Τα “γκρίζα” αγκάθια στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν – Οι παρενέργειες ενόψει Ευρωεκλογών

Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία και μάλιστα στην καρδιά της προεκλογικής περιόδου αποτελεί ούτως ή άλλως ένα δύσκολο στοίχημα για την κυβέρνηση της ΝΔ το οποίο εν όψει ευρωεκλογών γίνεται ακόμη δυσκολότερο. Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν πως ο πρωθυπουργός θα θέσει στον Τούρκο πρόεδρο το ζήτημα της μετατροπής της Μονής της Χώρας σε τζαμί. Ωστόσο επειδή αποτελεί εφαρμογή απόφασης της τουρκικής δικαιοσύνης, το ζήτημα είναι λεπτό διπλωματικά. Από την κυβέρνηση πάντως παραδέχονται ότι τέτοιες κινήσεις δεν βοηθούν τον ελληνοτουρκικό διάλογο. 

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πάντως από τη μία θολώνει την καλή εικόνα των διμερών σχέσεων με την μετατροπή σε τζαμί της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη και από την άλλη στέλνει μήνυμα συνεργασίας, κατανόησης και διαλόγου στον Έλληνα πρωθυπουργό. «Εμείς προσπαθούμε να αυξήσουμε τον αριθμό των φίλων. Δεν υπάρχει κανένα θέμα που δεν μπορούμε να λύσουμε με καμία από τις χώρες της περιοχής μας. Πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει πόρτα που δεν μπορεί να ανοίξει ο διάλογος και οι διαπραγματεύσεις», δήλωσε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η Μονή της Χώρας είναι το μνημείο με τα περισσότερα και πλέον περίτεχνα βυζαντινά ψηφιδωτά που διασώζεται στην Κωνσταντινούπολη, μαζί με την Αγία Σοφία και τη Μονή της Παμμακάριστου, που επίσης λειτουργεί ως τέμενος με την ονομασία Φετχιγέ. Η Αγία Σοφία είχε επίσης αποδοθεί στη μουσουλμανική θρησκευτική λατρεία το 2020.

Και τα “γκρίζα” αγκάθια στην προσπάθεια της ελληνοτουρκικής προσέγγισης δεν σταματούν εδώ.

• Η Τουρκία εξέδωσε νέα NAVTEX, με την οποία δεσμεύει τρεις περιοχές στο Αιγαίο για άσκηση Ερευνας και Διάσωσης στις 15,16, 22 και 23 Μαΐου. Η γειτονική χώρα αμφισβητεί έτσι την ελληνική αρμοδιότητα για έκδοση NAVTEX ακόμη και στο κέντρο του Αιγαίου, καθώς και την Ελληνική Ζώνη Ευθύνης για Ερευνα και Διάσωση.
• Πρόσφατα η Άγκυρα είχε επαναφέρει θεωρία “γκρίζων ζωνών” στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την ελληνική δικαιοδοσία για δημιουργία θαλάσσιου πάρκου, στην οποία πάντως η Αθήνα επιμένει.

Το κλίμα της συνάντησης υπό αυτό το πρίσμα των προκλήσεων δεν διαμορφώνεται με τις καλύτερες συνθήκες ενώ θα μπορούσε να μεταφραστεί και στα εσωτερικά στη ΝΔ εν όψει των ευρωεκλογών καθώς η “πατριωτική δεξιά” αντιμετωπίζει με καχυποψία την πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη στα ελληνοτουρκικά.

Ο πρωθυπουργός υπερασπίζεται τη στρατηγική της ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του στη Λέσβο επικαλέστηκε τη μείωση των μεταναστευτικών ροών και των παραβιάσεων στο Αιγαίο, καθώς και τη συμφωνία για τη visa expres σε Τουρκους τουρίστες σε ελληνικά νησιά, η οποία είχε θετικά αποτελέσματα για τον τουρισμό και επεκτείνεται.

Το Μαξίμου τονίζει ότι δεν θα υποχωρήσει όσον αφορά στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας και πως δεν έχει αυταπάτες ότι η πολιτική της Τουρκίας στα ουσιώδη έχει αλλάξει. Ταυτόχρονα όμως υποστηρίζει ότι η συνέχιση του ελληνοτουρκικού διαλόγου διασφαλίζει αν μη τι άλλο την αποφυγή επικίνδυνων εντάσεων στο πεδίο.

Αναταράξεις στην Αθήνα

Η μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί προκαλεί πάντως το μεγαλύτερο προβληματισμό στην Αθήνα με την ενέργεια αυτή να ρίχνει σκιές στη συνάντηση που θα έχει ο Έλληνας πρωθυπουργός με τον κ. Ερντογάν στις 13 Μαΐου στην Άγκυρα.

Η κυβέρνηση αντέδρασε με έκδηλη ενόχληση, αλλά και αμηχανία στην νέα προκλητική κίνηση, ενώ σύσσωμη η αντιπολίτευση επέκρινε σε οξείς τόνους την εξέλιξη, ζητώντας από το Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών να αντιδράσουν πιο έντονα και έμπρακτα στη νέα πρόκληση – με ορισμένες πλευρές να ζητούν ακόμα και ακύρωση της επίσκεψης Μητσοτάκη στην Άγκυρα.

• Στην ανακοίνωσή του το ΥΠΕΞ χαρακτηρίζει πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα την έναρξη λειτουργίας της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικό τέμενος, δεδομένου του χαρακτήρα της μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

«H απόφαση των Τουρκικών Αρχών για την έναρξη της λειτουργίας της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικού τεμένους συνιστά πρόκληση για τη διεθνή κοινότητα καθώς αλλοιώνει και προσβάλλει τον χαρακτήρα της ως μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO ανήκον στην ανθρωπότητα. Η διατήρηση του οικουμενικού χαρακτήρα μνημείων και η τήρηση των διεθνών προτύπων προστασίας της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί σαφή διεθνή υποχρέωση που δεσμεύει όλα τα κράτη».

• Για «χαλαρή αντίδραση» του ΥΠΕΞ έναντι της μετατροπής της ιστορικής Μόνης της Χώρας σε τζαμί, με βάση απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Τουρκίας κάνει λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ σε ανακοίνωσή του για το θέμα.

Το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης επισημαίνει ότι «η νέα τουρκική πρόκληση δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Επιβάλλει στην κυβέρνηση να προβεί άμεσα στις απαραίτητες διπλωματικές ενέργειες απέναντι στη νέα αυτή τουρκική πρόκληση και να καταστήσει σαφές στην γείτονα ότι τέτοιες απαράδεκτες ενέργειες επιβαρύνουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

Καλεί, δε, την κυβέρνηση «να ασκήσει επιτέλους συγκροτημένη εθνική στρατηγική στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

• Με αιχμηρό τρόπο για τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης σχολίασε το ΠΑΣΟΚ την μετατροπή της ιστορικής Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη σε τζαμί.

Το ΠΑΣΟΚ σημειώνει ότι «η ελληνική Κυβέρνηση, αν και γνώριζε από τον Αύγουστο του 2020 την εν λόγω απόφαση του Τούρκου Προέδρου, δεν έκανε τίποτα όλο αυτό το διάστημα για να την αποτρέψει».

Προσθέτει, δε, ότι «για μία ακόμα φορά αποδεικνύεται, δυστυχώς, ότι ο ελληνοτουρκικός διάλογος στερείται βάσης ειλικρινούς συναντίληψης, ενώ η Ελληνική Κυβέρνηση δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη δημιουργία πολιτικών εντυπώσεων παρά για την ουσιαστική προάσπιση των εθνικών συμφερόντων».

• «Απαράδεκτη» χαρακτήρισε την απόφαση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει σε τέμενος τη «Μονή της Χώρας» ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Δημήτρης Καιρίδης.

Ο κ. Καιρίδης έκανε λόγο για μία «απολύτως καταγγελτέα κίνηση», τονίζοντας ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα θέσει το θέμα κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία και τη συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, «όπως το έθεσε και το υπουργείο Εξωτερικών. Όλα τίθενται».

Και συνέχισε: «Είναι ένα μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και έρχεται σήμερα ο Ερντογάν, σε συνέχεια με αυτό που έγινε με την Αγιά Σοφιά, κλείνοντας το μάτι στο ακραίο ισλαμιστικό εκλογικό ακροατήριό του».

Αναφερόμενος στις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, τόνισε ότι «δεν υπάρχει κανένας κατευνασμός. Ο Ερντογάν έκανε στροφή, όχι η Ελλάδα. Ο Ερντογάν πήγε από το Μητσοτάκης γιοκ, στο να μην έχουμε ούτε παραβιάσεις».

Μιλώντας για την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τουρκία, ο κ. Καιρίδης τόνισε ότι «είναι μία επίσκεψη εργασίας», τονίζοντας ότι στα σοβαρά ζητήματα, τα πράγματα είναι μπλοκαρισμένα, καθώς η Τουρκία παραμένει στις πάγιες θέσεις της.