Ρεπορτάζ libre: Σεξουαλικό bullying με fake γυμνές φωτογραφίες-Τι λένε οι ειδικοί.

Ολοένα και περισσότερο βλέπουν το φως της δημοσιότητας περιστατικά bullying από ανήλικους προς ανήλικους και κυρίως ανήλικες, με το φαινόμενο να λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου. Οι πρόσφατες ειδήσεις μιλούσαν για αγόρια που επεξεργάζονταν φωτογραφίες συμμαθητριών τους, δημιουργώντας πλαστές φωτογραφίες με γυμνά σώματα. Το Χαμόγελο του Παιδιού είχε εκπονήσει μελέτη μόλις πριν λίγους μήνες, με την πραγματικότητα να έρχεται να επιβεβαιώσει δυστυχώς τα ευρήματα της έρευνας. Μια έρευνα που αναδεικνύει ταξικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, καθώς τα περισσότερα παιδιά που δέχονται εκφοβισμό είναι είτε από φτωχές είτε απο μονογονεϊκές οικογένειες. Η Ειρήνη Λεριού, ερευνήτρια και Συντονίστρια του Εθνικού Παρατηρητηρίου Παιδικής Ευημερίας του Οργανισμού, μιλά στο libre για τα ευρήματα της έρευνας.

«Θέλαμε να γελάσουμε». Αυτό είπαν 13χρονοι που μοίραζαν ψεύτικες γυμνές φωτογραφίες συμμαθητριών τους, στη Ναύπακτο. Έτσι έκλεισε το 2023 και το νέο έτος μας βρήκε αντιμέτωπους και πάλι με τόσο φρικτές ειδήσεις.

Όπως αποκάλυψε σε Ημερίδα, με τίτλο «Οι κίνδυνοι του διαδικτύου», μία εκ των ομιλητριών, η Ευαγγελία Μαργαρίτη, Υπαστυνόμος Β της Ασφάλειας Χανίων στο Τμήμα Ανηλίκων, ανήλικη μαθήτρια γυμνασίου έφτασε πολύ κοντά σε απόφαση να αυτοκτονήσει, μη αντέχοντας άλλο να δεχτεί το μακροχρόνιο cyber bullying από συμμαθήτριές της που ξεκίνησε από το δημοτικό και έφτασε μέχρι το γυμνάσιο που φοιτά πλέον.

Μόλις μία εβδομάδα πριν, ποινική δίωξη σε βαθμό κακουργήματος για διακίνηση πορνογραφικού υλικού ανηλίκων ασκήθηκε στα δύο 13χρονα παιδιά (αγόρι και κορίτσι) που συνελήφθησαν στο Ηράκλειο Κρήτης, με την κατηγορία ότι χρησιμοποίησαν και παραποίησαν φωτογραφίες δύο συνομήλικων συμμαθητριών τους, διαμορφώνοντάς τες σε άσεμνες και κατόπιν διαμοιράζοντάς τες στα κοινωνικά δίκτυα.

Σε Κείμενο εργασίας στο Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ η Κωνσταντίνα Σκλάβου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας & Πρόεδρο της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων (ΕΙΦ) στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής γράφει για τον εκφοβισμό:

• Ο εκφοβισμός μπορεί να λάβει πολλές μορφές. Οι βασικές με τις οποίες εκδηλώνεται είναι ο σωματικός, ο ψυχολογικός και ο κοινωνικός, αλλά και ο σεξουαλικός, ο ηλεκτρονικός, ο ρατσιστικός, ο έμφυλος και ο ομοφοβικός (Ασημόπουλος, 2014). Η «εξέλιξη» του παραδοσιακού εκφοβισμού είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός (internet bullying/online bullying) ή κυβερνοεκφοβισμός (cyberbullying), ο οποίος αφορά σε οποιαδήποτε πράξη εκφοβισμού, ψυχολογικής κακοποίησης, επιθετικότητας, απειλής, ταπείνωσης, παρενόχλησης, τρομοκρατικής ή αυταρχικής συμπεριφοράς που πραγματοποιείται μέσω του διαδικτύου, κινητών τηλεφώνων ή άλλων ψηφιακών τεχνολογιών και η οποία επαναλαμβάνεται σε βάθος χρόνου, ανά τακτά ή άτακτα χρονικά διαστήματα.

Το διαδικτυακό bullying με εμπλεκόμενους ανήλικους παίρνει τραγικά μεγάλες διαστάσεις. Σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, 1 στα 7 παιδιά υπόκειται σε κάποια μορφή εκφοβισμού (Olweus, 1994). Στην Αμερική , σε έρευνα αναφορικά με τον κυβερνοεκφοβισμό, φάνηκε ότι 1 στους 4 εφήβους έχει βιώσει εμπειρία κακοποίησης, ενώ 1 στους 6 έχει οι ίδιος μπει στο ρόλο του θύτη.

Σύμφωνα με τον INHOPE (2020) , με στοιχεία από τις χώρες που συμμετέχουν στο δίκτυο για τον κυβερνοεκφοβισμό και τη σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκων, το 76% των θυμάτων που εμφανίζονται σε υλικό που κρίνεται παράνομο είναι ηλικίας μεταξύ 3 και 13 ετών και το 22% 14 έως 17 ετών. Τα κορίτσια είναι εκείνα που, σύμφωνα με τα στοιχεία, διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς το 93% των θυμάτων ήταν κορίτσια, ενώ το 5% αγόρια.

Σε άλλη έρευνα που διενεργήθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό “Νέοι Ευρωπαίοι Οργανωμένοι Ικανοί” (Ν.Ε.Ο.Ι.) σε τελικό δείγμα 422 παιδιών ηλικίας 13-18 ετών (275 αγόρια & 147 κορίτσια) προέκυψαν οι εξής διαπιστώσεις:

• 16% από τα αγόρια και 22% από τα κορίτσια ηλικίας 13-18 ετών δηλώνουν ότι έχουν πέσει θύματα κυβερνοεκφοβισμού.
• 32% είχαν δεχθεί εκφοβισμό με δημοσίευση στο διαδίκτυο προσωπικών τους φωτογραφιών. 11% λεκτικό και ένα 3,5% δήλωσε ότι έγινε με χυδαίο λεξιλόγιο – ύβρεις.
• 10% των αγοριών απάντησε θετικά στην ερώτηση εάν έχουν εκφοβίσει μέσω Διαδικτύου ή με τη χρήση άλλων νέων τεχνολογιών κάποιον συμμαθητή, φίλο ή γνωστό τους.
• Το 42% (σχεδόν 1 στους 2!) απάντησε ότι ξέρουν ή έχουν ακούσει για κάποιον γνωστό που έχει πέσει θύμα εκφοβισμού μέσω Διαδικτύου και νέων τεχνολογιών.

Σε μελέτη για τον σχολικό εκφοβισμό που διενήργησε το Χαμόγελο του Παιδιού, το 2023, μεταξύ άλλων καταγράφηκε πως «Περίπου 1 στα 15 παιδιά (6,8%) σε εθνικό επίπεδο, αυτή τη σχολική χρονιά, φαίνεται πώς έχει δεχθεί ως συμπεριφορά εκφοβισμού, είτε μόνη της, είτε σωρευτικά με άλλες όπως  ‘’Το να χρησιμοποιείς τηλέφωνο/e-mail/chat/ δίκτυα ηλεκτρονικής κοινωνικής δικτύωσης για να εκφοβίζεις και να απειλείς κάποιον’’».

Η μελέτη του Χαμόγελου για το Bullying σε/από ανηλίκους

«Το Χαμόγελο του Παιδιού» στο πλαίσιο, της Πανελλαδικής Σχολικής Εκστρατείας Ευαισθητοποίησης του με τίτλο «Μίλα Τώρα», για το φαινόμενο της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, που έχει λάβει δραματικές διαστάσεις στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, και με αφορμή την Πανελλήνια Ημέρα κατά του Bullying πραγματοποίησε μια έρευνα προσπαθώντας να προσδιορίσει τον τρόπο που διαμορφώνεται το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού στη χώρα μας λαμβάνοντας υπόψη την παιδική ευημερία.

Η έρευνα έγινε σε 2.293 παιδιά σε όλη την Ελλάδα για το τρέχον σχολικό έτος 2022-2023.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως μεγαλύτερο ποσοστό παιδιών, ειδικότερα 1 στα 2 παιδιά (48,8%) δέχεται σχολικό εκφοβισμό, με υψηλή στατιστική σημαντικότητα, στην Περιφέρεια της Πελοποννήσου. Όμοια, περίπου 1 στα 2 παιδιά (42,1%) δέχεται σχολικό εκφοβισμό στην Περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με υψηλή στατιστική σημαντικότητα ανά Γεωγραφική Περιφέρεια.

Η Ειρήνη Λεριού, ερευνήτρια και Συντονίστρια του Εθνικού Παρατηρητηρίου Παιδικής Ευημερίας του Οργανισμού, παρουσίασε ευρήματα της έρευνας και υπογραμμίζει:

• 1 στα 3 παιδιά, δηλαδή το 32,4%, σε όλη τη χώρα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν πώς έχουν δεχτεί σχολικό εκφοβισμό
• 1 στα 6 παιδιά σε όλη την Ελλάδα, σε σύνολο Γεωγραφικών Περιφερειών και Σχολικών Βαθμίδων, δηλώνουν ότι αισθάνονται πώς το σχολείο τους δεν τους μαθαίνει να μην εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους
• 100% των παιδιών που θα προτιμούσε να απευθυνθεί για βοήθεια σε τηλεφωνική γραμμή, σημειώνει την Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή SOS 1056 του Οργανισμού
• Ο σχολικός εκφοβισμός, είναι φυλετικός, ενώ, εκδηλώνεται περισσότερο σε κορίτσια και σε φτωχά παιδιά.

Μιλήσαμε με την κα. Λεριού με αφορμή τα πρόσφατα περιστατικά bullying που είδαν το φως της δημοσιότητας και ήρθαν να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα της παραπάνω έκθεσης. Μάλιστα από τη συζήτηση που είχαμε μαζί της προέκυψε ότι ο εκφοβισμός στο σχολείο έχει και ταξικά χαρακτηριστικά καθώς εκδηλώνεται περισσότερα σε φτωχά παιδιά.

«Εμείς και από τη μελέτη διαπιστώσαμε πως εκφοβισμό δέχονται περισσότερο τα κορίτσια (σε ποσοστό 35,2%) παρά τα αγόρια (27%). Πέρα από τον φυλετικό άξονα, ο σχολικός εκφοβισμός κινείται και σε δύο ακόμα άξονες: ο ένας έχει να κάνει με τη φτώχια και ο άλλος με τη δομή της οικογένειας. Περισσότερο το bullying αγγίζει τα παιδιά σε μονογονεϊκή οικογένεια με μητέρα» σημειώνει, παρατηρώντας ακόμα πως ηλικιακά το bullying εμφανίζεται σε παιδιά γυμνασίου.

• «Το διαδίκτυο και τα social media έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας. Κάτι που πριν βιώναμε δια ζώσης, τώρα το βιώνουμε στα social, έχει μεταφερθεί σε αυτό το πεδίο. Και εκεί είναι που πρέπει οι γονείς να είναι προσεκτικοί και να προστατεύουν τα παιδιά. Γιατί τα παιδιά μιμούνται» προσθέτει.

Τα παιδιά που δέχονται εκφοβισμό είναι πιο κλειστά και μιλάνε πιο δύσκολα για το βιώμά τους, επισημαίνει και η κα. Λεριού, αναφέροντας όμως ένα περιστατικό που της έχει μείνει στο μυαλό.

• «Στην έρευνά μας τα ερωτηματολόγια που συμπληρώνουν τα παιδιά είναι ανώνυμα, οπότε ανοίγονται και απαντούν ειλικρινά. Μου έχει τύχει πριν δύο χρόνια που βρισκόμουν στην επαρχία σε σχολεία να μοιράζω τα ερωτηματολόγια, σε κάποιο από αυτά ήρθε στο διάλλειμα ένα κοριτσάκι και μου εκμυστηρεύτηκε κάτι. Αρχικά μάλιστα μου είπε ότι το βίωνε κάποια φίλη της και ήθελε να της πω πώς να το διαχειριστεί».

Κι αν έχει να πει μόνο ένα πράγμα στους γονείς, στην κοινωνία εκεί έξω είναι «να είναι προτεραιότητα μας να καλλιεργήσουμε ηθική παιδεία στα παιδιά. Μόνο έτσι θα οδηγηθούμε σε κοινωνίες ισότητας και Δημοκρατίας».