Μια διαδρομή στα Βλαχοχώρια στο Εθνικό Πάρκο της Βόρειας Πίνδου

Μία διαδρομή μέσα στο Εθνικό Πάρκο της Βόρειας Πίνδου. Μία διαδρομή που κρύβει εκπλήξεις και ομορφιές. Οι οδικές διαδρομές, συνήθως, έχουν κάποιο highlight. 

Μπορεί να εμπεριέχουν κάποια στάση σε ένα σημείο θέασης, μία επίσκεψη σε έναν οικισμό. Η σημερινή διαδρομή, όμως, έχει πολλά παραπάνω. Δεν έχει ένα highlight αλλά είναι ολόκληρη ένα τέτοιο. Δεν έχει έναν οικισμό, αλλά έχει τρεις. Έχει ανθρώπους ξεχωριστούς, έχει στοιχεία της ιστορίας που την καθιστούν μοναδική, έχει αρχιτεκτονικά όμορφες εκκλησίες, έχει φύση.

Η διαδρομή μας θα ξεκινήσει από την Σαμαρίνα και θα περάσουμε από τη Σμίξη και την Αβδέλλα. Πέρα από τους οικισμούς όμως, όταν θα βρεθείτε σε αυτά τα μέρη, αξίζει να δώσετε την προσοχή σας, σε αυτά που θα βλέπετε γύρω σας. Στα ευθυτενή δέντρα, στα ημιάγρια άλογα που θα συναντήσετε, στις εικόνες των οικισμών, όπως αυτοί φαίνονται ανάμεσα από τα πυκνά δάση οξιάς και πεύκου.

Η εμβληματική Σαμαρίνα

Η Σαμαρίνα, είναι από τα πιο γνωστά Βλαχοχώρια της Πίνδου, με μεγάλη ιστορία. Είναι χτισμένη στις βορειοανατολικές πλαγιές του Σμόλικα και απέχει σχεδόν 50 χλμ., από τα Γρεβενά. Παράλληλα, είναι ένα από τα πλησιέστερα χωριά στο χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας και γίνεται ορμητήριο για εκδρομές στη φύση. Εδώ θα βρείτε νόστιμα φαγητά, ποιοτικά κρέατα, αλλά και μία κοινότητα ζωηρή, που θα σας κάνει να την αγαπήσετε. Σύμφωνα με πηγές, το χωριό δημιουργήθηκε από κατοίκους του Πραιτωρίου Θεσσαλίας.

Το 1560, η Σαμαρίνα φαίνεται από έγγραφα να κατοικείται ήδη, ενώ σε έγγραφα του 16ου και 17ου αιώνα αναφέρεται ως Santa Maria de Praitoria. Το όνομά της και η προέλευσή του, έχει δύο εκδοχές. Η μία σχετίζεται με τη λέξη σαμάρι, ενώ η δεύτερη, αφορά στη σύντμηση των λέξεων Santa Maria, που στα βλάχικα είναι Sta Maria, μετεξελίχθηκε σε Sta Marina και κατέληξε Σαμαρίνα.

Photo: Ηλίας Κοσίντας

Photo: Ηλίας Κοσίντας

Photo: Ηλίας Κοσίντας

Photo: Ηλίας Κοσίντας

Το χωριό είναι κτηνοτροφικό και η ακμή του τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα. Η ιστορία της Σαμαρίνας και των αγωνιστών του 1821 αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό μέρος του Ελληνικού Αγώνα για την ανεξαρτησία. Η συμμετοχή τους στην άμυνα του Μεσολογγίου αναδεικνύει τον θάρρος και την αφοσίωσή τους προς τον αγώνα. Τα περισσότερα θύματα από τη Σαμαρίνα και τα γύρω Βλαχοχώρια στην εμπροστοφυλακή κατά την έξοδο από το Μεσολόγγι αποτελούν απόδειξη της ανθρώπινης θυσίας που έγινε σε αυτήν τη μάχη. Η επιβίωση μόλις 33 ατόμων από αυτούς τους αγωνιστές επίσης αναδεικνύει τον σκληρό χαρακτήρα της μάχης και την αποφασιστικότητα αυτών των ανθρώπων. Το τραγούδι «Παιδιά της Σαμαρίνας» αποτίνει φόρο τιμής σε αυτούς τους ανθρώπους και την ηρωική τους προσπάθεια. Αναγνωρίζει τη θυσία και τον αγώνα τους με μια διαχρονική μουσική μνήμη.

Πριν φτάσουμε στη Σμίξη/ Photo: Ηλίας Κοσίντας

Πριν φτάσουμε στη Σμίξη/Photo: Ηλίας Κοσίντας

Στη Σμίξη

Η Σμίξη, ένας πανέμορφος οικισμός με βαθιές ρίζες στην ιστορία, αποτελεί έναν κρυμμένο θησαυρό για τους λάτρεις της φύσης και της παράδοσης. Η ιστορία της Σμίξης ξεκινά από το 16ο αιώνα, όταν δύο παλαιοί οικισμοί, η Μπίγκα και οι Πινακάδες, συνενώθηκαν για να δημιουργήσουν αυτόν τον ιδιαίτερο τόπο. Οι οικογένειες που έφτασαν εδώ, έφεραν μαζί τους τις παραδόσεις και τις δεξιότητες που σχημάτισαν τη βάση της ζωής στη Σμίξη.

Αρχικά, οι κάτοικοι της Σμίξης είχαν αφοσιωθεί στην υλοτομία και τη γεωργία, διαμένοντας στο χωριό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ωστόσο, μετά το 1700, η κοινότητα υπέστη έναν επαγγελματικό μετασχηματισμό, με την πλειοψηφία των κατοίκων να γίνονται κτηνοτρόφοι και κυρατζήδες. Τους χειμερινούς μήνες, οι κάτοικοι μετακινούνταν προς τη Θεσσαλία και την Ήπειρο, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες για τα κοπάδια τους, σε μια εποχή που η κινητικότητα και η προσαρμοστικότητα ήταν κρίσιμες για την επιβίωση.

Το ταξίδι στη Σμίξη σήμερα προσφέρει μια μοναδική εμπειρία, καθώς ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά την πλούσια ιστορία και τις παραδόσεις που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του χωριού. Τα σπίτια και οι εκκλησίες της Σμίξης, μαζί με τα παραδοσιακά μονοπάτια και την απέραντη φύση που την περιβάλλει, κάνουν την εξερεύνηση του χωριού μια αξέχαστη εμπειρία. Είτε ενδιαφέρεστε για την ιστορία, την πεζοπορία σε μαγευτικά τοπία, είτε απλά για την αναζήτηση ενός μέρους για ηρεμία και επαφή με τη φύση, η Σμίξη αποτελεί έναν ιδανικό προορισμό.

Αβδέλλα/Photo: Ηλίας Κοσίντας

Στην Αβδέλλα των 3 μονίμων κατοίκων

Η Αβδέλλα Γρεβενών, πλούσια σε ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, αναδεικνύεται μέσα από τα παραδοσιακά αρχοντικά, τις επιβλητικές εκκλησίες και τα πέτρινα στοιχεία της. Τους χειμερινούς μήνες οι μόνιμοι κάτοικοι είναι μόλις 3, οι οποίοι απολαμβάνουν την καθημερινότητά τους και την ηρεμία του οικισμού. Η Αβδέλλα φιλοξενεί σπάνια θρησκευτικά μνημεία με αγιογραφίες και εικόνες ιστορικής σημασίας, ενώ το φυσικό περιβάλλον της προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες για ορεινές εξερευνήσεις με καταπράσινα βουνά, καταρράκτες και βοσκότοπους. Έχει μια πλούσια ιστορία, ιδιαίτερα συνδεδεμένη με την περίοδο των Μακεδονικών αγώνων, όπου κάποιοι από τους πιο διακεκριμένους μαχητές καταγόταν από εδώ. Επίσης, είναι η γενέτειρα των αδερφών Μανάκη, οι οποίοι θεωρούνται πρωτοπόροι του κινηματογράφου στα Βαλκάνια.

Photo: Ηλίας Κοσίντας

Ο Δημήτρης-Παναγιώτης Σιαφαρίκας/Photo: Ηλίας Κοσίντας

Ο μαθηματικός που έγινε μανιταροσυλλέκτης, η Jiwa και ο Putri

Η ιστορία του Δημήτρη-Παναγιώτη Σιαφαρίκα, ενός μαθηματικού που έγινε μανιταροσυλλέκτης στην Αβδέλλα Γρεβενών, είναι πραγματικά εμπνευσμένη. Έχοντας ζήσει στην Ινδονησία και ταξιδέψει στην Καμπότζη, επέλεξε τελικά να εγκατασταθεί μόνιμα στο χωριό της Αβδέλλας, αφιερώνοντας τη ζωή του στη φύση και τη συλλογή μανιταριών. Μαζί με την Jiwa και τον Putri τους δύο σκύλους του, ακολουθεί τους δικούς του ρυθμούς και θέτει την δική του προσέγγιση για την καθημερινότητα. Η ζωή του αποτελεί ένα όμορφο παράδειγμα επιστροφής στη φύση και αλλαγής καριέρας προς αναζήτηση ενός πιο ήρεμου και αυθεντικού τρόπου ζωής.

Ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου/Photo: Ηλίας Κοσίντας

Ο μεταβυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου

Σε μία πλαγιά, μόλις 7 χλμ., μακριά από την Αβδέλλα, σε ένα ξέφωτο, και δίπλα στον Ασπροπόταμο, παραπόταμο του Αλιάκμονα, βρίσκουμε τον μεταβυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου, ο οποίος είναι χτισμένος το 1803. Ο ναός, μετά την κατάρρευση της οροφής το 1997, ανακαινίστηκε πλήρως και υποδειγματικά. Εδώ κάθε χρόνο, την τελευταία Κυριακή του Ιουλίου διοργανώνεται πανηγύρι, που προσελκύει κόσμο από όλη την περιοχή.

Photo: Ηλίας Κοσίντας

Η οδική αυτή διαδρομή, όπως είπαμε και την εισαγωγή, είναι όλη ένα highlight. Ωστόσο, είναι τέτοια, που ο καθένας θα βρει το δικό του σημείο, θα ξεχωρίσει έναν οικισμό, την θέα, τους ανθρώπους, μία ξεχωριστή γωνιά. Η αλήθεια είναι ότι θα δυσκολευτώ να ξεχωρίσω. Εκείνη η εικόνα όμως με τα ημιάγρια άλογα να τρέχουν στα δικά τους μονοπάτια και σταδιακά να κρύβονται μέσα στο δάσος, δεν μπορεί να φύγει από τη σκέψη μου.