BRICS: Βραζιλία, Κίνα και Ινδία αμφισβητούν την ηγεμονία των ΗΠΑ – Ο Πούτιν παραμονεύει, ενώ ο ντα Σίλβα ”πυροβολεί” τον Μπάιντεν

Πριν από λίγα χρόνια ελάχιστοι θα μπορούσαν να συζητήσουν για το τέλος της «αμερικανικής ηγεμονίας». Παρά την αλματώδη οικονομική ανάπτυξη Κίνας και Ινδίας, οι δύο χώρες αντιμετωπίζονταν ως σημαντικοί περιφερειακοί παίκτες και όχι ως δυνάμεις ανατροπής της παγκόσμιας τάξης.

Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 δημοσιεύτηκαν οι πρώτες αναλύσεις για τον «21ο αιώνα του κινεζικού δράκου». Όμως έχει πέρασει περίπου το 1/4 αυτών των 100 ετών και οι προβλέψεις δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Η πολυπληθής ασιαστική χώρα έχει πετύχει πολλά, όμως η covid-19 και οι ευθυνές της για το ξέσπασμα της πανδημίας έπληξαν σημαντικά το ηγετικό της προφίλ. Παρά τις διακηρύξεις του Πεκίνου, οι δυτικές κοινωνίες συνεχίζουν να βλέπουν ένα ανελεύθερο, καταπιεστικό καθεστώς.

Την ίδια ώρα η Ινδία γίνεται η πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο με 1,2 δισεκατομμύρια κατοίκους. Η αλματώδης οικονομική ανάπτυξη συνοδεύεται από έντονη κοινωνική ανισότητα. Οι συνεχείς καταγγελίες για σεξουαλικές επιθέσεις κατά γυναικών και η κακομεταχείριση των μειονοτήτων αμαυρώνουν την προσπάθεια της χώρας να εμφανιστεί ως δύναμη αλλαγής, ανπάτυξης και ευημερίας

Το πολιτικό σκηνικό άρχισε να αλλάζει με την επανεμφάνιση του Λούλα ντα Σίλβα. Εδώ και κάποιους μήνες ο πρόδρος της Βραζίλιας ρίχνει τα βέλη του στον Λευκό Οίκο. Αναρωτιέται δημοσίως «γιατί στις εμπορικές μας σχέσεις να πληρώνουμε και να αγοράζουμε μόνο με δολάρια», ενώ ασκεί κριτική στην Ουάσινγκτον για τις πολιτικές που εφαρμόζει σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία, παρά τις σημαντικές τους διαφορές έχουν ένα σημαντικό, κοινό στοιχείο. Είναι μέλη των BRICS, μαζί με τη Ρωσία και τη Νότια Αφρική. Οι χώρες των BRICS, θεωρούνται συχνά ως αντίβαρο στον – υπό δυτική ηγεσία – κόσμο. Οι ηγέτες των κρατών μελών αποφάσισαν τη διεύρυνση της ένωσης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι έξι νέες χώρες, δηλαδή η Αργεντινή, η Αίγυπτος, το Ιράν, η Αιθιοπία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, πρόκειται να ενταχθούν τον Ιανουάριο.

Η διεύρυνση της ομάδας των αναδυόμενων οικονομιών των πέντε χωρών, χαρακτηρίστηκε ως «ιστορική» από τον Κινέζο Πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, αλλά δεν είναι ακόμα σαφές μέχρι πού εκτείνονται τα κοινά συμφέροντα των χωρών.

BRICS Now Controls 30% of the Entire Global Economyhttps://t.co/JnbhxaIUkF

— BRICS (@BRICSinfo) August 26, 2023

Η ανάπτυξη των BRICS «θα ενισχύσει περαιτέρω τη δύναμη για την παγκόσμια ειρήνη και ανάπτυξη» δήλωσε ο Κινέζος Πρόεδρος, απευθυνόμενος στους ηγέτες που συγκεντρώθηκαν στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Εδώ και χρόνια η Κίνα πιέζει για την επέκταση της ομάδας ως μέσο αντιμετώπισης της δυτικής κυριαρχίας. Ο Στιβ Τσανγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου SOAS για την Κίνα με έδρα το Λονδίνο, λέει ότι αν και τα μέλη των BRICS δεν έχουν πολλά κοινά επιφανειακά, ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προσπαθούσε να δείξει στους ομολόγους του ότι όλοι θέλουν ένα παρόμοιο μέλλον: Κανένας τους δεν θέλει να ζήσει σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τη Δύση.

🇿🇦 South Africa Makes Huge Announcement on Second Phase of BRICS Expansionhttps://t.co/lgNTZ0AbnT

— BRICS (@BRICSinfo) August 26, 2023

Χαρακτηριστικά, ο ίδιος δηλώνει: «Οι Κινέζοι είναι μια εναλλακτική παγκόσμια τάξη πραγμάτων για την οποία οι απολυταρχικοί μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς στις χώρες τους. […] Μπορούν να βρουν μια εναλλακτική κατεύθυνση ανάπτυξης χωρίς να χρειάζεται να αποδεχθούν τους όρους που επιβάλλουν οι δημοκρατικές αμερικανικές και ευρωπαϊκές δυνάμεις» υποστηρίζει ο Στιβ Τσανγκ.

Δρόμος ένταξης στρωμμένος με ”αγκάθια”

O Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Σιρίλ Ραμαφόζα, ως οικοδεσπότης της Συνόδου Κορυφής των BRICS ανέφερε σχετικά με τη διεύρυνση της ομάδας πως «εκτιμούμε το ενδιαφέρον άλλων χωρών για την οικοδόμηση μιας εταιρικής σχέσης με την ομάδα BRICS». Συνέχισε, μάλιστα, τονίζοντας ότι «περισσότερες χώρες θα ενταχθούν στο μέλλον, αφού τα βασικά έθνη συμφωνήσουν στα κριτήρια ένταξης».

Αυτή τη φορά, όμως, υπήρχαν διχογνωμίες σχετικά με το πόσες χώρες θα πρέπει να επιτραπεί να ενταχθούν και πόσο γρήγορα.

Six of the world's nine-largest oil producers are now members of BRICS

🇸🇦 Saudi Arabia
🇷🇺 Russia
🇨🇳 China
🇧🇷 Brazil
🇮🇷 Iran
🇦🇪 UAE

— Watcher.Guru (@WatcherGuru) August 25, 2023

Ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, συμμετείχε μέσω διαδικτύου στη Σύνοδο Κορυφής των BRICS λόγω του κινδύνου να συλληφθεί για φερόμενα εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία. Στην ομιλία του, γι’ άλλη μια φορά, έβαλε στο στόχαστρο τις δυτικές δυνάμεις, λέγοντας ότι ο «νεοφιλελευθερισμός» τους αποτελεί απειλή τόσο για τις παραδοσιακές αξίες στις αναπτυσσόμενες χώρες όσο και για την ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου κατά τον οποίο δεν κυριαρχεί μία χώρα ή ένα μπλοκ. Χωρίς να αναφέρει ονόματα, ήταν σαφές για ποιον μιλούσε ο Πρόεδρος Πούτιν – για τις ΗΠΑ.

Παρ’ όλο που η υπερδύναμη των ΗΠΑ δεν συμμετείχε στη συνάντηση, συζητήθηκε αρκετά. Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Τζέικ Σάλιβαν, προσπάθησε να υποβαθμίσει τα σχέδια επέκτασης των BRICS, αφού είπε ότι λόγω της απόκλισης των απόψεων των χωρών της ομάδας αυτής σε κρίσιμα ζητήματα, δεν τη βλέπει να «εξελίσσεται σε κάποιου είδους γεωπολιτικό αντίπαλο των ΗΠΑ ή οποιουδήποτε άλλου».

🇮🇷 Iran President Ebrahim Raisi at BRICS Summit

"The benefits of Iran joining the BRICS as a member will make history. It will mean a new chapter, and a new step towards justice, fairness, morality and lasting peace in the international arena." pic.twitter.com/4L9rXDO3QJ

— BRICS (@BRICSinfo) August 25, 2023

Από τα έξι νέα μέλη της ομάδας των BRICS, κανένα δεν θεωρείται ως αντιαμερικανικό κράτος, σύμφωνα με τον Σαράνγκ Σιντόρ, διευθυντή του προγράμματος Global South στο Ινστιτούτο Quincy στην Ουάσινγκτον.

«Νομίζω ότι το μήνυμα είναι πως πρόκειται για ένα ποικιλόμορφο σύνολο χωρών, καμία από αυτές δεν είναι στενός σύμμαχος των ΗΠΑ, επίσημοι σύμμαχοι, δύο ή τρεις από αυτές θα είναι αντίπαλοι των ΗΠΑ. Ευρύτερα, όμως, δεν πρόκειται για μια ομάδα αντιαμερικανικών κρατών» δήλωσε ο ίδιος στο BBC.

Οι ΗΠΑ να μην θέτουν τους κανόνες – Όλοι κερδίζουν κάτι

Παρ’ όλα αυτά, η επέκταση των BRICS αντιπροσωπεύει μια αλλαγή. «Δεν είναι πλέον ένας κόσμος, στον οποίο οι ΗΠΑ μπορούν να θέτουν όλους τους κανόνες ή να καθοδηγούν όλους τους θεσμούς. Δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό. Πρόκειται περί αντικατάστασης; Όχι, θα έλεγα πολύ περισσότερο μια συμπληρωματικότητα παρά μια αντικατάσταση που διαφαίνεται στον ορίζοντα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Σαράνγκ Σιντόρ.

Έτσι, για μια ομάδα που λέει ότι όλοι εκτιμούν και σέβονται τις απόψεις του άλλου, ίσως κανείς δεν κέρδισε ούτε όμως και έχασε. Στην πραγματικότητα, ήταν απλώς μια διπλωματική συγκέντρωση με κάποια δούναι και λαβείν. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν συνελήφθη και, χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία, η Ρωσία εκπροσωπήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής. Η Κίνα πήρε το μεγάλο της σχέδιο για την επέκταση των μελών της ομάδας. Η πίεση της Βραζιλίας για ένα κοινό νόμισμα λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Η Ινδία θεωρήθηκε ότι προσπαθεί να εξισορροπήσει τη φιλία της με την Αμερική. Η Νότια Αφρική, τέλος, φιλοξένησε μια επιτυχημένη συνάντηση χωρίς δημόσιες επιπτώσεις.