Ισραήλ Vs Ιράν: Έσπασε το “ταμπού”, τι ακολουθεί; Διεθνείς αναλυτές σκιαγραφούν την επόμενη μέρα

Οι δεκαετίες εχθρότητας ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν μπορεί ανά πάσα στιγμή να μετατραπούν σε ολοκληρωτικό πόλεμο, καθώς ο ισραηλινός στρατός συνεχίζει την επίθεσή του στη Γάζα μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου που εξαπέλυσε η παλαιστινιακή ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς, η οποία υποστηρίζεται από την Τεχεράνη. Προσώρας οι αναλυτές εκτιμούν πάντως πώς τα λελογισμένα ισραηλινά αντίποινα εναντίον του Ιράν και η ήπια αντίδραση της Τεχεράνης δείχνουν πως οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να δεσμευθούν σε μια σχετική αποκλιμάκωση παρότι η κατάσταση παραμένει εκρηκτική.

Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους τους οποίους επικαλούνται πολλά αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα, οι εκρήξεις κοντά σε στρατιωτική βάση στην Καχτζαβαρεστάν, στο κέντρο της χώρας, έχουν σχέση με μια ισραηλινή επίθεση εναντίον του Ιράν σε αντίποινα για τα ιρανικά πλήγματα το περασμένο Σαββατοκύριακο.

Αυτές οι νέες εξελίξεις σημειώνονται καθώς το Ισραήλ είχε απειλήσει να απαντήσει στην επίθεση εναντίον του εδάφους του και παρά τις προειδοποιήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, του πιο πιστού συμμάχου του.

#Israel’s attack on #Iran, facts: AAA fired in #Isfahan, not STA 🚀. 💥 and 🔥 have been heard and videoed,confirmed by credible media. Can’t be AAA hence target(s) hit in 8th airforce base of Isfahan. IRGC keeps downplaying, which means no re/“sponse expected. #IsraelAttackIran pic.twitter.com/TnXLpgpcQG

— IRANIAN MEME FORCES (@sano_polo) April 19, 2024

Η Τεχεράνη φαινόταν ωστόσο σήμερα να μετριάζει την κατάσταση, κάνοντας λόγο για μια επίθεση χωρίς πυραύλους και πυρηνικές εγκαταστάσεις σε ασφάλεια.

«Μοιάζει να είμαστε σε μια στιγμή όπου οι δύο πλευρές επιδιώκουν να βγουν από τον τρέχοντα κύκλο κλιμάκωσης, με το Ισραήλ να εξαπολύει μια πολύ περιορισμένη επίθεση προκειμένου να δείξει ότι απαντά στα ιρανικά πλήγματα και την Τεχεράνη να υποβαθμίζει γρήγορα το συμβάν ώστε να μην είναι υποχρεωμένη να απαντήσει», εκτιμά ο Ζιλιέν Μπαρνς-Ντέισι του European Council on Foreign Relations.

Ο Χάσνι Αμπίντι, του Study and Research Centre for the Arab and Mediterranean World με έδρα τη Γενεύη, υπογραμμίζει από την πλευρά του τη σχεδόν απόλυτη «συμμετρία» των επιθέσεων του Ιράν και του Ισραήλ, κάτι που μπορεί να τα οδηγήσει να εκτιμήσουν ότι μπορούν να μείνουν εκεί.

«Το ισραηλινό πλήγμα χτύπησε μια αεροπορική βάση που είχε χρησιμοποιηθεί ως πλατφόρμα για την εκτόξευση πυραύλων και drones εναντίον του Ισραήλ» την περασμένη εβδομάδα, λέει. Και «οι Ισραηλινοί φρόντισαν να μην αγγίξουν σημαντικές πυρηνικές θέσεις που βρίσκονται στην ίδια επαρχία, στο Ισφαχάν».

Μια κατάσταση ώστε να κατευναστεί η Τεχεράνη, η οποία δεν έχει «κανένα συμφέρον να διαρκέσει αυτή η κρίση», επειδή η ύψιστη προτεραιότητά της είναι να συνεχίσει το πυρηνικό πρόγραμμά της, όρος επιβίωσης του καθεστώτος, εκτιμά ο ειδικός στη Μέση Ανατολή.

• Στην επίθεσή του κατά του Ισραήλ το περασμένο Σαββατοκύριακο, το Ιράν μπόρεσε εξάλλου να μετρήσει «την ικανότητα του Ισραήλ στον τομέα της αεροπορικής άμυνας» καθώς την «χωρίς προηγούμενο» κινητοποίηση των Ηνωμένων Πολιτειών, του δυτικού στρατοπέδου ευρύτερα στο οποίο εντάχθηκε η Ιορδανία, σημειώνει.

Το Ιράν εξαπέλυσε περισσότερα από 350 βλήματα -πυραύλους και drones- προς την κατεύθυνση του Ισραήλ, το σύνολο σχεδόν των οποίων αναχαιτίστηκε.

Παρά τα αντικειμενικά στοιχεία που συνηγορούν υπέρ της αποκλιμάκωσης, οι ειδικοί παραμένουν ιδιαίτερα συγκρατημένοι, λόγω της αβεβαιότητας που περιβάλλει τους σκοπούς του Ισραήλ.

«Για μένα, το Ισραήλ είναι σε μια λογική κλιμάκωσης και καθόλου σε μια λογική αποκλιμάκωσης», εκτιμά η Ανιές Λεβαλουά του Institut de recherche et d’etudes sur la Mediterranee et le Moyen-Orient.

«Η επίθεση στο Ιράν είναι ένας τρόπος να έχει πολύ περισσότερη υποστήριξη από ό,τι στην υπόθεση της Γάζας», λέει, αναφερόμενη στο ότι οι αραβικές χώρες θεωρούν πως η Τεχεράνη και το πυρηνικό πρόγραμμά της είναι από μόνα τους παράγοντας περιφερειακής αποσταθεροποίησης.

• Οι Ισραηλινοί επέλεξαν ωστόσο να απαντήσουν στην επίθεση της Τεχεράνης χωρίς να λάβουν υπόψη τις προειδοποιήσεις της Ουάσινγκτον, παρατηρεί, υπογραμμίζοντας τον απρόβλεπτο χαρακτήρα του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος είναι μάλλον απρόσβλητος στις πιέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών.

«Υπάρχει το προφανές και λογικό, όμως επί του πεδίου, έχουμε έναν παίκτη (…) ο οποίος παίρνει αποφάσεις που μοιάζουν να πηγαίνουν αντίθετα στα συμφέροντα του Ισραήλ», παρατηρεί η Ανιές Λεβαλουά.

Το Ισραήλ ενέτεινε εξάλλου τις επιδρομές του στον νότιο Λίβανο εναντίον της λιβανικής Χεζμπολάχ -που υποστηρίζεται από την Τεχεράνη-, κάτι που μπορεί να ωθήσει την τελευταία να «καθαρίσει» την ντροπή του Ιράν», του οποίου το Ισραήλ έχει σκοτώσει τελευταία αρκετούς αξιωματούχους. «Η περιφερειακή κατάσταση στο σύνολό της παραμένει εξαιρετικά πυρετώδης με την αντιπαράθεση ανάμεσα σε αυτές τις δύο χώρες να είναι πιο άμεση από ποτέ», λέει ο Ζιλιέν Μπαρνς-Ντέισι.

Σε ένα λιγότερο απαισιόδοξο σενάριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως μπόρεσαν να δεχθούν πως το Ισραήλ θα ανταπέδιδε με αντάλλαγμα να μείνει εκεί, λέει η Ανιές Λαβαλουά. Επειδή, σημειώνει, «οι κίνδυνοι είναι πολύ μεγάλοι» για τις ΗΠΑ, τις χώρες του Κόλπου και για το ίδιο το Ισραήλ.

• Το βρετανικό δίκτυο Guardian με μακροσκελή ανάλυσή του επιχειρεί να σκιαγραφήσει τόσο το τι συμβαίνει στη διπλωματική σκακιέρα αλλά και στο ίδιο το πεδίο.

Ένας Ιρανός αξιωματούχος ανέφερε ότι δεν έχει «άμεσο» σχέδιο για αντίποινα, και οι εκκλήσεις αυξάνονται διεθνώς προς το Ισραήλ και το Ιράν να αποκλιμακώσουν την αντιπαράθεσή τους. Οι παγκόσμιοι ηγέτες κάλεσαν σε ψυχραιμία, μιας και πλέον η άλλοτε κόκκινη γραμμή έχει ξεπεραστεί κατά πολύ μετά την πυραυλική επίθεση του Ιράν και την απάντηση του Ισραήλ.

Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της Ιταλίας, Αντόνιο Ταγιάνι, ο οποίος μίλησε αργότερα την Παρασκευή, οι ΗΠΑ δήλωσαν στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της G7 στο Κάπρι ότι έλαβαν πληροφορίες της “τελευταίας στιγμής” από το Ισραήλ σχετικά με μια δράση μη επανδρωμένου αεροσκάφους στο Ιράν. Το ειδησεογραφικό κανάλι N12 του Ισραήλ μετέδωσε ότι το Ισραήλ είχε επίσης πλήξει στόχους στο Ιράκ και τη Συρία και αναφέρθηκαν εκρήξεις και στις δύο αυτές χώρες.

• Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Χοσεΐν Αμιραμπντολαχιάν, δήλωσε ότι η επίθεση στο Ισφαχάν αφορούσε μικροσκοπικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και δεν είχε προκαλέσει ζημιές ή θύματα.

Τόσο η G7 όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυναν εκκλήσεις για την εκτόνωση της υποβόσκουσας σύγκρουσης. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, σε δική του παρέμβαση, δήλωσε ότι είναι “καιρός να σταματήσει ο επικίνδυνος κύκλος των αντιποίνων στη Μέση Ανατολή”.

Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούσαν ότι το σπάσιμο του ταμπού για άμεσες επιθέσεις μεταξύ των δύο δυνάμεων άφησε την περιοχή σε πολύ πιο επισφαλή θέση τους επόμενους μήνες και χρόνια, καθώς το Ισραήλ σχεδιάζει να συνεχίσει την αδυσώπητη εκστρατεία του στη Γάζα, βαθαίνοντας την ανθρωπιστική καταστροφή εκεί, και ζυγίζει ανοιχτά έναν πόλεμο στο Λίβανο με τη Χεζμπολάχ, στενό σύμμαχο του Ιράν.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας επιβεβαίωσε ότι δεν υπήρξαν ζημιές στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν στην επαρχία Ισφαχάν. Κάτοικοι της περιοχής έστειλαν στο BBC Persian πλάνα στα οποία ακούγεται έκρηξη και φαίνονται λάμψεις στον νυχτερινό ουρανό.

Τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης και αξιωματούχοι αναφέρθηκαν στο περιστατικό ως επίθεση από «διεισδυτές» και όχι από το Ισραήλ, αποφεύγοντας την ανάγκη για αντίποινα. Τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης έδειξαν πλάνα από συστήματα αεράμυνας στο Ισφαχάν την Παρασκευή σε μια εκπομπή που τόνισε την έλλειψη ζημιών από την επίθεση.

• Ισραηλινοί αξιωματούχοι αρνήθηκαν να σχολιάσουν δημοσίως, αλλά αρκετοί που αναφέρθηκαν ανεπίσημα δήλωσαν ότι το Ισραήλ ήταν υπεύθυνο.

Το Reuters επικαλέστηκε πηγή που γνωρίζει τις εκτιμήσεις των δυτικών μυστικών υπηρεσιών, η οποία συμφωνεί με τον ιρανικό ισχυρισμό ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη είχαν απογειωθεί εντός του ιρανικού εδάφους, γεγονός που υποδηλώνει ότι εμπλέκονται είτε ειδικές δυνάμεις είτε μια ιρανική παράταξη που έχει συμμαχήσει με το Ισραήλ. Η περιορισμένη ισραηλινή δράση και ο υποτονικός χαρακτήρας της απάντησης του Ιράν μπορεί να υποδηλώνουν μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης και από τις δύο πλευρές.

• Το Ισφαχάν είναι σημαντικό για τις στρατιωτικοβιομηχανικές εγκαταστάσεις του, τις τοποθεσίες που σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και μια μεγάλη αεροπορική βάση που φιλοξενεί τον γερασμένο στόλο των F-14 Tomcats της χώρας. Μεταξύ των πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ισφαχάν είναι ο υπόγειος χώρος εμπλουτισμού Νατάνζ, ο οποίος έχει επανειλημμένα αποτελέσει στόχο ύποπτων ισραηλινών επιθέσεων δολιοφθοράς. Αυτή η δορυφορική εικόνα από την Planet Labs δείχνει το πολιτικό αεροδρόμιο διπλής χρήσης και την αεροπορική βάση στο Ισφαχάν την Πέμπτη.

Τα κρατικά μέσα της κυβέρνησης της Τεχεράνης, όπως και τα social media, έδειχναν φωτογραφίες από μία ήρεμη και ειρηνική πόλη με την ιρανική κυβέρνηση να προσπαθεί να υποβαθμίσει την επίθεση του Ισραήλ. Η Ισφαχάν βρίσκεται περίπου 350 χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας του Ιράν, σχεδόν στο κέντρο της χώρας και σε ίση σχεδόν απόσταση από την Κασπία Θάλασσα και τον Περσικό Κόλπο.

Είναι η τρίτη παλαιότερη πόλη της χώρας, στην οποία μια εβραϊκή αποικία εγκαταστάθηκε πριν από περίπου 2.500 – 2.700 χρόνια. Μετά την Τεχεράνη και το Μασχάντ, είναι η τρίτη σε πληθυσμό πόλη του Ιράν. Σύμφωνα με τα τοπικά μέσα, ο πληθυσμός της φθάνει ξεπερνά τα 1,9 εκατομμύρια.