Οι πρώτες διεθνείς αναλύσεις μετά τον θάνατο Ραϊσί- Ποιο είναι το απευκταίο σενάριο

Σε δύο επίπεδα εντοπίζονται οι αναλύσεις μετά τον επιβεβαιωμένο θάνατο του ιρανού προέδρου Ραϊσί. Στις Διεθνείς επιπτώσεις και την εσωτερική αναταραχή που εξακολουθεί να ταλανίζει την Τεχεράνη. Καταρχάς πλέον τα βλέμματα της Διεθνούς Κοινότητας είναι στραμμένα στο πόρισμα για τη μοιραία πτώση του ελικοπτέρου. Δυστύχημα ή όχι η Δύση παρακολουυθεί στενά τις εξελίξεις. Ο Τζο Μπάιντεν εχθές αργά το απόγευμα συγκάλεσε μία ολιγομελή, αλλά υψίστου επιπέδου σύσκεψη στον Λευκό Οίκο, όχι απλά για να ενημερωθεί για το τι έχει συμβεί στον Ραΐσί αλλά κυρίως για να θέσει σε κόκκινο συναγερμό τους πάντες.

Ο Τζο Μπάιντεν γνωρίζει πως η εσωστρέφεια της Τεχεράνης μπορεί να μετατραπεί αιφνιδιαστικά σε ασύμμετρη απειλή για όλους, εάν αυτό εξυπηρετήσει τους σκοπούς της σε εξωτερικό και εσωτερικό.

Ο Μπάιντεν είναι ο πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ μετά από δεκαετίες, που έχει καταφέρει να αποκαταστήσει σε έναν βαθμό των δίαυλο επικοινωνίας με τον ορκισμένο εχθρό της χώρας του και είναι από τους ελάχιστους εν ζωή ανθρώπους που γνωρίζει πολύ καλά, πως τα πράγματα με το θεοκρατικό καθεστώς στην περιοχή δεν θέλουν πολύ για να γίνουν εξόχως επικίνδυνα. Άλλωστε οι ΗΠΑ συγκράτησαν την έκρηξη ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν, μετά τον ορυμαγδό drones και βαλλιστικών πυραύλων που το Ιράν έστειλε προς το Ισραήλ.

Υπο τον φόβο νέων κοινωνικών εκρήξεων όπως την εξέγερση της μαντίλας, οι 50 ημέρες μέσα στις οποίες το Ιράν βάσει συντάγματος πρέπει να διεξάγει εκλογές θα είναι δραματικές και γεμάτες εξελίξεις.

Η ανάλυση του Guardian 

Όπως σημειώνει ο Guardian ο θάνατος του Ραϊσί θα ενισχύσει την αίσθηση μιας χώρας που βρίσκεται ήδη σε πολιτική μετάβαση. Η βρετανική εφημερίδα υπενθυμίζει ότι «ένα νέο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο εξελέγη μόλις την 1η Μαρτίου, κατά την οποία η συμμετοχή σε ορισμένες περιφέρειες έπεσε κάτω από το 10%, και συνολικά η συμμετοχή σε εθνικό επίπεδο έφτασε μόλις το 41% – ένα χαμηλό ρεκόρ».

• «Μεταρρυθμιστές ή μετριοπαθείς πολιτικοί είτε αποκλείστηκαν είτε ηττήθηκαν κατά κράτος με αποτέλεσμα το νέο κοινοβούλιο του Ιράν να είναι διχασμένο ανάμεσα στους παραδοσιακούς σκληροπυρηνικούς και την υπερσυντηρητική ομάδα γνωστή ως Paydari ή Μέτωπο Σταθερότητας» συνεχίζει στην ανάλυσή του ο Guardian.

Στο πλαίσιο αυτό, προστίθεται στην ανάλυση, γίνεται πιο έντονη η αίσθηση ότι το Ιράν μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά μετά τον ουσιαστικό αποκλεισμό των μεταρρυθμιστών από τη συμμετοχή στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά από το 1979.

Η αναστάτωση αυτή, σημειώνει ο Guardian, έρχεται σε μια εποχή που το Ιράν δεν μπορεί να αντέξει τέτοια αβεβαιότητα, καθώς αντιμετωπίζει προκλήσεις από τη Δύση σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα, μια οικονομία σε κακή κατάσταση και τεταμένες σχέσεις με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.

Η εικόνα της αστάθειας επιτείνεται από την απώλεια του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν, μιας χώρας που μέχρι σήμερα υπερηφανευόταν για τον έλεγχο και την προβλεψιμότητα. Σύμφωνα με τον Guardian ο πιθανότερος νέος υπουργός Εξωτερικών του Ιράν θα είναι ο Αλί Μπαγκερί, αλλά οι σκληροπυρηνικοί της χώρας μπορεί να τον θεωρήσουν υπερβολικά πρόθυμο να διαπραγματευτεί με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Την κατάσταση επιδεινώνει το γεγονός ότι το Ιράν πρέπει μέσα σε 50 ημέρες να βρει τον επόμενο πρόεδρό του – καθώς δεν έχει πρόεδρο εν ενεργεία από το 1979 – χρόνος που θεωρείται σχετικά λίγος για τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και το περιβάλλον του κάποιον που όχι μόνο θα γίνει πρόεδρος σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, αλλά και θα είναι σε ισχυρή θέση για να διαδεχθεί τον ίδιο τον Χαμενεΐ.

«Η άμεση πρόκληση για οποιονδήποτε νέο ηγέτη θα είναι να ελέγξει όχι μόνο τις εσωτερικές διαφωνίες, αλλά και τις απαιτήσεις των φατριών εντός της χώρας να ακολουθήσει πιο σκληρή γραμμή με τη Δύση και να πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία και την Κίνα» καταλήγει στην ανάλυσή του ο Guardian.

Το απευκταίο σενάριο

Το ενδεχόμενο ο θάνατος του Προέδρου του Ιράν να οφείλεται σε δολιοφθορά δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί και το κυριότερο απαιτεί χρόνο και συνεργασία με φερέγγυες σε παγκόσμιο επίπεδο αρχές.

Οι Φρουροί της Επανάστασης είναι απίθανο να επιτρέψουν σε δυτικούς αναλυτές να ελέγξουν τα συντρίμμια του ρωσικού ελικοπτέρου, όταν και όπου αυτό βρεθεί και θα επιχειρήσουν να οικοδομήσουν ένα αφήγημα που θα κρατήσει σε ισορροπία, προς το παρόν, την κοινωνία και δεν θα στείλει λάθος μηνύματα στο εξωτερικό.

Αν αποδειχθεί πάντως πώς η πτώση του ελικοπτέρου οφείλεται είτε σε δολιοφθορά είτε σε “επίθεση” οι εξελίξεις δεν μπορούν να προβλεφθούν με το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου περιφερειακού πολέμου να είναι ανοιχτό.

Το Αζερμπαϊτζάν (σύμμαχος του Ισραήλ) προς το παρόν είναι αυτό που βρίσκεται στο μικροσκόπιο των ελέγχων με τα πρώτα δημοσιεύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να δείχνουν προς την πλευρά του Αλίεφ.

BBC: Προς το παρόν οικονομική αστάθεια

Δεν θα πρέπει να περιμένουμε μεγάλες αλλαγές, έγραφε το BBC, που πάντως σημειώνει ότι η αστάθεια θα μπορούσε να επηρεάσει την οικονομία που ήδη δοκιμάζεται από τις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Δύσης. Από χθες το ιρανικό ριάλ σημειώνει κατακόρυφη πτώση έναντι του αμερικανικού δολαρίου.

Στο Ιράν ο ρόλος του προέδρου είναι μάλλον περιορισμένος, καθώς ο θεσμικός ρόλος του περιορίζεται στα εσωτερικά ζητήματα. Στα μάτια των περισσότερων Ιρανών, ο ανώτατος ηγέτης και οι Φρουροί της Επανάστασης είναι αυτοί που λαμβάνουν τις σημαντικές αποφάσεις για τα διεθνή αλλά και για τα θρησκευτικά-πολιτικά θέματα που έχουν τόσο μεγάλη σημασία στη χώρα.

Ο Ραΐσι όμως ήταν ένας από τους πιο συντηρητικούς προέδρους που είχε ποτέ το Ιράν και βρισκόταν πολύ κοντά στον ανώτατο ηγέτη, ενώ ήταν επίσης ένας από τους σοβαρούς υποψήφιους για να τον διαδεχθεί.