Ρεπορτάζ: Ο καιρός (δεν είναι) των τσιγγάνων-Η ιστορία του Kherel που “αγκάλιασε” ο Αγγελάκας

Καλοκαίρι του 2023 και μία παρέα Ρομά ανοίγει συνεταιριστικό καφέ στο Κορδελιό της Θεσσαλονίκης. Κάτοικοι και φορείς της περιοχής δεν είδαν με καλό μάτι αυτή την προσπάθεια. To Kherel πριν δύο μήνες έκλεισε. Ο Παρασκευάς Σελίμ, από τα βασικά μέλη του εγχειρήματος, μιλά στο libre για όλα τα εμπόδια που τους έβαλαν η δημοτική αρχή, ο εμπορικός σύλλογος και οι κάτοικοι.

Το άνοιγμα του συνεταιριστικού καφέ ήταν το new big thing στη συμπρωτεύουσα. Το είχε έμπρακτα στηρίξει και ο Γιάννης Αγγελάκας κι έτσι μέσα από τα social media η φήμη του έφτασε παντού. Ο τραγουδοποιός βρέθηκε εκεί με το που άνοιξε το μαγαζί κι έγινε μία παρέα με τους νεαρούς Ρομά.

Η ανάρτηση Αγγελάκα στο Facebook κατά την επίσκεψή του εκεί:

«Στο Κορδελιό μια ομάδα νεαρών τσιγγάνων άνοιξε το συνεταιριστικό καφέ Kherel. Κάτοικοι και φορείς της περιοχής δεν είδαν με καλό μάτι αυτή την προσπάθεια και βάζουν όσα εμπόδια μπορούν στη λειτουργία του. Εκεί βρεθήκαμε χθες με τη Λαμπρινή Γρηγοριάδου και τον Αλέκο Κόντζογλου από τους 100°C, καθώς και με το Δημήτρη Μυστακίδη.

Μιλήσαμε με τα παιδιά για τα σχέδιά τους και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και στη συνέχεια παίξαμε μουσική και τραγουδήσαμε μαζί τους.

Στην παρέα μας ήταν και ο πατέρας Αθηναγόρας που εδώ και σχεδόν είκοσι χρόνια στηρίζει τα παιδιά των τσιγγάνων της ευρύτερης περιοχής, βοηθώντας τα να μορφωθούν και να συνυπάρξουν ισότιμα και αξιοπρεπώς με την τοπική κοινωνία».

Το καφέ έγινε γνωστό παντού. Όμως δεν αγκαλιάστηκε. Το κλώτσησε ο ρατσισμός.

Ο Παρασκευάς Σελίμ, ένα από τα βασικά μέλη της ομάδας, μιλά στο libre δύο σχεδόν μήνες απ’ όταν το μαγαζί έκλεισε.

«Όταν αποφασίσαμε να επιχειρήσουμε στην περιοχή και το έμαθαν οι κάτοικοι ότι είμαστε Ρομά και από τον Δενδροπόταμο, ανησύχησαν. Ο τότε δήμαρχος, κ. Βανδαλιάνος, κάλεσε άτυπα σε τρία δημοτικά συμβούλιο, παρουσία της παράταξής του και ανθρώπων από τον εμπορικό σύλλογο της περιοχής, όπου κατέληξαν στο ‘’να φύγετε, γιατί θα βλέπετε τα σπίτια μας, θα μπαίνετε μέσα, θα πουλάτε ναρκωτικά και όπλα’’» λέει αρχικά.

Για την ιστορία, επισημαίνει πως «μεγάλωσα και γεννήθηκα εδώ, οι γονείς μου και το σόι του πατέρα μου είμαστε δημότες της περιοχής και μεγάλο μέρος της οικονομίας εδώ προέρχεται από Ρομά. Όταν δηλαδή η μαμά μου πάει στο σούπερ μάρκετ και τα μαγαζιά να ψωνίσει, μια χαρά τη δέχονται, αφού δίνουμε τα λεφτά μας. Όταν πήγαμε να κάνουμε ένα μαγαζί, ξεσηκώθηκαν».

Τα εμπόδια που συνάντησε το εγχείρημα αυτό συνεχίστηκαν.

«Ενώ ήμασταν έτοιμοι να ανοίξουμε, πήγαμε με τους μηχανικούς καταθέσαμε τα χαρτιά για την άδεια, ήταν όλα μια χαρά και μας είπαν ότι την επόμενη μέρα μπορεί ο μηχανικός ηλεκτρονικά να την κατεβάσει. Μπαίνει την επόμενη μέρα και αντιμετώπιζε κάποιο πρόβλημα. Αυτοί που… ανησυχούσαν και είχαν ξεσηκωθεί έσπευσαν να ειδοποιήσουν την αστυνομία ότι δεν έχουμε στα χέρια την άδεια και ήρθε η αστυνομία, μας έγραψε. Πήγα στην αστυνομία, μου είπαν ότι δεν υπήρχε πρόβλημα με τα χαρτιά αλλά ήθελαν εκ νέου υπογραφές από τους ιδιοκτήτες του μαγαζιού… ενώ δεν υπήρχε πρόβλημα με τις υπογραφές… Φάνηκε ότι ήθελαν να μας καθυστερήσουν.Το ίδιο και με την άδεια για μουσική, η οποία θέλει 50 μέρες για να βγει και σε εμάς έκαναν 3 μήνες. Κι όταν ανοίξαμε, η αστυνομία ερχόταν τρεις φορές τη μέρα για διάφορους λόγους και μας έλεγαν οι άνθρωποι ότι δεν έρχονται έτσι από μόνοι τους αλλά τους έπαιρναν συνέχεια τηλέφωνα ότι κάνουμε φασαρία και τέτοια, που στο μαγαζί δεν είχε γίνει ποτέ φασαρία και από μουσική δεν είχαμε καν επαγγελματικό εξοπλισμό. Και σιγά σιγά μάθαμε ότι όλος ο εμπορικός σύλλογος με τη δημοτική αρχή και τους κατοίκους έκαναν συναντήσεις, ώστε να μας κάνουν εμπάργκο, να μην έρχεται κανείς στο μαγαζί και να μην ανταπεξέρχεται να συνεχίσει. Κι έτσι έγινε. Γιατί παρόλο που πολύς κόσμος ερχόταν και το αγκάλιασε, δεν ήταν από την περιοχή αυτή, κι όταν δεν έχουμε τους ανθρώπους εδώ να έρχονται να πίνουν σε σταθερή βάση τον καφέ τους, έχουμε ζημιά, δεν μπορεί να λειτουργήσει όλο αυτό».

Το μαγαζί έκλεισε, αλλά τα παιδιά συνεχίζουν να έχουν παρουσία στα οργανωμένα φεστιβάλ της πόλης, με κορυφαίο το street food, όπου συμμετέχουν με την τσιγγάνικη κουζίνα τους.

Η Ρομαφοβία καλά κρατεί…

Σε πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήγαγε το Pew Research τo 2019, η Ελλάδα βρισκόταν στην τρίτη χειρότερη κατάταξη μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με 72% αρνητικές γνώμες για τους/τις Ρομα και μόλις 25% θετικές. Πρώτη αναδείχθηκε η Ιταλία (83% αρνητική άποψη για τους Ρομά).

Στην έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) αναφέρεται ότι το 11% των Ρομά στην Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια και το 9% σε καθαρό πόσιμο νερό. Κάποιοι είναι αόρατοι για το κράτος, χωρίς ληξιαρχική πράξη γέννησης ή/και ταυτότητα.

Οι Ρομά βιώνουν διακρίσεις και αποκλεισμό και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τέσσερις στους πέντε Ρομά ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Μόνο το 2% φοιτά στην τεχνική και ανώτατη εκπαίδευση, ενώ λιγότεροι από τους μισούς Ευρωπαίους (39%) δηλώνουν ότι νιώθουν άνετα όταν τα παιδιά τους έχουν συμμαθητές Ρομά.

Για την Ελλάδα, το Συμβούλιο της Ευρώπης αναφέρει ότι οι Ρομά υπολογίζονται σε 175 χιλιάδες άτομα. Οι διακρίσεις απέναντί τους ειδικά τα τελευταία χρόνια λαμβάνουν τρομακτικές διαστάσεις. Βλέπουμε αίμα. Νεκρούς.

«Τον μεγάλωσα με τη φτώχεια μου». «Δηκεοσίνη»

Αυτές οι φράσεις διαπέρασαν την κοινωνία. Ο Κώστας Φραγκούλης, 16 χρόνων, τραυματίζεται βαρύτατα από πυροβολισμό αστυνομικού της ομάδας ΔΙΑΣ στη Θεσσαλονίκη. Ο Νίκος Σαμπάνης, 18 χρόνων, πέφτει νεκρός στο Πέραμα σε καταιγισμό πυρών από αστυνομικούς της ομάδας ΔΙΑΣ. Ακολουθεί η ανακοίνωση της Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά – Ελλάν Πασσέ: Η επανάληψη και η συστηματικότητα των περιστατικών αστυνομικής βίας με θύματα νεαρά άτομα της Ρομά κοινότητας καθιστά πλέον προφανές ότι δε μιλάμε για μεμονωμένα περιστατικά αλλά για συστημικό πρόβλημα αυθαίρετης αστυνομικής βίας η οποία πλήττει ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους.

• Οι τσιγγάνοι εμφανίστηκαν στην Ελλάδα 10 αιώνες πριν. Λέγονται αθίγγανοι, δηλαδή ανέγγιχτοι. Έκαναν έναν νομαδισμό κι έφτασαν και κάποιοι εδώ. Τόσες χιλιάδες άτομα που ακόμη βιώνουν ρατσισμό, διακρίσεις και περιθωριοποίηση με την Ελλάδα να μην κατάφερε ποτέ να πετύχει την ενσωμάτωση τους.

Η πρώτη απόπειρα συγκρότησης ενός ενιαίου πλαισίου κυβερνητικής υποστήριξης για την κοινωνική ενσωμάτωση των Ρομά τοποθετείται στα μέσα της δεκαετίας του 1990 με το 1ο Πλαίσιο Εθνικής Πολιτικής Υπέρ Των Ελλήνων Τσιγγάνων. Στη συνέχεια, το 1996 εκπονείται το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ελλήνων Τσιγγάνων (ΟΠΔ), το οποίο παρακολουθείται από επιτροπή του υπουργείου Εσωτερικών, ενώ κεντρικό ρόλο έχει και το γραφείο ποιότητας του τότε πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη. Από το 2011 έως το 2020 έτρεξε η Εθνική Στρατηγική 2011-2020 για τους Ρομά, η οποία συνοδεύτηκε από δύο σχέδια δράσης (2014-2015 και 2017-2021).

• Η υλοποίηση της στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη των Ρομά πραγματοποιήθηκε μέσα από προγράμματα ΕΣΠΑ 2007-2013 και ΕΣΠΑ 2014-2020, αλλά και του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού 2014-2021 του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου.

Τόσα Ευρωπαϊκά κονδύλια που δεν έφτασαν, όπως βλέπουμε, ποτέ στον προορισμό τους. Πού πήγαν; Οι ενδιάμεσοι ίσως γνωρίζουν…