Politico: Άρθρο-φωτιά για Φον ντερ Λάιεν – Η υποκρισία για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Την ώρα που η πρόεδρος της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έφτανε στην Τύνιδα τον Ιούλιο, ήξερε πως οι δυνάμεις ασφαλείας της χώρας είχαν απελάσει εκατοντάδες Αφρικανούς μετανάστες και αιτούντες άσυλο στη λιβυκή έρημο.

Εγκαταλελειμμένοι σε ένα τιμωρητικό κλίμα με ανεπαρκή νερό και τροφή για εβδομάδες, τουλάχιστον 27 από αυτούς τους μετανάστες πέθαναν.

Όπως αναφέρει το politico, οι Αφρικανοί μετανάστες είχαν ήδη αντιμετωπίσει ένα κύμα ρατσιστικών επιθέσεων, αναγκαστικών εξώσεων και άλλων καταχρήσεων, που τροφοδοτήθηκαν από ομιλίες, που οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ χαρακτήρισαν ρατσιστικές – συμπεριλαμβανομένων των λόγων του ίδιου του Τυνήσιου προέδρου Kais Saied.

H φον ντερ Λάιεν επέλεξε να αγνοήσει τι συνέβαινε και εισάγοντας ένα νέο Μνημόνιο Συνεννόησης, υποσχόμενη εκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια. Σε αντάλλαγμα ζήτησε τη συνεργασία της Τυνησίας, για να σταματήσουν οι μετανάστες να κατευθύνονται προς την Ευρώπη.

Το μνημόνιο δεν επεσήμανε καμία ανησυχία για τα δικαιώματα και δεν απαιτούσε εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Σύμφωνα με το άρθρο στο politico, προσθέστε σε αυτό τη σιωπή της για την κράτηση δεκάδων επικριτών της κυβέρνησης, την καταστροφή της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και την παρενόχληση δημοσιογράφων, της κοινωνίας των πολιτών και στελεχών της αντιπολίτευσης.

Η φον ντερ Λάιεν έσπρωξε τα ανθρώπινα δικαιώματα κάτω από το χαλί στην Τυνησία.

Και αυτή η στάση της αποτελεί την επιτομή της προσέγγισής της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μιας προσέγγισης με δύο μέτρα και δύο σταθμά που υπονομεύει σοβαρά τη φήμη της ΕΕ.

Στη Μανίλα, η φον ντερ Λάιεν μίλησε μόνο για ένα βελτιωμένο περιβάλλον ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπό τον Πρόεδρο Ferdinand Marcos Jr. παρά τον συνεχιζόμενο δολοφονικό πόλεμο κατά των ναρκωτικών στις Φιλιππίνες και τις συνεχιζόμενες επιθέσεις κατά ακτιβιστών, επικριτών της κυβέρνησης, δημοσιογράφων και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, δεν έκανε καμία δημόσια αναφορά σε δεκάδες φυλακισμένους ακτιβιστές, χάνοντας άλλη μια χρυσή ευκαιρία να υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα ενόψει της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή COP 28.

Και κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της G20 στην Ινδία, όπου τα πολιτικά δικαιώματα έχουν επιδεινωθεί απότομα υπό την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αποτέλεσαν φαινομενικά θέμα συζήτησης.

Αν και η φον ντερ Λάιεν είχε προειδοποιήσει ότι η κινεζική κυβέρνηση «γίνεται πιο καταπιεστική στο εσωτερικό και πιο διεκδικητική στο εξωτερικό», δεν ανέφερε κάτι παρόμοιο κατά την επίσκεψή της τον Δεκέμβριο. Δεν έκανε καμία αναφορά δημοσίως για το πώς τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας του Πεκίνου στη Σιντζιάνγκ και οι σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλού θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις σχέσεις της ΕΕ με την Κίνα.

Η Ούρσουλα εμφανίζεται τώρα έτοιμη να διπλασιάσει τη συνεργασία της με την αιγυπτιακή κυβέρνηση -άλλη μια σοβαρή παραβίαση των δικαιωμάτων- χωρίς καμία ένδειξη ότι θέλει καν να προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει την επιρροή της ΕΕ για να εξασφαλίσει πραγματική πρόοδο στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Επίσης, για τη Γάζα, από τις 7 Οκτωβρίου, η απάντηση της φον ντερ Λάιεν στην κλιμάκωση των εχθροπραξιών προκάλεσε ακόμη περισσότερα ερωτήματα.

Αμέσως μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, καταδίκασε ορθά τις δολοφονίες αμάχων.

Αλλά για εβδομάδες μετά την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ στη Γάζα αναφερόταν μόνο στο γεγονός ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμυνθεί, χωρίς ποτέ να αναφέρει τις υποχρεώσεις του να σέβεται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Χρειάστηκαν χιλιάδες ακόμη θάνατοι Παλαιστινίων και έντονη κριτική προτού η φον ντερ Λάιεν καλέσει το Ισραήλ να σεβαστεί τους νόμους του πολέμου. Και ακόμη και τότε, επέμεινε να αποφεύγει να επισημάνει την ευθύνη των ισραηλινών αρχών για τους μαζικούς θανάτους αμάχων στη Γάζα και τις πιθανές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.

Το ιστορικό της φον ντερ Λάιεν δεν είναι εντελώς ζοφερό. Έθεσε ως προτεραιότητα τις νέες νομοθεσίες της ΕΕ σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την περιβαλλοντική δέουσα επιμέλεια για τις εταιρείες, καθώς και την απαγόρευση της εισαγωγής αγαθών που κατασκευάζονται με καταναγκαστική εργασία – και οι δύο βρίσκονται ακόμη υπό διαπραγμάτευση.

Και πήρε σθεναρή θέση υπέρ της δικαιοσύνης και της απόδοσης ευθυνών για τα εγκλήματα που διέπραξαν οι ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία – αν και απέφυγε να κάνει το ίδιο για τα θύματα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη.

Η ΕΕ παραμένει επίσης ο μεγαλύτερος χορηγός ανθρωπιστικής βοήθειας παγκοσμίως, καθώς και βασικός υποστηρικτής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα Ηνωμένα Έθνη και σε άλλα παγκόσμια φόρουμ. Όμως, ως κορυφαία αξιωματούχος της, η φον ντερ Λάιεν έχει την ευθύνη να διασφαλίσει ότι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί βασική συνιστώσα της εξωτερικής δράσης της ΕΕ. Αντ’ αυτού, τις περισσότερες φορές, φαίνεται να παραβλέπει τα δικαιώματα υπέρ της μετανάστευσης, του εμπορίου και των ενεργειακών συμφωνιών.

«Η στρατηγική αυτή είναι καταδικασμένη να αποτύχει»

Αναμφισβήτητα, η φον ντερ Λάιεν μπορεί να πιστεύει ότι είναι καταλληλότερο να πιέζει για τα δικαιώματα σε ιδιωτικό διάλογο ή σε χαμηλότερα πολιτικά επίπεδα, αλλά αν είναι έτσι, αυτό δεν αποδεικνύεται αποτελεσματικό. Και αν οι ηγέτες της ΕΕ δεν είναι πρόθυμοι να καθορίσουν τις συνέπειες για τις διμερείς σχέσεις όταν οι καταχρήσεις επιμένουν, η στρατηγική αυτή είναι καταδικασμένη να αποτύχει.

Η απροθυμία της φον ντερ Λάιεν να είναι σκληρή για τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι μόνο ηθικά λάθος – υπονομεύει επίσης την αξιοπιστία της ΕΕ, διαβρώνει τη μακροπρόθεσμη επιρροή της και ενθαρρύνει τους καταπιεστικούς ηγέτες που βλέπουν τη σιωπή της ΕΕ ως πράσινο φως.

Οι ηγέτες που εξαλείφουν τους ελέγχους και τις ισορροπίες στο εσωτερικό γίνονται λιγότερο αξιόπιστοι εταίροι και είναι όλο και πιο έτοιμοι να εκμεταλλευτούν τα αδύνατα σημεία της ΕΕ, και αυτό αναπόφευκτα θα γυρίσει μπούμερανγκ. Προδίδει επίσης τους γενναίους ακτιβιστές επί τόπου και εκθέτει την ΕΕ σε αξιόπιστες κατηγορίες για διπλά μέτρα και σταθμά.

Η προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εξωτερική πολιτική κατοχυρώνεται στη Συνθήκη της ΕΕ και η εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης απαιτεί σταθερή δέσμευση για καταδίκη και δράση κατά των παραβιάσεων, όπου και αν συμβαίνουν. Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν έχει αποδειχθεί όλο και πιο απρόθυμη να χρησιμοποιήσει τον ισχυρό της ρόλο για να κατευθύνει την ΕΕ προς αυτή την κατεύθυνση.

Τώρα, καθώς εξετάζει το ενδεχόμενο μιας δεύτερης θητείας στο τιμόνι της Επιτροπής, ενώ απομένουν μόνο λίγοι μήνες πριν από τις Ευρωεκλογές η φον ντερ Λάιεν θα πρέπει να το ξανασκεφτεί και να δεσμευτεί επιτέλους ότι θα θέσει τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο του οράματός της για μια γεωπολιτική Επιτροπή.