Από τη Λωζάννη στις Πρέσπες- Το ισχυρό χαρτί της Ελλάδας απέναντι στους εθνικιστές στα Σκόπια

Η Συνθήκη της Λωζάννης υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και τη Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922). Έχουν περάσει, δηλαδή, εκατό χρόνια και παραμένει συμπαγής και αναλλοίωτη έναντι της διεθνούς κοινότητας.

Αυτό παρά το γεγονός ότι μεθοδικά η Τουρκία, κυρίως μετά την κρίση των Ιμίων, το 1996, επιχειρεί να αμφισβητήσει βασικές πτυχές της. Κατά την τελευταία δεκαετία, δε, ο Ταγίπ Ερντογάν και ο εθνικιστής κυβερνητικός εταίρος του Μπαχτσελί, επιχειρούν να αναιρέσουν προβλέψεις της συνθήκης που αφορούν την μουσουλμανική (θρησκευτική) μειονότητα στη Θράκη, παρουσιάζοντας της ως “τουρκική”, και άλλα θέματα ελληνικής κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο. Ουδείς στη διεθνή κοινότητα, ωστόσο, δεν υιοθέτησε έστω και σημείο στίξης των προκλητικών τουρκικών δηλώσεων αμφισβήτησης της. Η συνθήκη αντέχει απέναντι στον κλιμακούμενο τουρκικό αναθεωρητισμό.

Μετά τα Ίμια, κυρίως, κατά την δεκαετία του 2000, η Ελλάδα συνέδεσε την τότε συζητούμενη ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας με την πλήρη συμόρφωσή της στα της Συνθήκης της Λωζάννης και τις εκδηλούμενες προκλήσεις της Άγκυρας. Ακόμα και σήμερα το εγχώριο πολιτικό σύστημα συνδέει τις ευρωτουρκικές σχέσεις με την άρση του αναθεωρητισμού του Ερντογάν.

Κατά αναλογο τρόπο, η συμμόρφωση της Βόρειας Μακεδονίας σε όσα προβλέπει η Συμφωνία των Πρεσπών (με τα κενά και τα προβλήματα που κάθε τέτοιου τύπου συμβιβασμός έχει) φέρνει την Ελλάδα σε ισχυρή θέση. Η όποια κυβέρνηση στα Σκόπια -ακόμα κι αυτή του εθνικιστικού VMRO- γνωρίζει πως η ευρωπαϊκή προοπτική της βαλκανικής αυτής χώρας περνάει αποκλειστικά και αυστηρά από την Αθήνα.

Υπάρχει, άραγε, σημαντικότερο διαπραγματευτικό όπλο για την ελληνική διπλωματία από την εξασφάλιση της δικής μας συναίνεσης στα ενταξιακά κεφάλαια από τα οποία απορρέουν και τα ευρωπαϊκά κονδύλια που φθάνουν σε αυτή την οικονομικά ασταθή και πτωχή χώρα;

Εκτός, δηλαδή, της πρόνοιας για πιθανές παραβιάσεις της συμφωνίας που αναφέρεται στο άρθρο 19 (ολόκληρη, εδώ) που ενεργοποιεί την διαιτησία του ΟΗΕ που την έχει συνυπογράψει και το ίδιο το διεθνές δίκαιο, η Ελλάδα δεν έχει να φοβάται τίποτε από τις εξάρσεις του “μακεδονικού” εθνικισμού της νεοεκλεγείσας προέδρου της Δημοκρατίας, ούτε ακόμα κι αν η νέα κυβέρνηση συνασπισμού του VMRO με μικρότερα αλβανικά κόμματα [το ισχυρό αλβανικό DUI που συγκυβέρνησε με τους σοσιαλδημοκράτες του Ζόραν Ζάεφ έχει ταχθεί αναφανδόν υπέρ της συμφωνίας από την πρώτη στιγμή] υπό τον Κριστιάν Μιτσκόσκι ακολουθήσει το παράδειγμά της.

Ως προς τούτα, η ΕΕ είναι δεδομένα στο πλευρό της Ελλάδας, καθώς θεωρεί τις Πρέσπες μοντέλο επίλυσης διαφορών που δεν θέλει να διαταρράξει- όπως και ο ΟΗΕ. Εφόσον η ελληνική κυβέρνηση -και κάθε μελλοντική κυβέρνηση- επιθυμεί ειλικρινά την τήρηση και δια-τήρηση της συμφωνίας, σταθμίζοντας πως παρά τα προβλήματά της (π.χ ιθαγένεια και γλώσσα, όπως επισημαίνεται από τη Ν.Δ) είναι απείρως προτιμότερη από την επισημοποίηση του ονόματος “Μακεδονία” (σκέτο), τότε δεν έχει παρά να καταστήσει σαφές στη νέα ηγεσία της ΕΕ που θα εγκατασταθεί στις Βρυξέλλες μετά τις ευρωεκλογές πως η πορεία της Βόρειας Μακεδονίας προς την Ευρώπη εξαρτάται απόλυτα από τη συμμόρφωση της.

Η ΕΕ, όμως, έχει και ευθύνη έναντι της συμφωνίας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση που έταξε ενταξιακή προοπτική στη Βόρεια Μακεδονία, στην περίπτωση που η τελευταία δεχόταν την αλλαγή του ονόματος, δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και ουσιαστικά η διαδικασία έχει παγώσει. Αυτά συνετέλεσαν ώστε εθνικιστικές φωνές να πάρουν πολιτικά κεφάλι στη γειτονική χώρα, αν και μέχρι τώρα η αμφισβήτηση είναι περισσότερο φραστική παρά ουσιαστική.

Όσο κι αν υπάρχουν επίδοξοι αναθεωρητές στα Σκόπια, υπάρχουν και πολλές πολιτικές δυνάμεις (αλβανικά κόμματα και σοσιαλδημοκράτες) που ομνύουν στη συμφωνία. Με την ευρωπαϊκή κοινότητα αλλά και τις ΗΠΑ να καθιστούν σαφές στα Σκόπια ότι πρέπει να τηρήσουν τη συμφωνία, το μέτωπο υπέρ των ελληνικών θέσεων είναι ισχυρό. Ο πραγματικός (ιστορικός) γεωπολιτικός μας αντίπαλος βρίσκεται στην ανατολή, όχι στον βορρά. Ας μην μεμψιμοιρούμε και, κυρίως, ας μην υποτιμούμε τις δυνάμεις μας.

Εάν θέλουμε εμείς να αναθεωρήσουμε τη συμφωνία, είναι …άλλου παππά ευαγγέλιο. Επ΄ αυτού ιδού η Ρόδος, ιδού και το άρθρο 19. Ωστόσο, πέραν της προεκλογικής φλύαρης αντιπαράθεσης, οι βασικές πολιτικές δυνάμεις του τόπου γνωρίζουν τι είναι καλύτερο…