Ζήτω το ελληνικό τραγούδι; Η διάταξη Μενδώνη, οι υποστηρικτές και οι αντιδράσεις

Τον τίτλο της σειράς εκπομπών που συντόνισε πριν πολλά χρόνια στην ΕΡΤ ο Διονύσης Σαββόπουλος “Ζήτω το ελληνικό τραγούδι” θυμίζει η αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει με αφορμή την διάταξη του υπουργείου Πολιτισμού για υποχρεωτική εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών σε κοινόχρηστους χώρους με μουσική. Οι καλλιτέχνες τάσσονται υπέρ της διάταξης, οι ξενοδόχοι αντιδρούν, τα κόμματα το ίδιο κυρίως λόγω της υποχρεωτικότητας.

Στις διατάξεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνεται η επέκταση του ορίου διαφημιστικού χρόνου στους ραδιοσταθμούς ξενόγλωσσου ρεπερτορίου που θα αυξήσουν τη μετάδοση ελληνόφωνων τραγουδιών (δίνεται η δυνατότητα μέχρι και για 30% περισσότερες διαφημίσεις, σε περίπτωση που η αύξηση του ελληνόφωνου ρεπερτορίου ξεπεράσει το 50%), ο καθορισμός ποσοστού εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε κοινόχρηστους χώρους με μουσική (τουλάχιστον 45% για ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα, καζίνο και χώρους αναμονής μέσων μαζικής μεταφοράς), η δημιουργία διαδικτυακής βάσης δεδομένων για το ελληνόφωνο τραγούδι και την ορχηστρική μουσική Ελλήνων δημιουργών.

Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προβλέπονται και πρόστιμα από 2.000 έως 20.000 ευρώ για την παράβαση των σχετικών διατάξεων.

Τα επίμαχα άρθρα:

Άρθρο 8

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των ξενοδοχείων και των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων των υποπερ. αα) και δδ) της περ. α΄ της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4276/2014 (Α΄155) και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Τα ξενοδοχεία και τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα της παρ. 1 υποβάλλουν εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε ημερολογιακού εξαμήνου στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.

Άρθρο 9

Δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών στους κοινόχρηστους χώρους των εμπορικών κέντρων

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των εμπορικών κέντρων και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Οι έχοντες την εκμετάλλευση των χώρων της παρ. 1 υποβάλλουν, εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε ημερολογιακού εξαμήνου, στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας τους μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.

Άρθρο 10

Δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών στους κοινόχρηστους χώρους των καζίνο

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των καζίνο και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Οι έχοντες την εκμετάλλευση των χώρων της παρ. 1 υποβάλλουν, εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου, κάθε ημερολογιακού εξαμήνου στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας τους μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.

Άρθρο 11

Δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους χώρους αναμονής επιβατών αερολιμένων και λιμένων

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των μέσων μαζικής μεταφοράς και στους χώρους αναμονής επιβατών αερολιμένων και λιμένων και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό μετάδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Οι έχοντες την εκμετάλλευση των χώρων της παρ. 1 υποβάλλουν, εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε ημερολογιακού εξαμήνου, στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας τους μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.

Την ίδια ώρα το άρθρο 12 του νομοσχεδίου αναφέρει ότι οι ελληνικές οπτικοακουστικές και κινηματογραφικές ταινίες που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο «υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».

Μενδώνη: Το ν/σ δίνει κίνητρα να ακούγεται και να προστατεύεται το ελληνόφωνο τραγούδι

«Το νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού δίνει επιπλέον κίνητρα για να ακούγεται περισσότερο και να προστατεύεται το ελληνόφωνο τραγούδι, άλλα και να στηριχθούν οι Έλληνες δημιουργοί», είπε στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΣΚΑΪ η Λίνα Μενδώνη.

Όπως επισήμανε, στόχος είναι η προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομίας.

Κληθείσα να σχολιάσει την πρόβλεψη για υποχρεωτική εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών σε κοινόχρηστους χώρους, η κ. Μενδώνη διευκρίνισε ότι το νομοσχέδιο κάνει λόγο μόνο για τη μουσική που σε περίπτωση θελήσει ο ξενοδόχος ή ο ιδιοκτήτης του τουριστικού καταλύματος, να βάλει στους χώρους αναμονής και στους ανελκυστήρες, να υπάρχει μια ποσόστωση 45% ελληνόφωνου τραγουδιού ή ελληνικής ορχηστρικής μουσικής. «Δηλαδή, είναι ένα πάρα πολύ περιορισμένο χρονικά και χωροταξικά τμήμα της δραστηριότητας που ασκούν τα καταλύματα ή τα ξενοδοχεία. Δεν παρεμβαίνει κανείς ούτε στα καφέ, ούτε στους χώρους εστίασης, ούτε, σε καμία περίπτωση, στα δωμάτια. Είναι πάρα πάρα πολύ ζυγισμένο το πού παρεμβαίνουμε» σημείωσε.

Αναφορικά με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς είπε ότι αν ένα ραδιόφωνο θέλει να βάλει το ποσοστό αυτό της μουσικής που προτείνουμε, θα έχει περισσότερο διαφημιστικό χρόνο.

Για τις κινηματογραφικές παράγωγες η υπουργός Πολιτισμού ξεκαθάρισε ότι δεν αλλάζει τίποτα σε ό,τι άφορα τα κίνητρα επιδότησης. Το νομοσχέδιο θα είναι σε διαβούλευση μέχρι τις 14 Μαρτίου.

Αντιδρά ο Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων

«Μόνο δυσάρεστη έκπληξη συνιστούν οι ρυθμίσεις σχεδίου νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο τέθηκε πριν λίγες ημέρες σε διαβούλευση, περί εφαρμογής ποσόστωσης στο δημόσια εκτελούμενο μουσικό ρεπερτόριο. Ατυχώς, πρόκειται για κρατικό παρεμβατισμό στην ελεύθερη αγορά που μας γυρίζει πολλά χρόνια πίσω», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων (ΠΟΞ) και προσθέτει: «Οι Έλληνες ξενοδόχοι στηρίζουμε όσο κανείς άλλος κλάδος την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά. Την προβάλλουμε και την προωθούμε ως ουσιαστικό μέρος του τουριστικού προϊόντος μας. Αλλά ο τρόπος που το πράττει κάθε ξενοδόχος πρέπει να αποτελεί δική του επιχειρηματική επιλογή και όχι να επιβάλλεται από το κράτος με τρόπο ο οποίος δεν συνάδει με το πλαίσιο αρχών και αξιών μιας σύγχρονης φιλελεύθερης ευρωπαϊκής δημοκρατίας.

Από το 1993 που τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 2121/1993 μέχρι σήμερα η ελληνική πολιτεία επιμελώς αποφεύγει να εντάξει σε ένα ξεκάθαρο πλαίσιο τις σχέσεις δικαιούχων πνευματικών δικαιωμάτων και χρηστών.

Παρά την απουσία συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου, ο κλάδος μας μέσω του ΞΕΕ έχει καταφέρει να καταλήξει σε συμφωνία με το σύνολο σχεδόν των ΟΣΔ. Μάλιστα με σκοπό την διευκόλυνση της διαδικασίας καταβολής – είσπραξης των αμοιβών έχει δημιουργήσει ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα υπολογισμού των σχετικών χρεώσεων στην οποία έχει ενταχθεί η πλειοψηφία των ΟΣΔ.

Αναμέναμε εύλογα πως το Υπουργείο Πολιτισμού θα αναλάμβανε το δικό του μέρος της ευθύνης ώστε να εξορθολογιστούν οι σχετικές χρεώσεις και να θεραπευτούν οι παθογένειες της υφιστάμενης κατάστασης. Ειδικότερα δε, να θεσπιστεί ένα ξεκάθαρο πλαίσιο συλλογικών διαπραγματεύσεων για τον καθορισμό των αμοιβών των ΟΣΔ.

Δυστυχώς οι ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού κινούνται σε διαφορετική κατεύθυνση. Είναι παραπάνω από βέβαιο πως αν τελικά εφαρμοστούν, θα αποβούν εις βάρος τόσο των επιχειρήσεων και των πελατών τους, όσο και των δικαιούχων. Γιατί προφανώς οι επιχειρήσεις θα προτιμήσουν να αφαιρέσουν τη μουσική από τους κοινόχρηστους χώρους τους αντί να εφαρμόσουν μια ακόμα ακατανόητη ρύθμιση που μόνο το προϊόν μας επιβαρύνει και αδυνατούμε να αντιληφθούμε ποιο σκοπό εξυπηρετεί πραγματικά.

Ελπίζουμε ότι στη διαδικασία της διαβούλευσης θα επικρατήσει η λογική.

Σε αντίθετη περίπτωση, δηλώνουμε κατηγορηματικά πως θα εξαντλήσουμε κάθε δυνατότητα που μας παρέχει η ελληνική και η ευρωπαϊκή νομοθεσία, ώστε να αμφισβητήσουμε την νομιμότητα της συγκεκριμένης ρύθμισης».

Χαιρετίζει την πρωτοβουλία η «Αυτοδιαχείριση»

Στο πλευρό της Λίνας Μενδώνη τάσσεται ο Οργανισμός για τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων, «Αυτοδιαχείριση».

Αναλυτικά η ανακοίνωση:

«Σήμερα, όλοι εμείς οι άνθρωποι του ελληνικού τραγουδιού, οι συνθέτες, οι στιχουργοί, οι ερμηνευτές και οι μουσικοί εκτελεστές ανησυχούμε σοβαρά για το μέλλον του ελληνικού τραγουδιού, ‘καρδιά’ της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.

Σε λίγα χρόνια, το τοπίο της ελληνικής μουσικής παραγωγής θα μοιάζει βομβαρδισμένο, αφού θα έχει αλωθεί, όχι μόνο από το εισαγόμενο τραγούδι που υποστηρίζεται με οργανωμένη και σταθερή χρηματοδότηση και προώθηση, αλλά και από το ρεπερτόριο που θα παράγεται μαζικά μέσω Τεχνητής Νοημοσύνης, το οποίο ως πιο φθηνό, θα ανταγωνίζεται ευθέως το δικό μας σε όλα τα είδη και τα κανάλια διανομής.

Την ίδια στιγμή, εν έτει 2024, ακόμα διαπραγματευόμαστε σθεναρά τις αυτονόητες αμοιβές μας για τη χρήση των έργων μας από τηλεοπτικούς σταθμούς, ραδιόφωνα και οπτικοακουστικές παραγωγές. Διεκδικούμε δικαιότερες αμοιβές από τις μεγάλες ψηφιακές μουσικές πλατφόρμες. Και συνεχίζουμε να εξηγούμε σε Έλληνες επιχειρηματίες που αρνούνται να πληρώσουν πνευματικά και συγγενικά δικαιώματα, ότι τα έργα μας δεν είναι ‘κοινοκτημοσύνη’, αλλά δική μας περιουσία, αποτέλεσμα χρόνου, επένδυσης και μόχθου, από την οποία εξαρτάται ο βιοπορισμός μας, το μέλλον μας.

Η νομοθετική πρωτοβουλία της Υπουργού Πολιτισμού αποτελεί για πρώτη φορά μία αχτίδα φωτός και ελπίδας μετά τα δύσκολα και ζοφερά χρόνια της πανδημίας. Για πρώτη φορά μας αντιμετωπίζουν, εμάς τους Έλληνες δημιουργούς, ερμηνευτές και εκτελεστές, καθώς και το εθνικό μουσικό ρεπερτόριο, ως ισότιμο κρίκο της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία, μαζί με τα αρχαία μνημεία, πρέπει να διασωθεί και να αναδειχθεί, ακόμα περισσότερο, ειδικά σήμερα.

Εδώ και καιρό θεωρούμε επιβεβλημένη τη στήριξη από την πολιτεία. Δεν μπορούμε πια να αντιμετωπίζουμε μόνοι μας όλες αυτές τις προκλήσεις. Δεν είναι θέμα ταλέντου ή καλλιτεχνικού οράματος, αλλά ποιος θ’ αντέξει μέχρι τελικής πτώσης. Δε θέλουμε να έρθει εκείνη η μέρα που θα μας δείχνουν πίσω από μια βιτρίνα ενός μουσείου με την επιγραφή “τραγουδοποιός”, “τραγουδιστής”, “οργανοπαίκτης”.

Το ελληνικό τραγούδι, οι δημιουργοί και οι συντελεστές του έχουν μία μακρά, μια υπέροχη διαδρομή που καθιστά την Ελλάδα υπερήφανη. Η ελληνική μελοποιημένη ποίηση μετρά πάνω από 2.000 χρόνια. Δεν είναι σίγουρο, όμως, ότι μπορεί να επιβιώσει άλλη μία μέρα ακόμα, αν δε ληφθούν τώρα δραστικά και συντονισμένα μέτρα για την προστασία του ελληνικού τραγουδιού και της ελληνικής μουσικής».

ΣΥΡΙΖΑ: Σε λάθος βάση οι διατάξεις του νομοσχεδίου Μενδώνη για το ελληνικό τραγούδι

Την αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ στις διατάξεις του νομοσχεδίου που ανάρτησε το Υπουργείο Πολιτισμού στη δημόσια διαβούλευση για το ελληνικό τραγούδι, εξέφρασε με ανακοίνωσή της η Κυριακή Μάλαμα, Τομεάρχης Πολιτισμού της KO του κόμματος.

«Οι βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου που σχετίζονται με αυτό που αποκαλούμε “ελληνικό τραγούδι” εδράζονται σε εσφαλμένη και πολύ περιοριστική βάση και καλούμε το Υπουργείο Πολιτισμού, τώρα που υπάρχει ακόμα χρόνος, να τις διορθώσει» αναφέρει.

Η ανακοίνωση συνεχίζει:

«Ο όρος “ελληνόφωνο τραγούδι”, ο οποίος χρησιμοποιείται από το νομοσχέδιο και που στην βάση του προβλέπονται μια σειρά από κίνητρα και υποχρεώσεις, αποκλείει την μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων μουσικών δημιουργών.

Αποκλείει το σύνολο της ελληνικής ορχηστρικής μουσικής, την ελληνική ροκ, την ελληνική τζάζ, αλλά και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς που παίζουν μουσική χωρίς στίχους, τους ραδιοφωνικούς σταθμούς που προτείνουν ορχηστρική, ατμοσφαιρική μουσική, ακόμα κι αν αυτή προέρχεται από Έλληνες δημιουργούς. Με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, η ορχηστρική μουσική του Χατζηδάκι ή τα κομμάτια των Socrates δεν θεωρούνται “ελληνόφωνο τραγούδι”.

Συνεπώς, η δική μας πρόταση είναι το Υπουργείο Πολιτισμού να επεξεργαστεί εκ νέου το νομοσχέδιο εστιάζοντας αυτή τη φορά στα “ελληνικά μουσικά έργα” ή και στα “μουσικά μοτίβα Ελλήνων συνθετών”, σε ότι αφορά την κινηματογραφική μουσική. Μόνο στη βάση αυτού του ορισμού μπορούμε να μιλάμε για μέτρα ενίσχυσης του “ελληνικού τραγουδιού” και των συντελεστών του».