Τα μη κρατικά πανεπιστήμια ως μια ακόμη ανατροπή της σχέσης κράτους αγοράς

Η κυβερνητική ανακοίνωση για την δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων στην χώρα μας με την χρήση του άρθρου 28 και την ταυτόχρονη παράκαμψη του άρθρου 16 του Συντάγματος αποτελεί, σε συνδυασμό με το όλο πλαίσιο, ποσοτικά και ποιοτικά, των ιδιωτικοποιήσεων που συντελέστηκαν κατά την περίοδο των τεσσάρων δεκαετιών, μία ακόμη σοβαρή ανατροπή της σχέσης Κράτους-Αγοράς. Κι΄αυτό επειδή στη σχέση αυτή, σε όρους οικονομικής ανάλυσης, συρρικνώθηκε σταδιακά ο συσχετισμός δύναμης της κρατικής παρέμβασης στη παραγωγή και την κατανομή των πόρων της ελληνικής οικονομίας σε όφελος της Αγοράς.

Των Σάββα Γ. Ρομπόλη, Βασίλειου Γ. Μπέτση

Αυτό σημαίνει ότι αμφισβητήθηκαν από το ίδιο το κράτος στην Ελλάδα τόσο οι θεσμοί οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής (ενέργεια, δημόσιες επιχειρήσεις, υγεία, επικουρική ασφάλιση και σήμερα ανωτάτη εκπαίδευση), όσο και σημαντικά περιουσιακά στοιχεία και υποδομές (αεροδρόμια, λιμάνια, σιδηρόδρομος, τηλεπικοινωνίες, οδικό δίκτυο), με αποτέλεσμα το κράτος στην χώρα μας να έχει απωλέσει σε όφελος της Αγοράς βασικά εργαλεία ανάπτυξης, οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.

• Έτσι, το κράτος στην Ελλάδα με την υλοποίηση πολιτικών, κατά βάση, νεοφιλελεύθερης έμπνευσης εγκαταλείπει σταδιακά την άσκηση δημόσιων πολιτικών, οργανώνοντας παράλληλα τις αντίστοιχες αγορές ενέργειας, υγείας, ασφάλισης και σήμερα ανωτάτης εκπαίδευσης, κ.λ.π.

Στις συνθήκες αυτές το κράτος δεν καταρρέει, μεταμορφώνει τον ρόλο και τον χαρακτήρα του και ως εγγυητής καθιστά τον ανταγωνισμό «θεσμοποιημένη θέσπιση» της Αγοράς και της παραγωγής εισοδηματικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Επιπλέον στις συνθήκες αυτές περιορίζεται, μεταξύ άλλων, τόσο η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, όσο και η δημοκρατική – αναδιανεμητική λειτουργία της κρατικής παρέμβασης και ιδιαίτερα του κοινωνικού κράτους.

Παράλληλα, η αναζήτηση των απαιτούμενων πόρων από την πλευρά του κράτους επικεντρώνεται από τις ασκούμενες πολιτικές στους έμμεσους (άδικους) φόρους καθώς και στον περιορισμό των δημόσιων και των κοινωνικών δαπανών, σε βαθμό που όλο και περισσότερο οι αντίστοιχοι δημόσιοι φορείς (π.χ. νοσοκομεία, πανεπιστήμια, κ.λ.π.), όπως ανακοινώνουν, να αδυνατούν κατά το 2024 και κατά τα επόμενα χρόνια να είναι δυνατόν, λόγω έλλειψης προσωπικού, πόρων, υποδομών, κ.λ.π., να εκπληρώσουν πλήρως τον ιδρυτικό και ουσιαστικό τους ρόλο.

Δηλαδή να ικανοποιούν τις ανάγκες του πληθυσμού και να αντιμετωπίζουν τις εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες. Από την άποψη αυτή είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η προοπτική αυτή, ανατρέποντας περαιτέρω τη σχέση Κράτους-Αγοράς σε όφελος των Αγορών, θα σηματοδοτήσει την περαιτέρω αύξηση των ιδιωτικών δαπανών των νοικοκυριών, σε μία περίοδο σημαντικής μείωσης της αγοραστικής δύναμης των εισοδημάτων τους λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, διευρύνοντας περαιτέρω τις τάσεις φτωχοποίησης του πληθυσμού στην Ελλάδα.

• Πράγματι, με την υλοποίηση αυτού «του μοντέλου των απελευθερωμένων αγορών και των αποκλεισμένων κοινωνιών» στην Ελλάδα αλλά και σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο κατά την διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, επήλθε στην πράξη η υποταγή του κράτους στην κυριαρχία των Αγορών και απομυθοποιήθηκε, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, το αφήγημα ότι η απελευθέρωση των Αγορών συμβάλλει στην ανάπτυξη, την απασχόληση, την ευημερία των πολιτών, την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, την μείωση της φτωχοποίησης του πληθυσμού, κ.λ.π.

Κι’ αυτό επειδή σύμφωνα με την έρευνα πεδίου της γαλλικής ΜΚΟ Secours populaire, το 25% των ευρωπαίων πολιτών βρίσκεται στο όριο της φτώχειας (30% του πληθυσμού στην Ελλάδα) και η πλειοψηφία των πολιτών στην Ευρώπη δηλώνει ότι αντιμετωπίζει σοβαρές οικονομικές δυσκολίες. Παράλληλα στην Γαλλία το 10% των πιο πλούσιων νοικοκυριών συγκέντρωσε, κατά τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, το 55% του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και ιδιοποιήθηκε το 33% του συνόλου του εισοδήματος της χώρας (Th.Piketty,2019).

Τα δεδομένα αυτά τα οποία απορρέουν από τις ασκούμενες πολιτικές ανατροπής της σχέσης Κράτους-Αγοράς στην Ελλάδα και την Ευρώπη επιβάλλουν τον σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικών αποκατάστασης της προαναφερόμενης σχέσης σε όφελος του Κράτους.

Επιπλέον αναδεικνύουν ότι στην αντίληψη και την κατανόηση των ασκούμενων νεοφιλελεύθερων πολιτικών των ιδιωτικοποιήσεων υποτιμώνται σε ανησυχητικό επίπεδο οι σοβαρές συνέπειες που υφίσταται η πλειοψηφία του πληθυσμού από την συντελούμενη ανισοκατανομή του πλούτου και του εισοδήματος στην χώρα μας αλλά και σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε.-27 διαμέσου των ιδιωτικοποιήσεων των δημόσιων επιχειρήσεων, των υποδομών και των υπηρεσιών κοινωνικής πολιτικής (υγεία, ασφάλιση, εκπαίδευση).

*Ομότ.Καθηγητή Παντείου Πανεπιστημίου, Δρ. Παντείου  Πανεπιστημίου