν καιρό.

«Θα υπάρξουν πολλές πολιτικές πιέσεις. Το ΔΠΔ έχει δεχθεί πολύ μεγάλη κριτική ως προς το ότι είναι πολιτικά μεροληπτικό, γιατί δικάζει Αφρικανούς κυρίως και ούτε έχει ποτέ πάλι αποπειραθεί να συλλάβει δυτικούς ή συμμάχους. Η πίεση να μην προχωρήσει σε έκδοση εντάλματος σε Νετανιάχου θα είναι ισχυρή» εκτιμά, τονίζοντας ωστόσο πως «δεν μπορεί να πει κανείς με τα βεβαιότητας τι θα γίνει, αλλά θα παιχτεί ένα γερό πολιτικό παιχνίδι όσο γίνεται να πέσει στα μαλακά ο Νετανιάχου».

Ωστόσο, ίσως υπάρχει κι ένα ακόμα σενάριο. «Θα φανεί αν υποκρύπτεται και κάποιο άλλο πολιτικό παιχνίδι. Μήπως δηλαδή αυτός είναι ένας τρόπος να ωθήσουν στην έξοδο τον Νετανιάχου, ο οποίος έχει μετατραπεί σε βαρίδιο , αφού έχει αποτύχει στρατιωτικά, διπλωματικά, έχει φέρει το Ισραήλ σε κατάσταση να έχει καταστροφικές επιδόσεις στο επίπεδο των δημόσιων σχέσεων και επίσης δημιουργεί δυσκολίες στον Μπάιντεν -και διεθνοπολιτικές γιατί έχει αποπειραθεί πολλές φορές να τον σύρει σε πόλεμο με το Ιράν και εσωτερικά, εν όψει εκλογών» υπογραμμίζει ο κ. Τζήμας.

Αυτό που θα συμβεί πρακτικά άπαξ και εκδοθεί το ένταλμα, «θα υπάρχει εμπόδιο να δεχθούμε τον Νετανιάχου. Αν για παράδειγμα επιχειρήσει να έρθει στην Ελλάδα, θα πρέπει να συλληφθεί. Αν δε γίνει, θα υπάρχει μη συμμόρφωση της ελληνικής κυβέρνησης σε διεθνή συνθήκη που έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο και θα είναι μια παράνομη πράξη των ελληνικών αρχών». Και «για έναν ισραηλινό πρωθυπουργό είναι βαρύ πολιτικά να έχει δυσκολία να επισκεφτεί στη Δύση που είναι οι σύμμαχοι του» σχολιάζει.

• Αναρωτηθήκαμε, τέλος, αν είναι πιθανό το σενάριο να εκδοθούν εντάλματα μόνο για τη Χαμάς.

“Εάν τόσο απερίφραστα το ΔΠΔ εκδώσει εντάλματα σύλληψης μόνο για τη Χαμάς, θα δεχθεί ακόμα περισσότερο ράπισμα στο όποιο κύρος του έχει απομείνει, γιατί θα καταστεί σαφές ότι πρόκειται για μια μονομερή προσέγγιση. Το βλέπω δύσκολο” σημειώνει.

Το ΔΠΔ «κυρίως διερευνά τις ευθύνες του Χανίγιε, Το ΔΠΔ δεν ερευνά εάν κάποιος αρθρώσει ότι χρησιμοποίησε βία αλλά πώς τη χρησιμοποίησε. Είναι δύσκολο να πείσεις ότι ο Χανίγιε από το Κατάρ είχε άμεση εποπτεία του επιχειρησιακού σχεδίου της 7ης Οκτωβρίου. Ενώ για τους ισραηλινούς αξιωματούχους είναι εύκολο να στοιχειοθετηθεί η ποινική τους ευθύνη, έχουν κάνει δηλώσεις, έχουν περιγράψει το σχέδιο τους. Στην περίπτωση της Χαμάς είναι πολύ λιγότερο σαφές».

Οι αντιδράσεις

Άμεσα απάντησε η Χαμάς και κατήγγειλε την κίνηση του εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να ζητήσει την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά τριών ηγετών της παλαιστινιακής οργάνωσης για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν στην Λωρίδα της Γάζας υποστηρίζοντας ότι «εξισώνει το θύμα με τον θύτη», με το παλαιστινιακό κίνημα να ζητά την ακύρωση του αιτήματος του εισαγγελέα.

Άμεσες ήταν και οι αντιδράσεις της ισραηλινής κυβέρνησης. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Ισραέλ Κατς, χαρακτήρισε «σκανδαλώδη» την κίνηση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, υποστηρίζοντας ότι αυτή ισοδυναμεί με μια επίθεση στα θύματα της 7ης Οκτωβρίου, ημέρα της επίθεσης της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, προσθέτοντας ότι καμία δύναμη στον κόσμο δεν θα εμποδίσει το Ισραήλ να φέρει πίσω τους ομήρους από τη Λωρίδα της Γάζας.

Ο υπουργός Μπένι Γκαντς, μέλος του ισραηλινού Πολεμικού Συμβουλίου, χαρακτήρισε την απόφαση ένα «έγκλημα ιστορικών διαστάσεων». «Το να παραλληλίζεις τους ηγέτες μιας δημοκρατικής χώρας, που είναι αποφασισμένη να υπερασπιστεί τον εαυτό της, με τον απεχθή τρόμο που προκαλούν ηγέτες μιας αιμοδιψούς τρομοκρατικής οργάνωσης (Χαμάς) είναι μια βαθιά διαστρέβλωση της δικαιοσύνης και μια κατάφωρη ηθική χρεοκοπία», δήλωσε ο Γκαντς.

Ο υπουργός Οικονομικών της ισραηλινής κυβέρνησης, Μπεζαλέλ Σμότριχ, χαρακτήρισε την επιδίωξη έκδοσης εντάλματος σύλληψης από τον εισαγγελέα του ΔΠΔ μια «επίδειξη υποκρισίας και μίσους κατά των Εβραίων». «Τα εντάλματα σύλληψης εναντίον τους είναι εντάλματα σύλληψης εναντίον όλων μας» ανέφερε ο Σμότριχ σε ανακοίνωσή του, καλώντας τις φιλικές προς το Ισραήλ χώρες να αναλάβουν δράση για να διαλύσουν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Ο υπουργός Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, κάλεσε τον Νετανιάχου να αγνοήσει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και τον εισαγγελέα Καρίμ Χαν, κρίνοντας ότι και το ΔΠΔ και ο Χαν έχουν αντισημιτική στάση, προσθέτοντας, μάλιστα, ότι ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα θα πρέπει να ενταθεί μέχρι την ήττα της Χαμάς.

Από την πλευρά του, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Γιαΐρ Λαπίντ, καταδίκασε την ανακοίνωση του ΔΠΔ, κάνοντας λόγο για «καταστροφή». Απευθυνόμενος στην κοινοβουλευτική του παράταξη, ο Λαπίντ εξέφρασε την ελπίδα ότι το αμερικανικό Κογκρέσο θα συγκληθεί και θα καταδικάσει την απόφαση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.

Την αντίδρασή του για το ένταλμα σύλληψης του Ισραηλινού προέδρου, Μπενιαμίν Νετανιάχου εξέφρασε ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος αφού το χαρακτήρισε «εξωφρενικό» δήλωσε πως οι ισραηλινές επιδρομές στην Λωρίδα της Γάζας «δεν είναι γενοκτονία». «Αυτό που γίνεται δεν είναι γενοκτονία, απορρίπτουμε τον όρο αυτό» είπε, τη στιγμή που ο κορυφαίος δικαστικός θεσμός του ΟΗΕ, το δικαστήριο της Χάγης, κατηγόρησε το Ισραήλ.

«Στεκόμαστε στο πλευρό του Ισραήλ» στις επιχειρήσεις για να «εξουδετερωθούν ο Σινουάρ και οι υπόλοιποι χασάπηδες της Χαμάς. Θέλουμε η Χαμάς να ηττηθεί. Συνεργαζόμαστε με το Ισραήλ για να γίνει αυτό», ανέφερε ο Μπάιντεν. 

Η Κίνα, από την πλευρά της, δήλωσε πως ελπίζει ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο θα τηρήσει μια «αντικειμενική» θέση.

Διχασμός στην Ευρώπη

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Politico, οι ηγέτες της Ευρώπης ερίζουν για την ανακοίνωση καθώς υπήρξαν ορισμένοι που την βρήκαν «αποκρουστική και ακατανόητη», ενώ άλλοι έσπευσαν να την επικροτήσουν.

Βέλγιο

«Τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη Γάζα πρέπει να διώκονται στο υψηλότερο επίπεδο, ανεξάρτητα από τους δράστες», έγραψε η υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου, Χάντζα Λαχμπίμπ, σε δήλωσή του στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter), τονίζοντας την υποστήριξη της χώρας της στο έργο του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου.

Σλοβενία

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η Σλοβενία. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της χώρας, τα εγκλήματα πολέμου όπως και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν σε ισραηλινό και παλαιστινιακό έδαφος «πρέπει να διώκονται ανεξάρτητα και αμερόληπτα, ανεξάρτητα από τους δράστες».

«Η λογοδοσία είναι ζωτικής σημασίας για την αποτροπή φρικαλεοτήτων και την εξασφάλιση της ειρήνης», αναφέρει, μεταξύ άλλων, η σχετική ανακοίνωση του υπουργείου.

Γαλλία

Το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών υπενθύμισε ότι «εδώ και πολλούς μήνες έκανε λόγο για την επιτακτική ανάγκη αυστηρής συμμόρφωσης με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και ειδικότερα για τον απαράδεκτο χαρακτήρα των απωλειών αναφορικά με τον άμαχο πληθυσμό στη Λωρίδα της Γάζας και την ανεπαρκή ανθρωπιστική πρόσβαση».

«Η Γαλλία υποστηρίζει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, την ανεξαρτησία του και την καταπολέμηση της ατιμωρησίας σε όλες τις καταστάσεις».

Ποιες χώρες αντιτίθενται

Τσεχία

«Η πρόταση του Γενικού Εισαγγελέα του ΔΠΔ να εκδώσει ένταλμα σύλληψης για τους εκπροσώπους μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης μαζί με τους ηγέτες μιας ισλαμιστικής τρομοκρατικής οργάνωσης είναι αποκρουστική και εντελώς απαράδεκτη», έγραψε ο Τσέχος πρωθυπουργός Πετρ Φιάλα σε ανάρτησή του στα social media.

Ιταλία

Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι δήλωσε πως είναι «απαράδεκτο» και «παράλογο» να μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι η Χαμάς και το Ισραήλ, οι ηγέτες των οποίων στοχοθετούνται από τον εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ).

«Είναι απολύτως απαράδεκτο να μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι η Χαμάς και το Ισραήλ, οι επικεφαλής της τρομοκρατικής οργάνωσης που άρχισε τον πόλεμο στη Γάζα σφαγιάζοντας αθώους πολίτες και οι επικεφαλής της κυβέρνησης που έχει εκλεγεί από τον ισραηλινό λαό», δήλωσε ο Ταγιάνι σε σημερινή συνέντευξή του στην εφημερίδα Corriere della Sera.

«Είναι παράλογο και μόνο ότι ο εισαγγελέας έκανε αυτό τον παραλληλισμό. Με κανένα τρόπο δεν μπορούμε να φανταστούμε μια τέτοια σύγκριση. Προσοχή να μην νομιμοποιούμε αντιισραηλινές θέσεις που μπορούν να τροφοδοτήσουν φαινόμενα αντισημιτισμού», πρόσθεσε ο υπουργός, η χώρα του οποίου προεδρεύει φέτος της Ομάδας των Επτά (G7) περισσότερο ανεπτυγμένων βιομηχανικών χωρών.

Αυστρία

Παρόμοιες επιφυλάξεις εξέφρασε και ο καγκελάριος της Αυστρίας, Καρλ Νεχάμερ. «Σεβόμαστε πλήρως την ανεξαρτησία του ΔΠΔ. Το γεγονός, ωστόσο, ότι ο ηγέτης της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς που στόχο έχει την εξόντωση του κράτους του Ισραήλ, αναφέρεται ταυτόχρονα μαζί με τους δημοκρατικά εκλεγμένους αντιπροσώπους του ισραηλινού κράτους, είναι ακατανόητο», δήλωσε ο Αυστριακός Καγκελάριος.

Βρετανία

«Αυτή η ενέργεια δεν βοηθάει στην κατάπαυση των εχθροπραξιών, την απομάκρυνση των ομήρων ή την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας όπως επίσης και στην επίτευξη προόδου προς μια βιώσιμη κατάπαυση του πυρός που θέλουμε να επιτευχθεί», δήλωσε εκπρόσωπος του πρωθυπουργού, Ρίσι Σουνάκ.

Η κυβέρνηση του Λονδίνου εξέφρασε επίσης την αντίδρασή της σχετικά με την απόφαση του εισαγγελέα να εκδοθεί ένταλμα σύλληψης σε βάρος του Ισραηλινού πρωθυπουργού υπογραμμίζοντας ότι το δικαστήριο δεν έχει καμία δικαιοδοσία σε αυτό το θέμα.

«Το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως υποστήριξε η κυβέρνηση του Λονδίνου, δεν αναγνωρίζει την Παλαιστίνη ως κράτος και το Ισραήλ δεν έχει υπογράψει το Καταστατικό της Ρώμης (που ίδρυσε το ΔΠΔ».