“Νάρκη” στις τιμές των καυσίμων βάζει η Βουλγαρία με “διόδια” στο ρωσικό αέριο- Ανησυχία στις Βρυξέλλες- Παρέμβαση ΣΕΒ στον Σκυλακάκη- Οι συνέπειες για την Ελλάδα ενόψει χειμώνα

Ενώ η τιμή του φυσικού αερίου έχει εκτοξευτεί, η Βουλγαρία αυθαίρετα επιβάλει διόδια στο ρωσικό φυσικό αέριο και η ελληνική κυβέρνηση δείχνει μια δυσεξήγητη παθητικότητα, αν και εφόσον περάσει αυτή η “περίεργη” απόφαση της Σόφιας θα σημειωθεί νέα σημαντική αύξηση τιμών, πιθανώς και ελλείψεις στην αγορά ενόψει χειμώνα.

Να σημειωθεί πως η τιμή του φυσικού αερίου έχει κάνει άλμα 30% λόγω της κρίσης στη Μ. Ανατολή, την ίδια ώρα, λοιπόν, η Βουλγαρία αποφάσισε να επιβάλει διόδια 10,2 ευρώ/MWh στο ρωσικό φυσικό αέριο που διέρχεται από αυτήν -που θα της αποφέρουν 360 εκατ. ευρώ ετησίως. Αυτή η απόφαση αντιβαίνει το ενωσιακό δίκαιο που (α) δεν επιτρέπει σε κράτος μέλος τη μετακύλιση κόστους σε άλλο κράτος μέλος και (β) ορίζει ότι μόνο η ΕΕ -κι όχι κάθε κράτος χωριστά- μπορεί να επιβάλει επιβαρύνσεις σε καύσιμα από τρίτη χώρα (Ρωσία). Και, ως γνωστόν, η ΕΕ έχει επιβάλει επιβαρύνσεις μόνο στο ρωσικό πετρέλαιο -όχι στο φυσικό αέριο.

Πιθανές συνέπειες

Εφόσον το βουλγαρικό «καπέλο» ισχύσει, η Gazprom είτε θα αποφασίσει να το πληρώσει (δηλαδή -πράγμα όχι πιθανό- να δωρίσει στη Βουλγαρία 360 εκατ. ευρώ ετησίως) και να μετακυλήσει το κόστος στους πελάτες της (πχ στους Έλληνες), είτε θα αρνηθεί να το πληρώσει -όπερ πιθανότερο. Εφόσον αρνηθεί, η Βουλγαρία είτε θα καταπιεί το «καπέλο» της είτε θα διακόψει τη διέλευση του ρωσικού φυσικού αερίου από το έδαφός της. Το τελευταίο ενδεχόμενο συνεπάγεται ελλείψεις εν μέσω χειμώνα και εκτίναξη του ενεργειακού κόστους -καθώς θα περιοριστούμε βασικά στο ακριβό υγροποιημένο φυσικό αέριο των ΗΠΑ.

Η αυθαίρετη απόφαση της Βουλγαρίας προκαλεί προβλήματα στις ευρωπαϊκές οικονομίες, με πιο άμεσο τη μεγάλη αβεβαιότητα για την τιμή και ποσότητα αερίου που θα έχουν στη διάθεσή τους. Έτσι, όλοι (Ουγγαρία, Σερβία, Αυστρία, Ρουμανία κ.ά.) ήδη έχουν διαμαρτυρηθεί εντονότατα στις Βρυξέλλες. Όλοι πλην Ελλάδος. Κατά τρόπο παράδοξο, που προκαλεί ερωτηματικά και συζητήσεις, η ελληνική κυβέρνηση παραμένει εντυπωσιακά αδρανής. Το θέμα τέθηκε μετ’ επιτάσεως και συζητήθηκε χτες, στη συνάντηση του Θ. Σκυλακάκη με αρμόδια αντιπροσωπεία του ΣΕΒ.

Η “ατζέντα” του ΣΕΒ στην συνάντηση με τον Θ. Σκυλακάκη

Οι τιμές ενέργειας, παρά την περιστασιακή μείωσή τους, παραμένουν και αναμένεται να παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα. Συνεπώς, η διασφάλιση ενός προβλέψιμου και ανταγωνιστικού ενεργειακού κόστους για τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις απέναντι στις συνεχείς διακυμάνσεις είναι όρος επιβίωσής τους και διευκολύνει μια επιτυχημένη μετάβαση σε χαμηλότερο ανθρακικό αποτύπωμα. Αποτελεί προϋπόθεση για να αποφευχθεί η συρρίκνωση παραγωγικών δραστηριοτήτων και η απώλεια θέσεων εργασίας στην Ελλάδα (όπως και στην υπόλοιπη ΕΕ). Σε μια περίοδο που οι γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δημιουργούν νέες ανησυχίες για ανατροπές στις τιμές ενέργειας διεθνώς, πολλά κράτη–μέλη της ΕΕ, ήδη, λαμβάνουν δραστικότερα μέτρα για τη διασφάλιση ανταγωνιστικών και προβλέψιμων τιμών ενέργειας ώστε να περιορίζουν, για μεσοπρόθεσμο διάστημα, τις υπαρξιακές αβεβαιότητες στις ενεργοβόρες επιχειρήσεις τους.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή Ενέργειας του ΣΕΒ, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του Δ.Σ. κ. Δημήτρη Παπαλεξόπουλο στη συνάντηση που είχε με τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θόδωρο Σκυλακάκη, παρουσία της Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας κας Αλεξάνδρας Σδούκου, σήμερα (Δευτέρα 30/10/2023), ανέδειξε τρία πεδία παρεμβάσεων που πρέπει να υλοποιηθούν σε υψηλή προτεραιότητα, ώστε να διαμορφωθεί ένα προβλέψιμο και ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας με βράχυ-μεσοπρόθεσμη διάρκεια. Η κρισιμότητα δε αυτών των θεμάτων αναδεικνύεται επανειλημμένως από την Επιτροπή Ενέργειας του ΣΕΒ.

Α. Συγκράτηση του κόστους ενέργειας, μέσα από την έγκαιρη καταβολή της αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους εκπομπών CO₂ για τα έτη 2021-2030 για τις επιλέξιμες επιχειρήσεις, την άσκηση πίεσης στην Ε.Ε. για επέκταση για το 2024 και 2025 των μέτρων του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης (TCTF), τη λειτουργία αυτοτελούς μηχανισμού αποζημίωσης διαθεσιμότητας ευέλικτης ζήτησης, την προσαρμογή του καθεστώτος χρεώσεων χρήσης συστήματος (ΑΔΜΗΕ) και δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ) στις ανάγκες των ενεργοβόρων επιχειρήσεων, αντιστάθμιση μέρους του κινδύνου/κόστους διαμόρφωσης (shaping cost) των πράσινων PPAs.

Β. Βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς ενέργειας. Η επιτάχυνση των έργων υποδομών και διασυνδέσεων για τη δημιουργία επιπλέον ηλεκτρικού χώρου είναι επίσης επιβεβλημένη. Οι καθυστερήσεις στα έργα αυτά δυσχεραίνουν τη σύναψη συμβάσεων προμήθειας ενέργειας (PPAs), την σύνδεση νέων ΑΠΕ στο δίκτυο αλλά και την επέκταση του ενεργειακού συμψηφισμού (net metering), ειδικά όταν οι λύσεις αποθήκευσης ενέργειας παραμένουν ιδιαίτερα κοστοβόρες χωρίς σαφές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Τέλος, πρέπει να διευκολυνθούν οι πράσινες επενδύσεις μικρότερης κλίμακας σε ΜμΕ ώστε όλοι οι κλάδοι και τα επιχειρηματικά μεγέθη να είναι αποδέκτες των ωφελειών της πράσινης μετάβασης.

Γ. Πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την άρση της επιβολής «τέλους διέλευσης» φυσικού αερίου από τη Βουλγαρία. Η πρόσφατη νομοθετική πρωτοβουλία της Βουλγαρίας για επιβολή «τέλους διέλευσης» €10,2/MWh στις χώρες που προμηθεύονται ρωσικό Φ/Α μέσω αυτής αναμένεται να έχει πρόσθετες επιβαρύνσεις σε όλους τους κλάδους, μεγέθη επιχειρήσεων και καταναλωτές στην Ελλάδα. Είναι αναγκαίο η χώρα μας να θέσει το θέμα στα αρμόδια όργανα της ΕΕ, μιας και παραβιάζει το ενωσιακό δίκαιο. Εξάλλου, και άλλες χώρες έχουν ήδη διατυπώσει ανάλογες ενστάσεις.