Σπύρος Βλαχόπουλος / Η κρίση της Δημοκρατίας: Η συνταγματική παράμετρος

Η κρίση της σύγχρονης Δημοκρατίας δεν είναι πλέον μόνο μια θεωρητική παραδοχή. Αποτελεί  μια πραγματικότητα που εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, όπως με τη σημαντική αύξηση του ποσοστού της αποχής στις εκλογές και την άνοδο των λαϊκιστικών και ακροδεξιών κομμάτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Του Σπύρου Βλαχόπουλου*

Αλλά και πέρα από την Ευρώπη, δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβλέπουν νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις προσεχείς προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. «Μαγικές» λύσεις για την αντιμετώπιση του πολύ σοβαρού αυτού προβλήματος, προφανώς δεν υπάρχουν. Αυτό όμως που προέχει, είναι η διάγνωση των αιτιών που οδηγούν στην κρίση της σύγχρονης δημοκρατίας. Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρόκειται για ένα «πολυπαραγοντικό» φαινόμενο με πολλαπλές εκφάνσεις που κλονίζουν τις παραδοσιακές αντιλήψεις μας για τη Δημοκρατία.

Επειδή «εν αρχή ην …. το Σύνταγμα», το παρόν κείμενο θα επικεντρωθεί στη διερεύνηση των συνταγματικών παραμέτρων. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με τη δομή της σύγχρονης κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, όπως αυτή καταστρώνεται στον ανώτατο καταστατικό χάρτη της Χώρας. Το κοινοβουλευτικό πολίτευμα διακρίνεται, σε θεωρητικό επίπεδο, από την τριγωνική σχέση μεταξύ Βουλής, Κυβέρνησης και Προέδρου της Δημοκρατίας. Η Βουλή (νομοθετική εξουσία) και η Κυβέρνηση (εκτελεστική εξουσία) είναι καταρχήν ανεξάρτητες, παρά τις μεταξύ τους αμοιβαίες σχέσεις εξάρτησης (ψήφος εμπιστοσύνης της Βουλής προς την Κυβέρνηση από τη μια, δυνατότητα της Κυβέρνησης να προκαλέσει την πρόωρη διάλυση της Βουλής από την άλλη). Τον ρόλο του «διαιτητή» ανάμεσα στις δύο εξουσίες αναλαμβάνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στην πράξη όμως, το θεωρητικό αυτό σύστημα στις περισσότερες κοινοβουλευτικές δημοκρατίες δεν λειτουργεί με τον ιδεατό αυτόν τρόπο εδώ και πολλές δεκαετίες: Η Κυβέρνηση ταυτίζεται ουσιαστικά με την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ενώ ο εκάστοτε Πρωθυπουργός είναι το απόλυτα κυρίαρχο πρόσωπο τόσο στην Κυβέρνηση όσο και στην κοινοβουλευτική ομάδα του κυβερνώντος κόμματος. Η εποχή κατά την οποία ο Πρωθυπουργός ήταν απλώς «primus inter pares» (πρώτος μεταξύ των ίσων) έχει παρέλθει προ πολλού. Η συγκέντρωση αυτή της εξουσίας στο πρόσωπο του Πρωθυπουργού συνοδεύεται και από την ταυτόχρονη μείωση της εξουσίας του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος έχει περιοριστεί σε έναν πρωτίστως εθιμοτυπικό και συμβολικό ρόλο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΣΤΟ ANATROPINEWS