2024: Συνεχίζονται οι προκλήσεις για τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα

Το 2023 ήταν μια ακόμη χρονιά υψηλών προκλήσεων για την αγορά και για την κοινωνία. Η Ελλάδα συνέχισε να παρουσιάζει υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης σε σύγκριση με το μέσο όρο της ευρωζώνης, ωστόσο οι συνθήκες στην πραγματική οικονομία παρέμειναν ασφυκτικές, εξαιτίας της ακρίβειας, του υψηλού ενεργειακού κόστους και των αυξημένων επιτοκίων.

Του Ιωάννη Χατζηθεοδοσίου, Προέδρου Ε.Ε.Α και Επίτιμου Διδάκτορα ΠΑ.ΠΕΙ.

Η τελευταία μεγάλη έρευνα της Opinion Poll για λογαριασμό του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, έδειξε ότι πάνω από 9 στους 10 συμμετέχοντες δήλωσαν ότι τους απασχολεί το ζήτημα της ακρίβειας. Εξαιτίας της μειωμένης αγοραστικής τους δύναμη και των ανελαστικών εξόδων τους, οι πολίτες αναγκάζονται να περιορίζουν την κατανάλωση σε μια σειρά από τομείς. 

Την ίδια ώρα, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις βλέπουν καθημερινά να μειώνεται ο τζίρος τους και να αυξάνονται τα κόστη τους. Σύμφωνα με την Έρευνα Οικονομικού Κλίματος της ΓΣΒΕΕ, σχεδόν 1 στις 2 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις δηλώνουν ότι έχουν μηδενικά ρευστά διαθέσιμα, η διαθέσιμα που επαρκούν το πολύ για ένα μήνα.

• Παραμένει, επίσης, υψηλό το ποσοστό των επιχειρήσεων με καθυστερημένες και ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις. Το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων συνέχισε να αυξάνεται, εξαιτίας των ανατιμήσεων στην ενέργεια, στις πρώτες ύλες και εμπορεύματα, στα καύσιμα οχημάτων, στον εξοπλισμό. Περισσότερες από 4 στις 10 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις χρειάστηκε να αυξήσουν τις τιμές τους, προκειμένου να αντεπεξέλθουν.

Το 2024 ξεκινά με θετικές προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης εκτιμάται ότι θα είναι για μια ακόμη χρονιά υψηλότερος σε σύγκριση με το μέσο  όρο της ευρωζώνης. Ωστόσο, τα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν τα νοικοκυριά και τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, δεν έχουν υποχωρήσει.

Ενώ η κατάσταση των τιμών βελτιώνεται σε επίπεδο ευρωζώνης, στην Ελλάδα η ακρίβεια παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα στον τομέα των τροφίμων, χωρίς ορατή αποκλιμάκωση. Από την πλευρά της βιομηχανίας αναμένονται νέες ανατιμήσεις το 2024, ενώ σύμφωνα με προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα επιμείνει τουλάχιστον μέχρι το 2025. Επίσης, από την 1/1/2024 επανέρχεται η ρήτρα αναπροσαρμογής στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος, χωρίς πλέον να υπάρχει το δίχτυ κρατικής στήριξης προς τους καταναλωτές. Αυτό θα σημάνει πρόσθετη επιβάρυνση για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και ενδεχόμενη περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης, εξαιτίας της συρρίκνωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών.

• Για να μπορέσει να μείνει όρθια η ελληνική κοινωνία και ανοιχτές οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα πρέπει να εξεταστεί ένα νέο μείγμα πολιτικής. Τα δημοσιονομικά περιθώρια παρέμβασης είναι περιορισμένα, εξαιτίας της επαναφοράς των κανόνων στην ευρωζώνη και της υποχρέωσης, ειδικότερα, της Ελλάδας να επιτύχει υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα το 2024. Ωστόσο, χωρίς δραστικές παρεμβάσεις για την ανακούφιση των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι πιέσεις στην πραγματική οικονομία θα ενταθούν.

Η κυβέρνηση χρειάζεται να αναζητήσει νέους τρόπους συγκράτησης των τιμών, επανεξετάζοντας στο πλαίσιο αυτό τη μείωση των έμμεσων φόρων. Το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για μείωση του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά και του ΕΦΚ στα καύσιμα. Θα πρέπει, επίσης, να υπάρξει εντατικοποίηση των ελέγχων στους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να μην υπάρξει κανένα περιθώριο για πιθανή προσπάθεια κερδοσκοπίας.

• Είναι, επίσης, απαραίτητο να δοθούν αποτελεσματικότερες λύσεις στο πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους, ενώ επείγουσα ανάγκη παραμένει η ενίσχυση της ρευστότητας κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, το 85% των οποίων παραμένει αποκλεισμένο από τον τραπεζικό δανεισμό. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του ΕΣΠΑ μπορούν να έχουν ουσιαστικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια, ωστόσο o μέχρι τώρα σχεδιασμός φαίνεται να μην λαμβάνει υπόψη τα δεδομένα της μικρής επιχειρηματικότητας.

Χρειάζεται δραστική αναμόρφωση των προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του ΕΣΠΑ, ώστε να μπορέσουν περισσότερες ενδιαφερόμενες μικρές επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση σε ενισχύσεις και σε ευνοϊκή δανειοδότηση, για να μπορέσουν να χρηματοδοτήσουν νέες επενδύσεις. Το 2024 η βιωσιμότητα και η πραγματική ενδυνάμωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο της προσπάθειας για ανάπτυξη και πραγματική σύγκλιση των εισοδημάτων.