Προϋπολογισμός: Πώς θα επιτευχθούν τα υψηλά πλεονάσματα – απάντηση στους νέους δημοσιονομικούς κανόνες – Τι προβλέπει για ΦΠΑ, Δημόσιο, Ιδιωτικό τομέα, συντάξεις, ακίνητα

Ο Προϋπολογισμός του 2024 που κατατίθεται σήμερα στη Βουλή αναφέρει ότι φέτος το πρωτογενές πλεόνασμα θα “κλείσει” στο 1,1% παρά τα αλλεπάλληλα έκτακτα μέτρα στήριξης, ενώ το 2024 θα διαμορφωθεί στο 2,1%, δηλαδή όπως ακριβώς προβλέπει ο Μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός που έχει υποβληθεί στις Βρυξέλλες. Ουσιαστικά είναι απάντηση στον προβληματισμό που αναπτύσσεται εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους νέους δημοσιονομικές κανόνες, καθώς ακόμα και στο χειρότερο σενάριο- της υιοθέτησης μιας “σκληρής” γραμμής όπως ζητούν οι Βόρειοι- η Ελλάδα θα πληροί και τις τρεις προϋποθέσεις για να συνεχίσει χωρίς κραδασμούς την πορεία της: 1) συγκράτηση δαπανών 2) επίτευξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων 3) βιώσιμη εξυπηρέτηση του Χρέους.  

Από την άλλη, τη θέση των έκτακτων μέτρων θα λάβουν μόνιμες δημοσιονομικές παρεμβάσεις. Τα μέτρα που θα ενεργοποιηθούν για πρώτη φορά το 2024 αγγίζουν τα 1,6 δισ ευρώ, ενώ αν αθροίσει κανείς αντίστοιχες παρεμβάσεις που ξεκίνησαν το 2023, όπως η αύξηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και οι αυξήσεις στο ΕΣΥ, ο λογαριασμός ξεπερνά τα 2,1 δισ ευρώ.  

Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Προϋπολογισμός προβλέπει ότι τα 600 εκατ ευρώ, που θα αποφέρει ο νέος τρόπος φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών, θα ενισχύουν αντίστοιχα τα κονδύλια για την Παιδεία και την Υγεία. 

Υψηλά πλεονάσματα

Μετά τα “ειδικά καθεστώτα παρέκκλισης λόγω πανδημίας και ενεργειακής κρίσης”, επιστρέφουν τα υψηλά πλεονάσματα (1,1% το 2023 και 2,1% το 2024). Για να γίνει εφικτή η στοχοθεσία αυτή, τα έσοδα από φόρους ανεβαίνουν, το 2024, κατά περίπου 2 δισεκ., στα 56,267 δισεκ. το 2024, από 54,618 δισεκ. το 2023, με βάση όσα, χαρακτηριστικά, αναφέρει το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού για το 2024.

Ήδη, για να “χτιστεί” η αύξηση αυτή, πέρα, από την αναπτυξιακή πορεία υπάρχουν προβλέψεις για την αύξηση των φόρων, που καταβάλλουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, με την αξιοποίηση του τεκμαρτού τρόπου υπολογισμού του ελάχιστου φόρου, που εκτιμάται ότι θα αποδώσει πάνω από 600 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα, καθώς, κλείνει η περίοδος με τον μειωμένο ΦΠΑ σε διάφορους επιχειρηματικούς κλάδους προωθείται μεν η μονιμοποίηση των χαμηλών συντελεστών σε τουρισμό, πολιτισμό, αθλητισμό, μεταφορές, αλλά επανέρχονται στον αυξημένο συντελεστή τα σερβιριζόμενα αναψυκτικά.

Συγκεκριμένα, “κλειδώνει” η διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στο 13% στον τουρισμό και τις μεταφορές και δη στα εισιτήρια των δρομολογίων με τρένο, μετρό και τραμ, με αστικά και υπεραστικά λεωφορεία, αεροπορικά εισιτήρια, εισιτήρια των επιβατικών πλοίων, τις μεταφορές με συνδυασμό οδικών, εναέριων και θαλάσσιων μέσων. Στον πολιτισμό παραμένουν στις ίδιες τιμές στα εισιτήρια σε κινηματογράφους και θέατρα. Επίσης και στον αθλητισμό εκτιμάται παραμένουν τα δίδακτρα σε γυμναστήρια και σχολές χορού στο 13%, ενώ στα ταξί παραμένει ο χαμηλός συντελεστής μέχρι τον Ιούνιο 2024 και στη συνέχεια αυξάνεται.

Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, ο σχεδιασμός, που μένει να φανεί εάν θα επιβεβαιωθεί στην πορεία μέχρι την ψήφιση, παραπέμπει σε επαναφορά στο 24% από 13% του συντελεστή ΦΠΑ για τα αναψυκτικά τα οποία διατίθενται από επιχειρήσεις εστίασης. Η πρόθεση αυτή έχει προκαλέσει “βραχυκύκλωμα” στην αγορά και βέβαια πολλές αντιδράσεις, σε όλη την αλυσίδα αξίας, καθώς, άλλωστε και το δημοσιονομικό αποτύπωμα μιας τέτοιας κίνησης, δεν είναι και μεγάλο. Ειδικά, την ώρα που, όσον αφορά στον καφέ και στα ροφήματα τα οποία σερβίρονται από επιχειρήσεις εστίασης, το μέτρο του μειωμένου ΦΠΑ παρατείνεται για ακόμα έξι μήνες. Κι έτσι εύλογη αναδεύεται η απορία για τη σκοπιμότητα ενός μέτρου, την ώρα που παραπλήσια προϊόντα, όπως η σοκολάτα ρόφημα, έχουν άλλη αντιμετώπιση. Έτσι, ακόμη και αν εκληφθεί ως κίνηση “αποτροπής” για κατανάλωση αναψυκτικών, λόγω φορτίων ζάχαρης κτλ, δεν υπάρχει βάση τεκμηρίωσης, όταν, μάλιστα, πολλά από αυτά είναι χαμηλού θερμιδικού φορτίου ή είναι χυμοί.

• Σύμφωνα, μάλιστα, με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών & Συναφών Επαγγελμάτων ΠΟΕΣΕ, “αναστάτωση και ανησυχία προκαλούν στους επαγγελματίες της εστίασης δημοσιεύματα βάσει των οποίων στον προϋπολογισμό του 2024 προβλέπεται πώς ο ΦΠΑ στα μη αλκοολούχα ποτά (πχ αναψυκτικά) θα αυξηθεί στο 24% από 13%.”

Σύμφωνα με την ΠΟΕΣΕ, “η ψήφιση ενός τέτοιου μέτρου θα προκαλέσει νέο κύμα ανατιμήσεων επιτείνοντας το πληθωριστικό κλίμα που ήδη υφίσταται στην οικονομία και πλήττει νοικοκυριά κι επιχειρήσεις. Η άνοδος των τιμών υπονομεύει την πολυπόθητη σταθερότητα που αποτελεί όρο ανάπτυξης τόσο για την επιχειρηματικότητα όσο και για την καταναλωτική δαπάνη, στην οποία στηρίζεται η επιχειρηματικότητα.

• Επίσης, η άνοδος του ΦΠΑ στα μη αλκοολούχα ποτά έρχεται σε αντίθεση με τις επίσημες δηλώσεις αισιοδοξίας για την καλή πορεία των φορολογικών εσόδων και τα αυξημένα δημοσιονομικά περιθώρια. Αν αυξηθεί ο ΦΠΑ σημαίνει πώς δεν υπάρχουν δημοσιονομικά περιθώρια κι είμαστε μάρτυρες της απαρχής στην επιστροφή αποτυχημένων συνταγών υπερφορολόγησης.

“Θέλουμε να πιστεύουμε ότι τα εν λόγω δημοσιεύματα δεν θα επαληθευτούν καθώς κάτι τέτοιο θα οξύνει τις αντιδράσεις που ήδη έχουν δημιουργηθεί από την πρόθεση της κυβέρνησης να φορολογήσει με τεκμαρτό τρόπο τους ελεύθερους επαγγελματίες” αναφέρει η ανακοίνωση.

Κι από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργος Καββαθάς, σε δηλώσεις του ανέφερε ότι η συγκεκριμένη κίνηση θα φέρει ανατιμήσεις καθώς ο κλάδος της εστίασης δεν “έχει άλλες αντοχές να απορροφήσει την ανατιμήσεις. Όπως ανέφερε, κατά 44% έχουν αυξηθεί τα κόστη λειτουργίας λόγω ενέργειας και πρώτων υλών, την ώρα που μόνο ένα 10%, περίπου, αύξησης έχει περάσει στην τελική τιμή.

Τι άλλο προβλέπει ο προϋπολογισμός

ΔΗΜΟΣΙΟ

Αν μην τι άλλο από τις νέες παρεμβάσεις, ξεχωρίζει το νέο Μισθολόγιο στο Δημόσιο. Στην πραγματικότητα αυξάνονται για πρώτη φορά οι μισθοί μετά από 14 χρόνια , με ετήσιο κόστος 906 εκ ευρώ.

Οι βασικές παράμετροι, που ενεργοποιούνται από την Πρωτοχρονιά είναι: 

• οριζόντια αύξηση κατά 70 ευρώ τον μήνα για όλους τους δημοσίους υπαλλήλους τόσο του Ενιαίου όσο και των Ειδικών Μισθολογίων 
• αύξηση της οικογενειακής παροχής κατά 20-50 ευρώ το μήνα, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών  αύξηση του επιδόματος θέσης ευθύνης κατά 30%.  
• αυξάνονται οι αποδοχές των Πανεπιστημιακών, τα επιδόματα παραμεθορίου και ιδιαίτερων συνθηκών εργασίας για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και τα εξόδων διανυκτέρευσης και χιλιομετρικής αποζημίωσης για όλους τους υπαλλήλους.  

Το μέσο ετήσιο όφελος ανέρχεται σε 1.292 ευρώ μικτά ή 800 ευρώ καθαρά, ενώ αν συνυπολογιστούν και οι επιπλέον αυξήσεις ή απαλλαγές που εφαρμόζονται από το 2023, το μέσο όφελος αυξάνεται σε 2.084 ευρώ μικτά ή 1.476 ευρώ καθαρά το χρόνο. 

ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Το 2024 φέρνει αυξήσεις και στον ιδιωτικό τομέα, χωρίς φυσικά να επηρεάζεται ο Κρατικός Προϋπολογισμός.  

Κατ’ αρχάς, “ξεπαγώνουν οι τριετίες”. Η παρέμβαση αφορά σε περίπου 600.000 εργαζόμενους που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό αλλά και όσους είχαν προϋπηρεσία που είχε “παγώσει” το 2012 και πιθανότατα θα τη συμπληρώσουν εντός του 2024, λαμβάνοντας έτσι την προβλεπόμενη αύξηση.  

Για παράδειγμα, υπάλληλος αμειβόμενος με τον κατώτατο μισθό, που είχε προσληφθεί την Πρωτομαγιά του 2006, στις 14/2 του 2012 που “πάγωσαν” οι τριετίες, είχε προϋπηρεσία 5 χρόνια, 9 μήνες και 13 ημέρες. Με δεδομένο ότι την Πρωτοχρονιά “ξεπαγώνουν” οι τριετίες, ο εργαζόμενος στις 18/3/2024 θα μπορέσει πλέον να συμπληρώσει την 2η τριετία του και να δικαιούται αποδοχές 936 ευρώ  (780+20%).  

Πέρα από το “ξεπάγωμα” των τριετιών, το Φεβρουάριο ξεκινά η προβλεπόμενη διαδικασία για την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού. Αν επιβεβαιωθούν τα σενάρια για μια νέα αύξηση 5%, έτσι ώστε να υπερκαλυφθούν οι πληθωριστικές απώλειες, ο κατώτατος θα ανέβει στα 819 ευρώ, από 780 ευρώ σήμερα.  

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ

Ωφελημένες από τη νέα χρονιά θα είναι και οι φορολογούμενοι με παιδιά, καθώς αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ το αφορολόγητο, μέσω της αναπροσαρμογής της έκπτωσης φόρου. Ενδεικτικά , το όφελος για οικογένειες με δύο παιδιά είναι 220 ευρώ το χρόνο. Το μέτρο υπολογίζεται ότι αφορά σε περίπου 1,34 εκατ φορολογούμενους. 

Για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας και τη στήριξη της οικογένειας, το επίδομα μητρότητας από το 2024 επεκτείνεται στους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αγρότες στους εννέα μήνες, σε συνέχεια και της ήδη θεσμοθετημένης αύξησης σε εννέα μήνες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα (δημοσιονομικό κόστος 40 εκατ. ευρώ για το 2024). 

ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

Πέρα από το επίδομα προσωπικής διαφοράς 100- 200 ευρώ σε περίπου 750 χιλιάδες συνταξιούχους και την έκτακτη ενίσχυση των 150 ευρώ σε χαμηλοσυνταξιούχους, που καταβάλλονται εντός του Δεκεμβρίου, ο Προϋπολογισμός του 2024 φέρνει νέες ενισχύσεις: 

αύξηση συντάξεων γύρω στο 3% με ετήσιο κόστος 410 εκ ευρώ  
καταργείται η μείωση 30% επί των συντάξεων για τους απασχολούμενους συνταξιούχους και αντικαθίσταται με εισφορά 10% επί των πρόσθετων αμοιβών που λαμβάνουν από την εργασία τους 
δυνατότητα σύνταξης (με μηνιαία παρακράτηση) για όσους χρωστάνε ως 30.000 ευρώ, αντί 20.000 ευρώ σήμερα  
μονιμοποιείται η πλήρης απαλλαγή περίπου 200.000 πρώην δικαιούχων ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη 

ΑΚΙΝΗΤΑ

Για τους ιδιοκτήτες ακινήτων προβλέπεται μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% για κατοικίες που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές, ενώ από την άλλη μεριά όσοι διαθέτουν από 3 ακίνητα και πάνω για βραχυχρόνια μίσθωση, θα θεωρούνται επαγγελματίες και θα επιβαρύνονται με ΦΠΑ 13%, πλην όλων των άλλων γραφειοκρατικών διαδικασιών.