Όταν υποχωρεί το Κράτος Δικαίου

Δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι υπάρχει μεγάλη τάση να αγνοείται η νομική τάξη στη λογική ότι οι αποφάσεις δικαστηρίων που δεν συμβαδίζουν με τις απόψεις της κυβέρνησης δεν εκπροσωπούν την πραγματική βούληση του λαού. Όπως επίσης και ότι δεν γίνονται προσπάθειες στην κατεύθυνση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από την άλλη πλευρά, το σκάνδαλο των υποκλοπών (το παραδέχθηκε δημόσια και ο ίδιος ο πρωθυπουργός), το ναυάγιο της Πύλου, το έγκλημα των Τεμπών, η δολοφονία Καραϊβάζ, οι αγωγές SLAPP κατά δημοσιογράφων, οι διώξεις κατά των ανεξάρτητων αρχών, η ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης σε περιπτώσεις όπως η δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου.

Οι αντιφάσεις, όταν μιλάμε για το Κράτος Δικαίου, θεμέλιο για τη δημοκρατική υπόσταση, δεν μπαίνουν και δεν θα έπρεπε να μπαίνουν σε ζυγαριά αλλά αντίθετα να βαδίζουν σε μια σταθερή κατεύθυνση βελτίωσης χωρίς οπισθοδρομήσεις ή αμφισβητήσεις.

Το 2023 η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, προειδοποιούσε για “περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης και στα μέσα ενημέρωσης, αναγκαστικές επιστροφές και φερόμενη βία από τις κυβερνητικές αρχές προς τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο, ανεπαρκής διερεύνηση και απόδοση ευθυνών για τη βία με βάση το φύλο, συμπεριλαμβανομένης της ενδοοικογενειακής ή συντροφικής βίας, εγκλήματα που αφορούν τη βία με στόχο μέλη εθνικών/φυλετικών/εθνοτικών μειονοτικών ομάδων- και εγκλήματα που αφορούν τη βία ή τις απειλές βίας κατά ΛΟΑΤΚΙ ατόμων”.

Μιλούσε ακόμη για περιστατικά κακομεταχείρισης και κακοποίησης από την αστυνομία, μεταξύ άλλων, εναντίον μελών φυλετικών και εθνοτικών μειονοτικών ομάδων, μεταναστών χωρίς χαρτιά, αιτούντων άσυλο, διαδηλωτών και Ρομά.

Γινόταν εκτενής αναφορά δε, σε έκθεση της Κομισιόν που εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την αδιαφανή κατανομή της κρατικής διαφήμισης στα μέσα ενημέρωσης, καθώς και για την πιθανή πολιτική επιρροή κατά τον διορισμό μελών του διοικητικού συμβουλίου των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.  

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ κάνει επίσης εκτενή αναφορά και στην υπόθεση των παρακολουθήσεων σημειώνοντας ότι «το Σύνταγμα και ο νόμος απαγορεύουν τέτοιες ενέργειες, αλλά υπήρξαν αναφορές περιπτώσεων στις οποίες η κυβέρνηση δεν σεβάστηκε αυτές τις απαγορεύσεις». «Αρκετές αναφορές στα μέσα ενημέρωσης υποστήριξαν ότι η κυβέρνηση χρησιμοποίησε παράνομα λογισμικά για την παρακολούθηση των επικοινωνιών ανώτερων κυβερνητικών αξιωματούχων και δημοσιογράφων», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι γίνεται ονομαστική αναφορά στις περιπτώσεις του Νίκου Ανδρουλάκη, του Θανάση Κουκάκη και του Τάσου Τέλογλου.

Σχεδόν ένα χρόνο μετά το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου έρχεται να επιβεβαιώσει μια μελανή πραγματικότητα.

Με ψήφους 330 υπέρ και 254 κατά, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε καταδικαστικό ψήφισμα για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα και, μάλιστα, ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει τη χορήγηση ευρωπαϊκών κονδυλίων προς τη χώρα μας. Το Ευρωκοινοβούλιο εκφράζει τη μεγάλη ανησυχία του για την εξέλιξη εκκρεμών θεμάτων δημοκρατίας στην Ελλάδα, από τη μη διαλεύκανση της δολοφονίας Καραϊβάζ μέχρι το σκάνδαλο των υποκλοπών, το πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, την τραγωδία των Τεμπών, τις κυβερνητικές παρεμβάσεις σε ανεξάρτητες αρχές.

Έχει σημασία ότι έξι ευρωβουλευτές του Λαϊκού Κόμματος ψήφισαν υπέρ της καταδίκης με δεδομένο ότι το ΕΛΚ κατέθεσε το δικό του ψήφισμα, κάποιοι λένε σε συνεννόηση με την Αθήνα.

Η Le Monde σε αναλυτικό της δημοσίευμα αναφέρει εμφατικά:

• «Η Ουγγαρία και η Πολωνία υπέστησαν αυτή την προσβολή το 2023, αλλά για την Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, είναι η πρώτη. Την Τετάρτη, 7 Φεβρουαρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε, στο Στρασβούργο, ψήφισμα που εκφράζει “τη βαθιά ανησυχία του σχετικά με τις πολύ σοβαρές απειλές που βαραίνουν τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Ελλάδα”.

Η καταδίκη προκάλεσε από την άλλη πλευρά την έκρηξη…. καθώς πηγές της κυβέρνησης μίλησαν για πολιτικά υποκινούμενη ομάδα ευρωβουλευτών που συκοφαντεί συστηματικά και με κάθε ευκαιρία την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για γνωστούς κύκλους της κεντροαριστεράς και της αριστεράς στην Ευρώπη επανέφεραν στη δημόσια συζήτηση τους υποτιθέμενους κινδύνους για τις συνθήκες του Κράτους Δικαίου που επικρατούν στη χώρα μας. Μίλησαν για ένα κατάπτυστο ψήφισμα και υπενθυμίζουν ότι η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει προχωρήσει σε σοβαρές θεσμικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις. Επικαλούνται τα επίσημα συμπεράσματα της έκθεσης της Επιτροπής του 2023 για το Κράτος Δικαίου, στην οποία υπογραμμίζεται η πρόοδος της Ελλάδας στις συστάσεις της.

• Μάλιστα ο επικεφαλής του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ ο οποίος την επομένη επισκέφθηκε το Μέγαρο Μαξίμου και συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό είπε ότι «Δεν υπάρχει αμφιβολία για την καλή κατεύθυνση στην Ελλάδα» ξεκαθαρίζοντας πως «προφανώς πρόκειται για κομματική πολιτική κατάχρηση ζητημάτων κράτους δικαίου».

Πέραν τούτων, τα οποία θα μπορούσε να εντάξει κάποιος στη σφαίρα και της πολιτικής αντιπαράθεσης ενόψει ευρωεκλογών, οφείλουμε να επισημάνουμε (ξανά) κάτι το αδιανόητο: ότι είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα καταδικάζεται από το Ευρωκοινοβούλιο για ζητήματα που αφορούν το Κράτος Δικαίου. Είναι η πρώτη φορά που μπαίνει η Ελλάδα στο ίδιο “κάδρο” με χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία στις οποίες οι πολίτες ασφυκτικούν. Χώρες που ελέγχονται για αντίστοιχα ζητήματα, ενδεχομένως σε μεγαλύτερο βαθμό αλλά σίγουρα η ελληνική πλευρά πλέον εξετάζεται ενεργά για το πόσο η συμπεριφορά της αντίκειται των αρχών της Ένωσης.

Στις 11-15 Μαρτίου, κλιμάκιο της Κομισιόν θα επισκεφθεί τη χώρα μας, ενόψει της σύνταξης της αναφοράς που δημοσιοποιεί κάθε Ιούλιο για την κατάσταση του κράτους Δικαίου στα κράτη – μέλη, αξιολογώντας τον βαθμό συμμόρφωσης με τις συστάσεις που έχουν απευθυνθεί στην αντίστοιχη περσινή έκθεση.  Στην αξιολόγηση με γνώμονα την εκταμίευση των κονδυλίων της ΕΕ προς την Ελλάδα, τοποθετούνται πλέον εγγυήσεις για την πραγματική ανεξαρτησία των Αρχών, τον σεβασμό των ατομικών ελευθεριών δηλ. διαπιστώσεις για πραγματικά προβλήματα του τόπου μας.

• Όμως η σταθερή υποχώρηση του Κράτους Δικαίου σε χώρες μέλη της ΕΕ έχει να κάνει και μία άλλη ακόμη πιο σοβαρή παράμετρο. Τα κόμματα που εκπροσωπούν την εθνικιστική δεξιά και την ακροδεξιά στα κράτη μέλη της Ε.Ε. οδεύουν προς τις ευρωκάλπες του Ιουνίου με μεγάλες προσδοκίες και στοχεύοντας ψηλά. Θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν σχεδόν το ένα τέταρτο των εδρών, σύμφωνα με κάποιες δημοσκοπήσεις.

Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η ακροδεξιά θα μπορούσε να συγκεντρώσει αρκετή εξουσία ώστε να απειληθούν το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα ή ακόμη και να ανατραπούν “πράσινοι” νόμοι. Θα μπορούσε λόγου χάρη να καταστήσει δύσκολη τη διαδικασία έγκρισης από το Ευρωκοινοβούλιο ατόμων σε κομβικές θέσεις, όπως η κεντροδεξιά πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία φημολογείται ότι θα διεκδικήσει ακόμα μία θητεία.

• Οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί παρά το γεγονός ότι τα κεντρώα κόμματα κατάφερναν να αποκρούουν την απειλή στις εκλογικές αναμετρήσεις.

Ηδη, σε σχεδόν δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, σκληροπυρηνικά αντιμεταναστευτικά κόμματα, και πιο ακραία, όπως του Χέερτ Βίλντερς στην Ολλανδία, βρίσκονται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων ή σε απόσταση αναπνοής, στη δεύτερη θέση. Επιπλέον, από την Ιταλία μέχρι την Ολλανδία, ακροδεξιά κόμματα όπως ο Εθνικός Συναγερμός στη Γαλλία και η Εναλλακτική για τη Γερμανία «επενδύουν», μεταξύ άλλων, στην οργή των αγροτών για να διευρύνουν την απήχησή τους ενόψει των ευρωεκλογών τον Ιούνιο. 

Τελευταίο παράδειγμα αποτελεί η Πορτογαλία, όπου η ακροδεξιά ανέβηκε στο 21% της πρόθεσης ψήφου σε νέα δημοσκόπηση, ενόψει των πρόωρων εκλογών στη χώρα, που είναι προγραμματισμένες για τις 10 Μαρτίου, πλησιάζοντας τα κυρίαρχα κεντροαριστερά και κεντροδεξιά κόμματα, των οποίων η υποστήριξη έχει μείνει στάσιμη.

• Ανάλογη είναι η τάση και στην Ελλάδα όπου τα ακροδεξιά κόμματα παρουσιάζουν μια αυξητική τάση ακόμη και αν προς το παρόν δεν είναι ανησυχητική.

Όμως το ζήτημα της ενίσχυσης της ακροδεξιάς στην Ε.Ε., δεν περιορίζεται στον βαθμό εκπροσώπησής της στο Ευρωκοινοβούλιο. Σταθερά θα μπορούσε, για πρώτη φορά, να επηρεάσει την πολιτική ατζέντα της Ευρώπης.

Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι σύμφωνα με διάφορες αναλύσεις οι ακροδεξιές πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη αλλάζουν σταδιακά τη ρητορική τους και αντί να πιέζουν για έξοδο από την Ε.Ε., δίνουν πλέον προτεραιότητα στην ανάγκη αλλαγής της Ένωσης, κάτι που θα μπορούσε εν δυνάμει να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους ενόψει των ευρωεκλογών. Θα μπορούσε επίσης η ακροδεξιά να κερδίσει χωρίς να κερδίσει, εάν η κεντροδεξιά υιοθετήσει τη ρητορική και τις πολιτικές της, ειδικά σε ζητήματα όπως η ταυτότητα, η μετανάστευση και το Ισλάμ.

Έχουν να κάνουν όλα αυτά με την υποχώρηση προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου; Ασφαλώς και ίσως υπό αυτό το πρίσμα τα υπαρκτά και με τη βούλα ανάλογα ζήτηματα και στη χώρα μας δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται με τη ρητορική της ανθελληνικής προπαγάνδας μερίδας αριστερών ευρωβουλευτών. Αλλά αντίθετα θα έπρεπε να προσμετρώνται και να αντιμετωπίζονται με τολμηρές και καινοτόμες εθνικές πολιτικές.

Πριν δούμε να εκκολάπτεται το αυγό του φιδιού… πάλι.