Gentrification:Και τώρα Εξάρχεια- Χορός δισ. σε Πετράλωνα Γκάζι, Κουκάκι

€3 δισ. επένδυσαν φέτος οι ξένοι για αγορές ακινήτων στη χώρα, τη στιγμή που οι τιμές των ενοικίων κάνουν τα σπίτια απλησίαστα για τους Έλληνες. Η ζήτηση στα ακίνητα το 2023 σημείωσε αύξηση 40%, με το 85% αυτών να το παίρνουν ξένοι. Η κατάσταση μοιάζει δυσοίωνη για τους Έλληνες που προσπαθούν να νοικιάσουν/αγοράσουν κατοικία, καθώς το gentrification σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του, κάνοντας τις γειτονιές και τα σπίτια ελκυστικά μόνο για τουρίστες και ξένους επενδυτές.

Η έκθεση «2023 Global Luxury Landscape Report» του παγκόσμιου κολοσσού του real estate «Berkshire Hathaway Home Services» ξεχωρίζει την ελληνική αγορά ακινήτων ως τον κορυφαίο ευρωπαϊκό επενδυτικό προορισμό -με την πορτογαλική και την ισπανική- σημειώνοντας ότι διατηρεί την ισχυρή δυναμική της στις προτιμήσεις πολυτελών κατοικιών από ξένους επενδυτές.

Η Τράπεζα της Ελλάδος καταγράφει ότι στο τρίτο τρίμηνο του 2023 η μέση άνοδος σε ετήσια βάση για τις τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα ξεπερνά το 12%, ενώ την ίδια πορεία καταγράφει και ο δείκτης SPI του δικτύου αγγελιών Spitogatos που διαπιστώνει πως η αγορά έχει αυξηθεί κατά 12,5%, με περαιτέρω ανοδική τάση.

Τα ξένα “χοντρά” πορτοφόλια

Μόνο το 2022 και στο εννεάμηνο του 2023 οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην αγορά ακινήτων ανήλθαν σε 2,9 δισ. ευρώ. Για το 2023, οι αναλυτές της ΤτΕ επισημαίνουν πως «οι ξένες άμεσες επενδύσεις σε ακίνητα ανήλθαν σε καθαρές εισπράξεις 1.644 εκατ. ευρώ, ξεπερνώντας κατά 28,7% το αντίστοιχο επίπεδο εισπράξεων που καταγράφηκε το 2022 (1.277 εκατ. ευρώ)».

Συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του 2023, η συνολική αξία των αγορών ακινήτων από αλλοδαπούς αγοραστές, η οποία αντιπροσωπεύει το 80% έως 85% του συνόλου των αγορών ακινήτων στην Ελλάδα, εκτινάχθηκε κατά ένα τεράστιο ποσοστό 39,9% σε ετήσια βάση σε 1,1 δισ. ευρώ, έπειτα από ετήσιες αυξήσεις 68% για το σύνολο του 2022 και 34,4% το 2021

Οι ξένοι αγοραστές από ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Γερμανία και Γαλλία και αναζητούν κυρίως κατοικίες σε νότια προάστια Αττικής, Κυκλάδες, Κρήτη, Πελοπόννησο και Αργοσαρωνικό, λόγω των χαμηλότερων τιμών από τις αντίστοιχες του εξωτερικού. Σύμφωνα με την έρευνα «Savills Prime Residential Index Report», η Αθήνα προσφέρει πολυτελή ακίνητα με χαμηλότερη μέση τιμή ανά τετραγωνικό από άλλες δημοφιλείς μεγαλουπόλεις. Στην ελληνική πρωτεύουσα, η προσφερόμενη τιμή ανά τ.μ. διαμορφώνεται στα 10.800 ευρώ, έναντι 12.800 ευρώ/τ.μ. στη Λισαβόνα, 13.400 ευρώ ανά τ.μ. στη Ρώμη, 14.600 ευρώ/τ.μ. στο Μιλάνο.

Οι Αμερικανοί επενδυτές αυξήθηκαν κατά 740% από το 2021, σύμφωνα με την εταιρεία επενδυτικής μετανάστευσης Astons, και μαζί με τους Κινέζους είναι οι δύο πιο δυνατοί παίκτες στην αγορά ακινήτων, προτιμώντας τα πολυτελή.

Στα ύψη οι τιμές

Σε ό,τι αφορά τις τιμές, σύμφωνα με τον δείκτη SPI που καταγράφει τη χρονική εξέλιξή τους στην εγχώρια αγορά ακινήτων, στην Αττική οι υψηλότερες αυξήσεις στις ζητούμενες τιμές πώλησης και ενοικίασης καταγράφονται σε περιοχές μακριά από το κέντρο της Αθήνας. Οι μεγαλύτερες αυξήσεις των ζητούμενων τιμών πώλησης καταγράφονται τόσο στα βόρεια προάστια (Χολαργός και Βριλήσσια) όσο και στα δυτικά (Πετρούπολη και Κερατσίνι).

• Στη Θεσσαλονίκη, σημαντικές αυξήσεις καταγράφονται το τρίτο τρίμηνο του 2023 στις ζητούμενες τιμές πώλησης σε περιοχές έξω από το κέντρο, όπως την Τριανδρία, την Πολίχνη και τη Σταυρούπολη.

Τις υψηλότερες ζητούμενες τιμές πώλησης στην Ελλάδα διατηρούν, βάσει των μέσων τιμών πώλησης στις αγγελίες, η Μύκονος, το παραλιακό μέτωπο της Αθήνας και το Κολωνάκι. Αύξηση 14% σε ετήσια βάση έχουν σημειώσει οι μέσες ζητούμενες τιμές πώλησης στα νότια προάστια, φτάνοντας τα 3.611 ευρώ ανά τ.μ. και 12,5% στις Κυκλάδες με 3.333 ευρώ ανά τ.μ.

Σε ολόκληρη τη χώρα την ακριβότερη μέση ζητούμενη τιμή παρουσιάζει η Μύκονος, με τη μέση τιμή στα 6.692 ευρώ/τ.μ. Στην Αττική, οι 4 στις 5 ακριβότερες περιοχές της, Βουλιαγμένη, Βούλα, Άλιμος και Γλυφάδα, έχουν αυξήσει τις τιμές τους έως και κατά σχεδόν 17% σε έναν χρόνο και βρίσκονται στην Αθηναϊκή Ριβιέρα. Μοναδική εξαίρεση το Κολωνάκι, που η μέση ζητούμενη τιμή αυξήθηκε κατά 14,7% σε έναν χρόνο.

Σύμφωνα με έρευνα του Παρατηρητηρίου Αξιών Διαμερισμάτων 2023 της Geoaxis, της πρώτης πιστοποιημένης εταιρείας εκτιμήσεων στην Ελλάδα, εξακολουθεί να καταγράφεται εντυπωσιακή αύξηση των πιθανών τιμών πώλησης διαμερισμάτων σε πέντε περιοχές της ευρύτερης περιοχής των Αθηνών και συγκεκριμένα στους Αμπελόκηπους, στο Μαρούσι, στο Παλαιό Φάληρο, στον Χολαργό και στο Περιστέρι. Ράλι στις τιμές ενοικίων καταγράφεται σε περιοχές που υπάρχει και έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, όπως στο παραλιακό μέτωπο, την Ηρώδου Αττικού, το Κολωνάκι, τη Φιλοθέη, το Ψυχικό, το Κεφαλάρι και την Πολιτεία.

• Σε ό,τι αφορά τη φοιτητική κατοικία, οι ζητούμενες τιμές μίσθωσης αυξήθηκαν κατά 53% στην Αθήνα και 49,23% στην Πάτρα για το χρονικό διάστημα 2017-2022, ενώ το 2023 καταγράφηκε νέα αύξηση της τάξεως του 12%-16% κυρίως στις φοιτητικές περιοχές της Αττικής. 

Σύμφωνα με μελέτη της geoaxis.gr, η Αθήνα έχει τα ακριβότερα σπίτια για φοιτητές, με την τιμή τους να έχει αυξηθεί κατά 80,42% σε μια δεκαετία, ενώ σε όλη τη χώρα η μεσοσταθμική αύξηση στην ίδια περίοδο ανέρχεται στο 61,9%.

Το 2024, πάντως, ενδέχεται να είναι κομβικό για τα ενοίκια, καθώς η επάνοδος στην αγορά περίπου 1 εκατομμυρίου ακινήτων που σήμερα είναι κενά και αδιάθετα θα φέρει αλλαγές στην αγορά.

Τιμές ενοικίασης

Με βάση τα στοιχεία ολοκληρωμένων συναλλαγών που έχουν πραγματοποιηθεί από τα γραφεία του δικτύου της  RE/MAX Ελλάς, τα μισθώματα κατοικιών στην Αττική παρουσίασαν αύξηση κατά 5,3%, ενώ στη Θεσσαλονίκη παρατηρείται άνοδος των ενοικίων κατά 6,2% και στην περιφέρεια κατά 4,6%.

Οι τιμές διαμορφώνονται ως εξής:

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΝΟΙΚΙΩΝ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τιμές Ενοικίασης Κατοικιών   (ευρώ/m2) 2023
Αθήνα – Κέντρο	8,30 €
Αμπελόκηποι	6,40 €
Βύρωνας	6,80 €
Εξάρχεια	8,90 €
Ζωγράφου	9,20 €
Ιλίσια	8,20 €
Καισαριανή	6,80 €
Κολωνάκι	13,00 €
Κουκάκι	8,70 €
Κυψέλη	6,30 €
Λυκαβηττός	9,50 €
Νέος Κόσμος	9,30 €
Νεάπολη	7,90 €
Πατήσια	5,90 €
Πετράλωνα	8,00 €
Χίλτον	9,00 €
Βόρεια Προάστια	9,20 €
Αγία Παρασκευή	8,40 €
Βριλήσσια	9,00 €
Γαλάτσι	7,70 €
Γέρακας	7,20 €
Διόνυσος	7,80 €
Εκάλη	9,00 €
Κηφισιά	10,00 €
Μαρούσι	9,50 €
Παλαιό Ψυχικό	10,50 €
Νέο Ψυχικό	9,80 €
Παπάγου	9,70 €
Φιλοθέη	12,00 €
Χαλάνδρι	9,40 €
Χολαργός	9,30 €
Δυτικά Προάστια	6,40 €
Αγ. Βαρβάρα	5,60 €
Αιγάλεω	6,20 €
Νέα Ιωνία	7,40 €
Χαϊδάρι	6,50 €
Περιστέρι	6,50 €
Δήμος Πειραιά &                               Λοιπές περιοχές	7,00 €
Δραπετσώνα	6,60 €
Κερατσίνι	4,50 €
Καστέλα	9,00 €
Καμίνια	5,30 €
Πασαλιμάνι	8,00 €
Πειραιάς	8,10 €
Πειραϊκή	9,20 €
Πέραμα	5,30 €
Ρέντη	5,90 €
Καλλίπολη	6,60 €
Κορυδαλλός	4,20 €
Νέο Φάληρο	9,00 €
Νίκαια	7,20 €
Φρεαττύδα	9,20 €
Χατζηκυριάκειο	6,20 €
Υπόλοιπο Αττικής	6,10 €
Αρτέμιδα	7,50 €
Λαγονήσι	6,50 €
Παλλήνη	7,20 €
ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΑΤΤΙΚΗΣ	7,90 €
Δήμος Θεσσαλονίκης	8,90 €
Ιστορικό Κέντρο	10,70 €
Άνω Πόλη	8,00 €
40 Εκκλησιές	7,80 €
Νέα Παραλία	10,00 €
Παλιά Παραλία	14,50 €
Τούμπα	7,50 €
Χαριλάου	7,50 €
Τριανδρία	7,80 €
Ντεπώ	7,70 €
Φάληρο	7,70 €
Βόρεια	6,70 €
Μετέωρα	7,40 €
Συκιές	6,00 €
Δυτική	5,40 €
Αμπελόκηποι	5,60 €
Ευκαρπία	5,90 €
Εύοσμος	6,00 €
Ηλιούπολη	5,00 €
Κορδελιό	4,80 €
Νεάπολη	5,90 €
Πολίχνη	5,60 €
Σταυρούπολη	4,60 €
Ωραιόκαστρο	5,20 €
Ανατολική	6,60 €
Βυζάντιο	7,90 €
Θέρμη	6,00 €
Καραμπουρνάκι	8,80 €
Καλαμαριά	8,30 €
Κηφισιά	7,30 €
Πανόραμα	6,30 €
Πυλαία	7,20 €
Επανομή	3,70 €
Περαία	6,00 €
Ν. Μηχανιώνα	4,60 €
ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ	6,90 €
Αλεξανδρούπολη	6,50 €
Βόλος	9,30 €
Δράμα	4,50 €
Ηγουμενίτσα	5,10 €
Ηράκλειο	6,50 €
Θάσος	4,60 €
Ιωάννινα	6,00 €
Καβάλα	5,00 €
Καλαμάτα	6,40 €
Καρδίτσα	4,20 €
Κατερίνη	4,70 €
Κέρκυρα	9,20 €
Κεφαλλονιά	7,50 €
Κομοτηνή	6,40 €
Λάρισα	6,50 €
Λευκάδα	7,50 €
Λήμνος	4,80 €
Μύκονος	12,00 €
Ν. Ηρακλείτσα	5,50 €
Ν. Μουδανιά	5,50 €
Νάξος	12,00 €
Ναύπλιο	6,00 €
Ξάνθη	6,00 €
Παρ. Οφρυνίου	6,50 €
Πάρος	12,00 €
Πάτρα	7,80 €
Πρέβεζα	6,80 €
Πύργος	4,30 €
Ρέθυμνο	8,40 €
Σαμοθράκη	4,60 €
Σαντορίνη	12,00 €
Σέρρες	5,00 €
Σκιάθος	7,00 €
Σπάρτη	4,30 €
Xανιά	8,50 €
ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ	6,80 €

Ο Γιάννης Ζιάβρας, ιδιοκτήτης των μεσιτικών γραφείων RE/MAX Properties Investment, μιλά στο libre για το ελληνικό real estate και τις αλλαγές που είδε το 2023.

«Το ελληνικό real estate σε σχέση με του εξωτερικού είναι πιο οικονομικό και για πολλούς ξένους οι τιμές εδώ είναι πιο ελκυστικές. Ταυτόχρονα, αν το δούμε συνολικά, στην Ελλάδα οι τιμές των ενοικίων δεν είναι ακριβές. Είναι μόνο σε συγκεκριμένες περιοχές και σε σχέση με τα διαθέσιμα εισοδήματα του Έλληνα. Αν συγκρίνουμε το ποσοστό που δίνει ένας δυτικοευρωπαίος για το ενοίκιό του τον μήνα σε σχέση με τον Έλληνα, είναι σε παρόμοια επίπεδα, περίπου στο 40% του μισθού του» αναφέρει αρχικά.

«Κάποιος που παίρνει 1500 ευρώ τον μήνα, μπορεί να θέλει να δίνει τα 750 για να μένει σε ένα καλό σπίτι κοντά στη δουλειά του. Αν θέλει να δαπανά μόνο 500 ευρώ για σπίτι, δε θα βρει πια» συμπληρώνει.

Συνεχίζει υποστηρίζοντας πως «οι μισθοί στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί σε σχέση με το πώς ήταν πριν δύο χρόνια, αλλά το κόστος ζωής έχει ροκανίσει αυτές τις αυξήσεις των μισθών», επιμένοντας πως «αν θέλουν όλοι να μείνουν στα καλά προάστια, δε θα είναι εύκολο» και «στο εξωτερικό οι καλές οικιστικά περιοχές είναι επίσης ακριβές». Για παράδειγμα, «αν μείνει 40 λεπτά μακριά από εκεί που δουλεύεις, θα έχεις πολύ οικονομικό ενοίκιο. Μπορείς να μένεις Μάνδρα, Ελευσίνα, Χαλκίδα και να παίρνεις μία ώρα το τρένο να πηγαίνεις στη δουλειά σου. Έτσι λειτουργεί η υπόλοιπη Ευρώπη».

 «Ο ανταγωνισμός καθορίζει τις τιμές στην αγορά» υπογραμμίζει, επισημαίνοντας πως παράγοντες που διαμορφώνουν τις τιμές είναι και το σαρωτικό κύμα των airbnb αλλά και των ξένων επενδυτών (κυρίως από Ισραήλ, Αραβικές χώρες, Κίνα, Τουρκία). Κι ερχόμαστε στο παράδειγμα των Εξαρχείων. «Τα Εξάρχεια είναι καλή περιοχή, ενδιαφέρει τους ξένους να επενδύσουν εκεί. Συνορεύουν με το Κολωνάκι, είναι στους πρόποδες του Λυκαβηττού και ο σταθμός του μετρό που θα έρθει έχει αυξήσεις τις τιμές των ακινήτων περίπου 20-25%» σημειώνει.

Πώς διαμορφώνει την αγορά το Gentrification – Τα Airbnb «βγαίνουν» μπροστά

Οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, με κυριότερη αυτήν του Airbnb, καταδείχθηκαν ως μία από τις αιτίες του ράλι των τιμών των ενοικίων, καθώς αφαίρεσαν ένα τεράστιο κομμάτι ακινήτων από την αγορά και οδήγησαν ανοδικά τις τιμές.

Στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής της ΑΑΔΕ είναι καταχωρημένα 168.819 ακίνητα που ανήκουν σε 107.719 ΑΦΜ (νομικά και φυσικά πρόσωπα). Εξ αυτών, 27.367 ακίνητα ανήκουν σε 5.297 νομικά πρόσωπα και 141.452 ακίνητα σε 102.422 φυσικά πρόσωπα. Από αυτά, έως 2 ακίνητα έχουν 94.982 φυσικά πρόσωπα (92,7% των φυσικών προσώπων). Τρία ή περισσότερα ακίνητα έχουν 7.440 φυσικά πρόσωπα και αντιστοιχούν σε 30.329 ακίνητα.

• H επέλαση αυτού του τρόπου μίσθωσης ακινήτων ήρθε «πακέτο» με το Gentrification ή αλλιώς τον εξευγενισμό.

Αυτό που πρακτικά συμβαίνει είναι περιοχές να υποβαθμίζονται, να στοχοποιούνται ως γκέτο και ο εκεί πληθυσμός να αναγκάζεται σε εκτοπισμό, για να έρθουν οι ξένοι επενδυτές που θα… αναβαθμίσουν το μέρος. Ο παραδοσιακός χαρακτήρας της περιοχής αλλοιώνεται, το πράσινο αντικαθίσταται από τσιμέντο επενδυτών και τα ενοίκια γίνονται απλησίαστα για τους ντόπιους.

Το φαινόμενο εξηγεί στο libre η  Μαρία Μπουσδέκη, η οποία είναι αρχιτέκτων μηχανικός και ασχολήθηκε ενδελεχώς με το ζήτημα στη διπλωματική της στο Πανεπιστήμιο.

 «Το gentrification ακολουθεί την εξής εξέλιξη: γκετοποίηση ή υποβάθμιση μιας περιοχής και ύστερα ανάπτυξή της. Το πρώτο στάδιο, αυτό της γκετοποίησης, θα μπορούσαμε να το ορίσουμε ως την σταδιακή εγκατάλειψη της περιοχής, απουσία κρατικής ενίσχυσης, εγκατάστασης στην περιοχή φτωχών, εξαθλιωμένων στρωμάτων και μετατροπής της σε πόλο έλξης ομάδων με παραβατικές συμπεριφορές. Η ανασφάλεια που προκαλεί η αλματώδης αύξηση της εγκληματικότητας ενεργοποιεί έναν φαύλο κύκλο υποανάπτυξης.

Έτσι, έρχεται αφενός το κράτος και αφετέρου το κεφάλαιο να «καθαρίσει» την περιοχή, να την φτιάξει και να την αναβαθμίσει. Οι διαδικασίες αυτές συνήθως ξεκινούν με μια μεταβατική περίοδο όπου το δημόσιο επεμβαίνει με επενδύσεις μικρής κλίμακας, στοιχειώδεις επεμβάσεις που να δώσουν μια πνοή σταδιακής ανάκαμψης. Στη συνέχεια, προσελκύονται στην περιοχή πληθυσμοί που έλκονται από το διαφορετικό  και το λούμπεν στοιχείο (καλλιτέχνες, φοιτητές, τουρίστες κλπ). Τότε, ενεργοποιείται ο μηχανισμός της αγοράς ακινήτων και προωθούνται πολιτικές που ενισχύουν τις επενδύσεις. Φυσικά, στο σήμερα, αυτό είναι ακόμα πιο εμφανές με το Airbnb, πράγμα που σίγουρα αποτελεί και θα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο κάθε τέτοιας διαδικασίας από τώρα και στο εξής.

Και κάπου εκεί έρχεται το Gentrification να μεταλλάξει ολοκληρωτικά, πια, την κοινωνική και αστική γεωγραφία της περιοχής, συχνά με σαρωτικές επενδύσεις και έργα. Διανοίξεις μεγάλων λεωφόρων, γραμμές μετρό είναι σίγουρα απτά παραδείγματα άμεσης κρατικής συνεισφοράς στις διαδικασίες.

Ωστόσο μην ξεχνάμε πως όλα τα παραπάνω, με τον ένα ή με τον άλλον τρόπο, καθοδηγούνται από τις κρατικές επιταγές. Οφείλουμε να έχουμε συναίσθηση του γεγονότος ότι ο χώρος διαμορφώνεται και καθορίζεται από το κράτος και τη διαχείριση που επιθυμεί κάθε φορά και από το κεφάλαιο και την επιθυμία του για μέγιστη δυνατή κερδοφορία του, ακόμα και από τον χώρο» σημειώνει.

• Για να γίνει κατανοητό το φαινόμενο, ζητήσαμε να εξηγηθεί με ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα περιοχής, όπου έχει επηρεαστεί απ’ αυτό.

«Αν μιλούσαμε πριν 10 χρόνια πολύ πιθανό να συζητούσαμε για το Γκάζι ή το Μεταξουργείο, λίγο μετά μάλλον θα κουβεντιάζαμε για το Κουκάκι ή τα Πετράλωνα. Μιλώντας τον Γενάρη του 2024, όμως, πολλά χρόνια εμβληματικών κινητοποιήσεων κατοίκων, κοινωνικών, ταξικών και πολιτικών συλλογικοτήτων ενάντια στην-φανερά- στοχευμένη υποβάθμιση της περιοχής των Εξαρχείων, ενάντια στην τοποθέτηση ναρκομαφιών στην πλατεία, ενάντια στην επιβολή ενός κλίματος κοινωνικού κανιβαλισμού, ενάντια στην εμμονή τοποθέτησης μετρό στην πλατεία, κάτι που και πολεοδομικά δεν είναι ούτε κομβικό ούτε απαραίτητο, ενάντια στην εκμετάλλευση και την ανάπλαση του λόφου Στρέφη, οφείλουμε να μείνουμε στο παράδειγμα των Εξαρχείων  και σαν φόρο τιμής στις σθεναρές αντιστάσεις αλλά και γιατί μοιάζει να είναι το πιο ολοκληρωμένο παράδειγμα σε διάφορα επίπεδα της ζωής της περιοχής. Σε αδρές γραμμές, αυτό που συντελείται στα Εξάρχεια τα τελευταία-χοντρικά- 10 χρόνια είναι, αρχικά, η υποβάθμισή τους για να έρθει έπειτα η «ανάπτυξη» τους. Όπως ακριβώς δηλαδή ορίζεται η διαδικασία του Gentrification σύμφωνα και με τη διεθνή βιβλιογραφία της πολεοδομίας. Η υποβάθμιση ήρθε με την γκετοποίηση των Εξαρχείων, πάγια τακτική των κρατών, την μετατροπή τους σε ένα παρατημένο κέντρο έκφρασης αντικοινωνικών συμπεριφορών (βιασμοί, εμπόριο ναρκωτικών με την κάλυψη της ελληνικής αστυνομίας, μαχαιρώματα κλπ που αποτέλεσαν αυτά τα χρόνια καθημερινότητα κατά την περίοδο 2015-2018). Ταυτόχρονα, έμπαιναν στιβαρές βάσεις για την «ανάπτυξη» που θα ερχόταν. Μαζικές αγορές ακινήτων στην περιοχή από μεγάλα real estates με την ταυτόχρονη ραγδαία αύξηση του φαινομένου-πια- του Airbnb που έφεραν αργότερα τον εκτοπισμό των κατοίκων λόγω αδυναμίας να ανταποκριθούν στα διαρκώς αυξανόμενα ενοίκια. Η δρομολόγηση του μετρό στην πλατεία, η παραχώρηση του λόφου Στρέφη για ανάπλαση και η ραγδαία ανάπτυξη στην περιοχή των μαγαζιών διασκέδασης που έφεραν την απονοηματοδότηση του δημοσίου χώρου και την ταύτιση της διασκέδασης με το κέρδος, κάτι που στα Εξάρχεια δεν ήταν δεδομένο πριν. Η μετατροπή των σημείων αναφοράς του κινήματος στην περιοχή σε αξιοθέατα για εναλλακτικούς τουρίστες (βλ. εναλλακτικές ξεναγήσεις) και η πρόταση για μετατροπή του Πολυτεχνείου από κέντρο αγώνα σε μουσείο που έφεραν την απονοηματοδότηση των αγώνων του παρελθόντος. Και φυσικά, οι εκκενώσεις καταλήψεων και οι επιθέσεις σε αυτοδιαχειριζόμενους χώρους και αγωνιστές στην περιοχή και τελικά η στρατοπέδευση της αστυνομίας που έφεραν την άμεση καταστολή όσων αντιστέκονται. Όλα αυτά συνθέτουν ένα καλά ολοκληρωμένο σχέδιο gentrification, με μια πρώτη ματιά, αλλά τελικά καταστολής, εκτοπισμού και μετατροπής μιας ζωντανής, ιστορικής γειτονιάς συνάντησης αγώνων σε πεδίο ανάπτυξης κάθε λογής κεφαλαίου.

Βασικό και δομικό στοιχείο των διαδικασιών Gentrification είναι ο εκτοπισμός πληθυσμών και η εμφάνιση άλλων, στοιχείο που βλέπουμε φανερά πια στην περιοχή των Εξαρχείων. Κάτοικοι που δεν μπορούν να αντέξουν την ραγδαία αύξηση των ενοικίων λόγω Airbnb, κάτοικοι και θαμώνες που δεν μπορούν πια να κυκλοφορήσουν ελεύθερα στους δρόμους απειλούμενοι άλλοτε από ναρκεμπόρους, σήμερα από τις διμοιρίες των ΜΑΤ που παρενοχλούν κατ’εξακολούθηση, αγώνες που, πιο δύσκολα, πια ξεσπούν ελλείψει δημοσίου χώρου αλλά και απελευθερωμένων-από το εμπόριο-τόπων. Αντίθετα, πλήθος τουριστών παρελαύνει στην περιοχή εντυπωσιασμένοι από την εναλλακτική αυτή γειτονιά που, πια, δε θυμίζει, ελεύθερη γειτονιά-κέντρο αγώνων αλλά Βερολίνο…» εξηγεί η ίδια.

Αναβαθμίζει τελικά μια περιοχή ο εξευγενισμός κι αν ναι, ποιος έχει όφελος απ’ αυτό; «Το μόνο κίνητρο και το μόνο όφελος κάθε διαδικασίας gentrification είναι το κέρδος, η ανάπτυξη και η κίνηση του κεφαλαίου. Γι αυτό δεν πρέπει να έχουμε καμία αμφιβολία. Και είναι, ακριβώς, ο λόγος που χρησιμοποιώ τον όρο gentrification καθ’ ότι πιο ακριβής έναντι οποιασδήποτε άλλης ελληνικής απόδοσης του όρου γιατί υποδηλώνει τον εκτοπισμό των «ασθενέστερων» στρωμάτων, κομμάτι που είναι αναπόσπαστο της διαδικασίας.  Η συνήθης ελληνική απόδοση, αυτή της ΄΄ανάπλασης΄΄ ή ακόμα και του εξευγενισμού δίνει στη διαδικασία θετικό πρόσημο και αφετέρου αποκρύπτει κάθε κοινωνική έκφραση και επίδραση» σχολιάζει, καταληκτικά.