Η “μομφή” έχει τη δική της προφανή πολιτική ιστορία…

Η πρόταση δυσπιστίας που συζητείται στη Βουλή είναι μία από τις κορυφαίες κοινοβουλευτικές διαδικασίες καθώς από την έκβασή της δύνανται να προκληθούν πολιτικές εξελίξεις που μπορεί σε περίπτωση υπέρψήφισή της να φθάσουν ακόμη και στις πρόωρες εκλογές. Τα τελευταία χρόνια οι προτάσεις δυσπιστίας έχουν τη δική τους ιστορία στον κοινοβουλευτικό βίο της χώρας.

Πού έχουν καταλήξει και πόσο έχουν επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις; Πριν απαντηθεί το ερώτημα ας δούμε καταρχάς τη σημαίνει η πρόταση δυσπιστίας. Με τον όρο “πρόταση δυσπιστίας” καλείται η πρόταση που καταθέτει κάποιο από τα κόμματα της αντιπολίτευσης στη Βουλή των Ελλήνων, με σκοπό το Σώμα να άρει την εμπιστοσύνη του από την κυβέρνηση ή από μέλος της.

• Ειδικότερα, το καθεστώς που διέπει τη διαδικασία για την υποβολή “πρότασης μομφής” ή “πρότασης δυσπιστίας” περιγράφεται πρωτίστως στο άρθρο 84 του Συντάγματος και αναλυτικότερα στο άρθρο 142 του Κανονισμού της Βουλής.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 84, η “πρόταση μομφής” κατατίθεται με την προϋπόθεση να φέρει την υπογραφή του 1/6 του όλου αριθμού των βουλευτών (50 βουλευτές από το σύνολο των 300), ενώ πρέπει να περιλαμβάνει με σαφήνεια τα θέματα, για τα οποία οι βουλευτές αίρουν την εμπιστοσύνη τους από την κυβέρνηση εν συνόλω ή από κάποιο μέλος της.

• Οι βουλευτές καταθέτουν την πρόταση μομφής προς τον Πρόεδρο της Βουλής κατά τη διάρκεια μιας δημόσιας συνεδρίασης του Σώματος.

Στην περίπτωση που η “πρόταση δυσπιστίας” προσυπογράφεται από τον αριθμό βουλευτών που προβλέπεται, τότε η Βουλή διακόπτει τις εργασίες της για δύο ημέρες, εκτός από την περίπτωση που η κυβέρνηση ζητήσει να ξεκινήσει αμέσως η συζήτηση για την πρόταση δυσπιστίας (κάτι που συνέβη τώρα).

• Σύμφωνα με τον Κανονισμό της Βουλής, η συζήτηση στην Ολομέλεια ολοκληρώνεται το αργότερο τη δωδεκάτη νυκτερινή της τρίτης ημέρας από την έναρξή της με ονομαστική ψηφοφορία. Βάσει του άρθρου 142 του Κανονισμού της Βουλής, η συζήτηση επί της πρότασης δυσπιστίας ξεκινά με την ομιλία δύο τουλάχιστον βουλευτών από εκείνους που την υπέγραψαν.

Παράλληλα, μέχρι το τέλος της ομιλίας των δύο βουλευτών, συντάσσεται ο πλήρης κατάλογος των ομιλητών που θα τοποθετηθούν ενώπιον της Ολομέλειας. Προκειμένου να γίνει δεκτή η πρόταση μομφής εναντίον της κυβέρνησης εν συνόλω ή κατά κάποιου μέλους, θα πρέπει να έχει υπερψηφιστεί από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών (151 βουλευτές).

• Υπογραμμίζεται, τέλος, ότι δεν μπορεί να υποβληθεί εκ νέου πρόταση μομφής, εάν δεν έχει συμπληρωθεί χρόνος έξι μηνών, από την απόρριψη προηγούμενης όμοιας πρότασης, εκτός αν υπογράφεται από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.

Με αφορμή την εν εξελίξει συζήτηση επί της πρότασης δυσπιστίας που κατέθεσε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μετά τις εξελίξεις στην υπόθεση των Τεμπών κάνουμε μια αναδρομή στην ιστορία και δη τα τελευταία χρόνια επί των ανάλογων προτάσεων που κατατέθηκαν στη Βουλή. Η έκβαση τους πάντως δεν προκάλεσε κάποια άμεση πολιτική εξέλιξη χωρίς ωστόσο να παραγνωρίζεται η επιρροή της τριήμερης συζήτησης στο εκλογικό σώμα.

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΥΣΠΙΣΤΙΑΣ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ 36 ΧΡΟΝΩΝ

4-7 Ιουνίου 1988: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ από τη ΝΔ – Θέμα η εξωτερική πολιτική και η οικονομία

Στις 4 Ιουνίου 1988 ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, κατέθεσε την πρώτη πρόταση δυσπιστίας μετά τη Μεταπολίτευση κατά της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου. Η πρόταση αφορούσε την εξωτερική πολιτική και την οικονομία. Μετά από τριήμερη σκληρή μάχη στη Βουλή (5-7 Ιουνίου), η πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης απορρίφθηκε με ψήφους 123 «υπέρ» και 157 «κατά».

11 – 13 Μαρτίου 1989: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ από τη ΝΔ για το σκάνδαλο Κοσκωτά

Είναι η περίοδος όπου έχει ξεσπάσει το «σκάνδαλο Κοσκωτά» και η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη υποβάλει πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου.

Η πρόταση δυσπιστίας της αξιωματικής αντιπολίτευσης απορρίφθηκε με ψήφους 123 «υπέρ» και 155 «κατά». 19 βουλευτές απείχαν της ψηφοφορίας, ενώ ένας δήλωσε «παρών». Μεταξύ των απόντων ήταν και οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Γεώργιος – Αλέξανδρος Μαγκάκης, Ρούλα Κακλαμανάκη και Αντώνης Τρίτσης, οι οποίοι διαγράφηκαν από το ΠΑΣΟΚ με απόφαση του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου.

27 – 29 Μαρτίου 1993: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης της ΝΔ από το ΠΑΣΟΚ για το Σκοπιανό

Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με αφορμή τους χειρισμούς της κυβέρνησης Μητσοτάκη στο Σκοπιανό υπέβαλε πρόταση δυσπιστίας. Η συζήτηση ξεκίνησε στις 27 Μαρτίου και ολοκληρώθηκε στις 29 Μαρτίου με την πρόταση να απορρίπτεται με 145 ψήφους «υπέρ» και 152 «κατά».

8 – 11 Ιανουαρίου 1996: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ από τη ΝΔ λόγω ακυβερνησίας

Η Νέα Δημοκρατία έχοντας στην προεδρία τον Μιλτιάδη Έβερτ υπέβαλε πρόταση δυσπιστίας στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με το επιχείρημα της ακυβερνησίας. Η πρόταση απορρίφθηκε με 118 ψήφους «υπέρ» και 168 «κατά», ενώ καταμετρήθηκαν και 10 λευκές ψήφοι.

14 – 16 Ιανουαρίου 1996: Πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού Παιδείας Γεράσιμου Αρσένη από τη ΝΔ

Σε αυτή την περίπτωση έχουμε την πρώτη φορά που η αντιπολίτευση κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά Υπουργού. Η πρόταση υποβλήθηκε από τη ΝΔ του Κώστα Καραμανλή και αφορούσε τον υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Γεράσιμο Αρσένη. Αφορμή η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και η αναταραχή στην Παιδεία. Η πρόταση απορρίφθηκε από την κυβερνητικής πλειοψηφία. «Υπέρ» ψήφισαν 127 βουλευτές (ΝΔ, ΚΚΕ, ΣΥΝ και ανεξάρτητοι) και «κατά» 163 (ΠΑΣΟΚ και οι ανεξάρτητοι Στέφανος Μάνος και Βασίλης Κοντογιαννόπουλος).

30 Ιανουαρίου – 1 Φεβρουαρίου 2001: Πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γιάννου Παπαντωνίου από τη ΝΔ

Στις 30 Ιανουαρίου 2001 η Νέα Δημοκρατία του Κώστα Καραμανλή κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ, Γιάννου Παπαντωνίου, σχετικά με την πορεία του χρηματιστηρίου. «Υπέρ» ψήφισαν οι 125 βουλευτές της Ν.Δ. και του ΣΥΝ και «κατά» οι 154 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. «Παρών» δήλωσε το ΚΚΕ και ο βουλευτής Γιώργος Καρατζαφέρης.

8 Ιουνίου -12 Ιουνίου 2005: Πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού Οικονομίας Γιώργου Αλογοσκούφη από το ΠΑΣΟΚ

Στις 8 Ιουνίου 2005 σε μία αιφνιδιαστική κίνηση ο τότε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου, κατέθεσε στη Βουλή πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού Οικονομίας, Γιώργου Αλογοσκούφη, για την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής απάντησε αμέσως, ζητώντας την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης της Βουλής προς την κυβέρνησή του και την έλαβε στις 11 Ιουνίου με 165 ψήφους «υπέρ» και 120 «κατά» (ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ). Από την ψηφοφορία απείχαν οι βουλευτές του ΚΚΕ.

2 Φεβρουαρίου – 4 Φεβρουαρίου 2007: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Καραμανλή για το άρθρο 16 από το ΠΑΣΟΚ

Στις 2 Φεβρουαρίου 2007 το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή, με αφορμή το άρθρο 16 του Συντάγματος για τα μη κρατικά πανεπιστήμια. Η πρόταση απορρίφθηκε με ψήφους 122 «υπέρ» και 164 «κατά», σε σύνολο 286 ψηφισάντων.

26 – 28 Μαρτίου 2008: Πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Καραμανλή για το ασφαλιστικό από το ΠΑΣΟΚ

Το ΠΑΣΟΚ στις 26 Μαρτίου 2008 κατέθεσε πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Καραμανλή με αφορμή το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που συζητείτο στη Βουλή. Ο κ. Παπανδρέου αφού πρώτα άσκησε κριτική στο σύνολο της πολιτικής που ασκούσε η κυβέρνηση υπέβαλε την πρόταση μομφής. Εν τέλει το αποτέλεσμα της ονομαστικής ψηφοφορίας ήταν 138 «ναι», 152 «όχι» και 10 «παρών» από τους βουλευτές του ΛΑΟΣ.

7 Νοεμβρίου – 10 Νοεμβρίου 2013: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης για την ΕΡΤ

Στις 7 Νοεμβρίου με αφορμή την «αυταρχική αστυνομική επέμβαση στην ΕΡΤ» ο Αλέξης Τσίπρας υπέβαλε πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου. H πρόταση δυσπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ απορρίφθηκε τα μεσάνυχτα της 10ης Νοεμβρίου με 124 ψήφους «υπέρ» (ΣΥΡΙΖΑ, Χρυσή Αυγή, ΑΝΕΛ, ΚΚΕ) και 153 «κατά» (Ν.Δ, ΠΑΣΟΚ), ενώ 17 βουλευτές δήλωσαν «παρών» (ΔΗΜΑΡ, Ανεξάρτητοι).

30 Μαρτίου – 31 Μαρτίου 2014: Η πρόταση δυσπιστίας κατά του Γιάννη Στουρνάρα που μετατράπηκε σε πρόταση μομφής κατά του Ευάγγελου Μεϊμαράκη από τον ΣΥΡΙΖΑ

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης του πολυνομοσχεδίου για το κοινωνικό μέρισμα και την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ ο ΣΥΡΙΖΑ υπέβαλε πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα. Η πρόταση δυσπιστίας απορρίφθηκε ως αντισυνταγματική από τον τότε πρόεδρο της Βουλής, Ευάγγελο Μεϊμαράκη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο ΣΥΡΙΖΑ να καταθέσει πρόταση μομφής κατά του προέδρου της Βουλής. Η πρόταση απορρίφθηκε με ψήφους 165 έναντι 76 από την Ολομέλεια της Βουλής.

14 – 16 Ιουνίου 2018: Πρόταση δυσπιστίας της ΝΔ κατά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για τις εξελίξεις στο Σκοπιανό

Στις 14 Ιουνίου 2018 ο πρόεδρος της ΝΔ Κυριάκος Μητσοτάκης κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή τις εξελίξεις που αφορούσαν την ονομασία της ΠΓΔΜ. Η πρόταση δυσπιστίας της ΝΔ απορρίφθηκε με 153 «όχι» της κυβερνητικής πλειοψηφίας και 127 «ναι» της αντιπολίτευσης επί 280 παρόντων βουλευτών.Το ΚΚΕ απείχε από την συζήτηση και την ψηφοφορία.

8 – 10 Μαΐου 2019: Πρόταση δυσπιστίας της ΝΔ κατά του αναπληρωτή υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη για αναρτήσεις κατά του Στέλιου Κυμπουρόπουλου

Στις 8 Μαΐου 2019 η Νέα Δημοκρατία υπέβαλε πρόταση δυσπιστίας κατά του τότε αναπληρωτή υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη. Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης καταθέτοντας την πρόταση δυσπιστίας χαρακτήρισε τις αναρτήσεις Πολάκη «χυδαία επίθεση ενός υπουργού της κυβέρνησης κατά ενός αγωνιστή της ζωής». Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας μετέτρεψε την πρόταση δυσπιστίας σε ψήφο εμπιστοσύνης προς την κυβέρνησή του και την κέρδισε με ψήφους 153 έναντι 136.

23 – 25 Οκτωβρίου 2020: Πρόταση δυσπιστίας κατά του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα από τον ΣΥΡΙΖΑ

Ο ΣΥΡΙΖΑ στις 23 Οκτωβρίου 2020 υπέβαλε πρόταση δυσπιστίας κατά τότε υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα με αφορμή τον πτωχευτικό κώδικα. Η πρόταση δυσπιστίας απορρίφθηκε. Συγκεκριμένα επί 291 ψηφισάντων η πρόταση καταψηφίστηκε από την κυβερνητική πλειοψηφία και υπερψηφίστηκε από 133 βουλευτές (ΣΥΡΙΖΑ – ΚΙΝΑΛ – ΚΚΕ – Ελληνική Λύση, ενώ απείχαν οι εννές βουλευτές του ΜέΡΑ 25).

28 – 30 Ιανουαρίου 2022: Πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή τη διαχείριση της κακοκαιρίας «Ελπίς», της πανδημίας του Covid-19 και της ακρίβειας

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας στις 28 Ιανουαρίου 2022 υπέβαλε πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης Μητσοτάκη με αφορμή την διαχείριση της κακοκαιρίας «Ελπίς» και της πανδημίας Covid-19, καθώς και για το κύμα ακρίβειας στην αγορά. Η πρόταση δυσπιστίας του ΣΥΡΙΖΑ απορρίφθηκε με ψήφους 156 κατά, 142 υπέρ και 1 παρών.

Ιανουάριος 2023: Πρόταση δυσπιστίας από τον ΣΥΡΙΖΑ κατά της κυβέρνησης για την υπόθεση των υποκλοπών. 

Κατά την ψηφοφορία, υπέρ της πρότασης δυσπιστίας ψήφισαν 143 βουλευτές και κατά 156 βουλευτές. Συνολικά ψήφισαν 299 βουλευτές.