Έρευνα/Η εργασιακή επισφάλεια των νέων: Απλήρωτες υπερωρίες, δεύτερη δουλειά και εξουθενωτικοί ρυθμοί

Το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή δημοσιεύει σήμερα την έρευνα με τίτλο «Η εργασιακή επισφάλεια των νέων». Ποιες είναι οι συνθήκες εργασίας των νέων; Ποιες είναι οι μηνιαίες αποδοχές τους και πώς βγαίνει ο μήνας; Χρωστάνε σε ΕΦΚΑ, εφορία ή τράπεζες; Πόσες δουλειές κάνουν και πόσες ώρες δουλεύουν την εβδομάδα; Κάνουν υπερωρίες και, αν ναι, αμείβονται γι’ αυτές; Έχουν υποστεί, στο πλαίσιο της εργασίας τους, δυσμενείς και κακοποιητικές συμπεριφορές; Πώς επιδρά η επισφάλεια στην ταυτότητα, τις απόψεις και τις προσδοκίες τους; Πώς πιστεύουν ότι θα βελτιωθεί η εργασιακή τους κατάσταση και τι ιεραρχούν για την εργασία τους στο μέλλον; Σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό; Πώς βλέπουν τα συνδικάτα, τις απεργίες και τις κινητοποιήσεις της περιόδου;

Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα, τα οποία επιχείρησε να απαντήσει η ποσοτική έρευνα που πραγματοποίησε, για λογαριασμό του Eteron, η aboutpeople σε όλη τη χώρα τον Μάρτιο του 2024 σε δείγμα 626 ατόμων, ηλικίας 17 – 34 ετών, υπαλλήλων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα καθώς και αυτοαπασχολούμενων με μπλοκάκι. Στην έρευνα περιλαμβάνονται νέοι και νέες που εργάζονται σε διαφορετικά καθεστώτα εργασίας (πλήρους, προσωρινής και μερικής απασχόλησης), όπως και περιορισμένος αριθμός νέων εργαζομένων με καθεστώς αδήλωτης εργασίας.

Η νέα έρευνα του Eteron εντάσσεται στο ερευνητικό πρόγραμμα «Youth Precarity», το οποίο συνεχίζει την ερευνητική δουλειά του Ινστιτούτου σε σχέση με τη νέα γενιά και επικεντρώνεται στη θεματική της εργασιακής επισφάλειας.

Τα ευρήματα της έρευνας είναι αποκαλυπτικά τόσο ως προς τις συνθήκες εργασίας των νέων, όσο και σε σχέση με τις επιδράσεις των εμπειριών εργασιακής επισφάλειας στην ταυτότητα, τις απόψεις και τις προσδοκίες τους.

Ο Κώστας Γούσης, συντονιστής του «Youth Precarity» και υπεύθυνος της έρευνας, επισημαίνει στην ανάλυσή του με τίτλο «Ο αθέατος κόσμος της εργασίας των νέων και ο φαύλος κύκλος της επισφάλειας»: «Συνολικά, τα ευρήματα αναδεικνύουν πτυχές και διαστάσεις της καθημερινότητας των νέων εργαζομένων που υποεκπροσωπούνται στο δημόσιο διάλογο. Η επισφάλεια επικρατεί παντού, τόσο στον ιδιωτικό όσο και το δημόσιο τομέα, καθώς και σε όλα τα καθεστώτα εργασίας που περιλαμβάνονται στην έρευνα. Τα ευρήματα αποτελούν καμπάνα αφύπνισης και υπογραμμίζουν την ανάγκη να πέσει φως σε κακοποιητικές και αυταρχικές συμπεριφορές στο χώρο εργασίας που συχνά περιβάλλονται από ένα πέπλο σιωπής και συγκάλυψης».

Τα κύρια ευρήματα της έρευνας «Η εργασιακή επισφάλεια των νέων», ανά θεματική ενότητα, έχουν ως εξής:

Κόστος διαβίωσης, μηνιαίο εισόδημα και χρέη

– 1 στα 3 άτομα δηλώνουν ότι δυσκολεύονται αρκετά για να καλύψουν τις βασικές/βιοτικές ανάγκες του μήνα και περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα.

– Το μηνιαίο εισόδημα κυμαίνεται μεταξύ 700 – 1.000 ευρώ για το 35,5% των νέων εργαζομένων. Λιγότερα από 700 ευρώ λαμβάνει το μήνα 27,6%, ενώ το ποσοστό όσων το μηνιαίο εισόδημα ξεπερνά τα 1.000 Ευρώ ανέρχεται στο 29,3%.

– Το 22,1% των νέων εργαζομένων πληρώνουν μηνιαίες δόσεις για χρέη προς ΕΦΚΑ/εφορία/τράπεζες. Ένα επιπλέον 6% των νέων είχαν στο παρελθόν χρέη αλλά έχουν αποπληρώσει τις οφειλές τους. Ιδίως στις ηλικίες 25-34 ετών, 1 στα 3 άτομα αντιμετωπίζει τώρα ή στο παρελθόν πρόβλημα με χρέη.

Παράλληλη απασχόληση, χρόνος εργασίας και υπερωρίες

– 3 στα 8 άτομα κάνουν τώρα ή έκαναν στο παρελθόν δεύτερη ή και περισσότερες δουλειές παράλληλα με την κύρια απασχόληση. 1 στα 2 άτομα που κατέχουν μεταπτυχιακό/διδακτορικό δίπλωμα κάνουν τώρα ή έκαναν στο παρελθόν δεύτερη ή και περισσότερες δουλειές παράλληλα με την κύρια απασχόληση.

– Σε σχέση με τον εργάσιμο χρόνο 35,9% των νέων δηλώνουν ότι εργάζονται πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα, ποσοστό που ανεβαίνει στο 47,8% για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους πλήρους απασχόλησης.

– Περισσότερα από 1 στα 2 άτομα των νέων απαντά ότι δεν τηρείται το ωράριο που προβλέπεται στη σύμβαση (ορισμένες φορές/πολύ συχνά ή δεν τηρείται ποτέ).

– Εκτεταμένο προκύπτει το φαινόμενο των απλήρωτων υπερωριών καθώς καταγράφεται ένα ποσοστό νέων εργαζομένων της τάξης του 36,3% που ούτε αμείβονται ούτε παίρνουν ρεπό για τις υπερωρίες που κάνουν.

Δυσμενείς συμπεριφορές και κακομεταχείριση στο χώρο εργασίας

– Το 43,6% των νέων γυναικών θεωρούν το ρυθμό εργασίας εξουθενωτικό, ενώ το 28,5% έχουν υποστεί ψυχολογικό εκφοβισμό. Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής το ποσοστό των νέων γυναικών που έχουν υποστεί σεξιστική συμπεριφορά (26%) και σεξουαλική παρενόχληση (12%) στο πλαίσιο της εργασίας. Τέλος, το 6% των νέων γυναικών δηλώνουν ότι έχουν υποστεί ρατσιστική συμπεριφορά.

– Αντίστοιχα, το 36,7% των νέων ανδρών θεωρούν το ρυθμό εργασίας εξουθενωτικό, ενώ το 19,8% έχουν υποστεί ψυχολογικό εκφοβισμό. Το 7,2% δηλώνουν ότι έχουν υποστεί ρατσιστική συμπεριφορά, το 3,8% σεξιστική συμπεριφορά και το 3,8% σεξουαλική παρενόχληση.

– Στην πρώτη θέση όσων θεωρούν εξουθενωτικό το ρυθμό εργασίας τους βρίσκονται οι δημόσιοι υπάλληλοι.

Ιεραρχήσεις, συναισθήματα & προσδοκίες για την εργασία τους στο παρόν και το μέλλον

– Σε σχέση με τις ιεραρχήσεις των νέων για την εργασία τους στο μέλλον, στην πρώτη θέση βρίσκονται οι υψηλές αποδοχές με 42,6%. Ακολουθεί η σταθερότητα, ο ελεύθερος χρόνος και ο χαλαρός ρυθμός εργασίας, που ιεραρχείται από το 28,5% των νέων που συμμετείχαν στην έρευνα.

– Το 52,9% των νέων ανδρών και το 64,3% των νέων γυναικών δηλώνουν αρκετά και πολύ αγχωμένοι/ες για ζητήματα που σχετίζονται με τη δουλειά τους.

– Το 58,7% των νέων εκτιμούν ότι η προσωπική εργασιακή κατάσταση θα βελτιωθεί τα επόμενα δύο χρόνια. Το 59,4% θεωρούν ότι αυτό θα συμβεί μέσα από την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και τη συνεχή μετεκπαίδευση και το 40,6% με την καλή δικτύωση και τις καλές γνωριμίες.

– Το 37,3% των νέων 17-34 ετών σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό για να αναζητήσουν καλύτερη θέση εργασίας. Στις ηλικίες 17 – 24 ετών το ποσοστό όσων σκέφτονται να φύγουν στο εξωτερικό ανεβαίνει στο 44,4%.

Συνδικαλιστική συμμετοχή, απεργίες και άλλες μορφές συλλογικής δράσης

– 1 στους 5 νέους/ες 17-34 ετών θεωρούν ότι η προσωπική εργασιακή τους κατάσταση θα βελτιωθεί μέσα από τη συνδικαλιστική συμμετοχή και τη συλλογική διεκδίκηση.

– Το 15,8% δηλώνει ότι είναι μέλος σε σωματείο/συνδικάτο/σύλλογο εργαζομένων, ενώ το 81,1% απαντά αρνητικά.

– Λόγοι μη συμμετοχής σε σωματείο: Στην πρώτη θέση ξεχωρίζει η έλλειψη χρόνου, συγκεντρώνοντας το 29,9% των απαντήσεων. Δεύτερη δημοφιλέστερη είναι η απάντηση «Δεν έχει νόημα, τίποτα δεν θα αλλάξει» που συγκεντρώνει το 26,1% των απαντήσεων. Ακολούθως, 1 στα 4 άτομα δηλώνουν ότι δε συμμετέχουν γιατί δεν εμπιστεύονται τους συνδικαλιστές/ριες, ενώ το 23% των νέων δηλώνουν άγνοια για το αν δραστηριοποιείται σωματείου στον κλάδο ή χώρο δουλειάς τους.

– Το 64,4% των νέων εργαζομένων συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν με την άποψη ότι «χωρίς ισχυρά συνδικάτα/σωματεία δεν υπάρχουν καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας».

– Το 80,6% συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν με την άποψη ότι «το δικαίωμα στην απεργία είναι ιερό».

Στάση απέναντι στην κυβέρνηση και τις κινητοποιήσεις της περιόδου

– Στην κλίμακα 0 – 5 (όπου 0 = απόλυτα δυσαρεστημένος/η και 5 = απόλυτα ικανοποιημένος/η), οι νεότερες ηλικίες των εργαζομένων εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στην κυβέρνηση, με τον μέσο όρο των απαντήσεων να διαμορφώνεται στο 1,9, ενώ 1 στα 4 άτομα δηλώνουν απόλυτα δυσαρεστημένα.

– Το 61,3% συμφωνούν/μάλλον συμφωνούν με τις κινητοποιήσεις ενάντια στην ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων, το 74,1% με τις αγροτικές κινητοποιήσεις και το 83,2% με την απεργία που κήρυξαν στις 28 Φεβρουαρίου Εργατικά Κέντρα, πρωτοβάθμια σωματεία και η ΑΔΕΔΥ και συνδέθηκε με τις διαδηλώσεις για δικαιοσύνη για τα θύματα των Τεμπών ένα χρόνο αργότερα.