Μενδώνη στο libre: Τα βασιλικά εμβλήματα βρέθηκαν στο Τατόι, δεν μεταφέρθηκαν εκτός Ελλάδας

«Να μην αρκούμεθα  σε αστήρικτες υποθέσεις και να μην καλλιεργούμε εντυπώσεις», καλεί η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη απαντώντας επί της ουσίας σ’ όσα γράφτηκαν το προηγούμενο διάστημα, όταν έγινε γνωστό ότι βρέθηκαν στο Τατόι τα εμβλήματα του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα. Όπως εξηγεί η κ. Μενδώνη το στέμμα, το σκήπτρο και το ξίφος  του Όθωνα βρέθηκαν στο Τατόι και «δεν μεταφέρθηκαν εκτός Ελλάδος, όπως λεγόταν και γραφόταν».

Η κ. Μενδώνη μιλά επίσης για την αξιοποίηση του Τατοΐου, τη σύμπραξη δημόσιων και ιδιωτικών δυνάμεων για την ανάπτυξη του Πολιτισμού, τη μετατροπή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου σε αυτοτελές νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Συνέντευξη

 -Κυρία Υπουργέ, πριν από λίγες ημέρες έγινε γνωστό ότι βρέθηκαν το στέμμα, το σκήπτρο και το ξίφος του βασιλιά Όθωνα, κάπου στο Τατόι. Πρόκειται αναμφισβήτητα για μια σπουδαία είδηση, καθώς τα εμβλήματα του βασιλικού θρόνου παραδόθηκαν στον βασιλιά Παύλο τον Δεκέμβριο το 1959 και από τότε αγνοούνταν. Μπορείτε να μας πείτε που ακριβώς βρέθηκαν στο Τατόι και από ποιον καθώς στο παρελθόν είχε γραφτεί ότι τα κειμήλια τα «οικειοποιήθηκε» ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος και «με τον διακανονισμό που έγινε για τη βασιλική περιουσία, τα μετέφερε εκτός Ελλάδος». Δώστε, σας παρακαλώ, μια σαφή και ξεκάθαρη εικόνα των γεγονότων.

Στο παρελθόν μπορεί να γράφηκαν διάφορα, αλλά τώρα πια είναι ξεκάθαρο ότι λίγη σχέση είχαν με την πραγματικότητα. Εδώ και τρία χρόνια, στο Τατόι εκτελείται ένα τιτάνιο και λεπτό εγχείρημα δίχως προηγούμενο από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ. Μια μεγάλη ομάδα ειδικών, ερευνά και μελετά όλα τα κτήρια, ανακαλύπτει αντικείμενα, τα ταυτοποιεί, τα καταγράφει, τα συντηρεί, τα αποκαθιστά. Έχουν καταγραφεί και τεκμηριωθεί μέχρι στιγμής περίπου 100.000 αντικείμενα.

Στις πρόσφατες ανακαλύψεις συγκαταλέγονται και τα εμβλήματα του Όθωνα, του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας. Είναι πολύ απλό. Όσο προχωρά η δουλειά των ομάδων των ειδικών, τόσο έρχονται στο φως και νέα αντικείμενα. Αυτό συνέβη και με τα εμβλήματα της πρώτης δυναστείας, που προσπαθούσαμε επί χρόνια να εντοπίσουμε, χωρίς να βασιζόμαστε σε δημοσιεύματα και εικασίες. Και να που τελικά δεν μεταφέρθηκαν εκτός Ελλάδος, όπως λεγόταν και γραφόταν. Ήταν εδώ και  σήμερα αποδίδονται στον ελληνικό λαό. Παραδίδονται στη Βουλή, υπό την ιδιότητά της, ως εθνικής αντιπροσωπείας. Και κάτι ακόμη, το κτήριο της Βουλής είναι το Ανάκτορο του Όθωνος. Καλόν είναι, αν μου επιτρέπετε ένα σχόλιο με γενικότερη ισχύ: Να μην αρκούμεθα  σε αστήρικτες υποθέσεις και να μην καλλιεργούμε εντυπώσεις, αλλά να περιμένουμε να δούμε τι αποκαλύπτει η συστηματική και οργανωμένη έρευνα.  

-Το Τατόι και ο τρόπος που θα αξιοποιηθεί είναι μία από τις προτεραιότητες σας. Τι μπορεί να γίνει τελικά στο πρώην βασιλικό κτήμα, που όπως και να το κάνουμε είναι μέρος της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας;

Συμφωνώ μαζί σας. Το Τατόι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης ιστορίας μας, ανεξάρτητα από την κατάληξη του θεσμού της βασιλείας και την πολιτιεακή αλλαγή που συνετελέσθη, μετά από την ετυμηγορία του ελληνικού λαού. Η ανάπλαση του, η ανάδειξη του ιστορικού του φορτίου και του φυσικού περιβάλλοντος και η απόδοσή του, σε κοινή χρήση, αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα, που τελεί πλέον σε φάση ωριμότητας. Το χρονοδιάγραμμα των έργων, που υλοποιούν οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, δεν παρέκλεινε, ούτε μετά τις πυρκαγιές του 2021.

Όπως σας είπα, προχωρά εντατικά η καταγραφή, η τεκμηρίωση και η συντήρηση των κινητών αντικειμένων, ενώ μέχρι το τέλος του έτους ολοκληρώνεται η αποκατάσταση εννέα κτηρίων, κηρυγμένων μνημείων. Το 2025 το ανάκτορο θα ανοίξει τις πύλες του στο κοινό, μαζί με άλλες μουσειακές υποδομές: Τα μουσεία των Αμαξών, των Αυτοκινήτων, της Αγροτικής Παραγωγής.  Μέχρι και το 2027, προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί η ανάδειξη του κτήματος, ώστε η Αττική να αποκτήσει έναν μοναδικό χώρο ιστορίας, πολιτισμού και αναψυχής, και συγχρόνως έναν αναπτυξιακό πόρο ιδιαίτερης σημασίας.

-Στις προγραμματικές δηλώσεις που κάνατε, είπατε μεταξύ άλλων: «Ο Πολιτισμός χρειάζεται σύστημα και οργάνωση. Δεν χρειάζεται κομματική καθοδήγηση παλαιάς κοπής. Χρειάζεται πόρους: Δημόσιους και ιδιωτικούς. Ο συστηματικός πόλεμος στην αρμονική σύμπραξη δημόσιων και ιδιωτικών δυνάμεων δεν είναι απλώς επιζήμιος. Είναι και κατάφωρα ανιστόρητος». Δεν πρέπει ωστόσο να υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας ώστε, το χρήμα να μην είναι το μοναδικό κριτήριο για να γίνεται αποδεκτή η συμμετοχή ενός ιδιώτη στον τομέα του Πολιτισμού; Να γνωρίζουμε ότι αυτά τα χρήματα που θα δώσει ο ιδιώτης δεν προέρχονται από παράνομες δραστηριότητες;

Τι ακριβώς εννοείτε: Ότι θα μπορεί κάποιος να ξεπλένει χρήμα μέσω πολιτιστικών χορηγιών; Οι ασφαλιστικές δικλίδες για την παρεμπόδιση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ισχύουν για οποιαδήποτε συναλλαγή, όχι μόνο για δωρεές για πολιτιστικούς σκοπούς. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν σήμερα να αγοράσει κανείς ένα διαμέρισμα αξίας, ας πούμε 200.000 ευρώ, καταβάλλοντας το τίμημα σε μετρητά, χωρίς να αποκαλύπτει την προέλευσή τους; Η νομιμότητα της προέλευσης ελέγχεται από τις δημόσιες αρχές που έχουν τη σχετική αρμοδιότητα και εξειδίκευση.

 Οι ιδιωτικές χορηγίες δεν έρχονται ως μετρητά, σε σακούλες. Σας υπενθυμίζω ότι αποτελεί πάγια πολιτική μας στο Υπουργείο Πολιτισμού, όταν ένας ιδιώτης προσφέρεται να προβεί σε χορηγία, δεν καταβάλει χρήματα σε ταμείο του Υπουργείου. Προσφέρει την χορηγία σε είδος. Το Υπουργείο, μετά από  τις εισηγήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών του, θέτει κριτήρια και προδιαγραφές, ως να επρόκειτο να δημοπρατήσει το έργο. Ο ιδιώτης, βάσει αυτών,  αναλαμβάνει να προσφέρει ή να εκτελέσει το έργο ή τη δράση, πάντα υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργείου. Για παράδειγμα, αν πρόκειται για μια χορηγία προθηκών για έκθεση μουσείου, το Υπουργείο θέτει τις προδιαγραφές  για τα πάντα. Ο χορηγός πληρώνει τον κατασκευαστή. Χρήματα δεν έρχονται στο ΥΠΠΟ.

-Έρχομαι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ποιον σκοπό εξυπηρετεί η μετατροπή του σε αυτοτελές νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, είναι τόσο σημαντικό αυτό; Και πού ακριβώς βρισκόμαστε με την ανάπλαση του Μουσείου;

Δεν είναι μόνο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αλλά και τέσσερα ακόμη μουσεία που αποκτούν αυτή τη νομική μορφή, ώστε να μην αποτελούν πλέον ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου, αλλά ανεξάρτητους φορείς υπό την εποπτεία του Υπουργείου.  Είναι ευέλικτοι οργανισμοί, που  χειρίζονται με υπευθυνότητα τα του οίκου τους, αυτενεργούν και  έχουν πολύ μεγαλύτερη οργανωτική ευελιξία και πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες στην προσέλκυση πόρων. Είναι ένα πρότυπο που ακολουθείται, εδώ και δεκαετίες, σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη και τώρα υιοθετείται κι εδώ.

Ως προς την επέκταση του, έχουμε πλέον την αρχιτεκτονική ιδέα, την πρόταση του David Chipperfield. Δηλαδή, έχουμε καταλήξει, στο πώς θα είναι το Μουσείο του αύριο. Πλέον θα  προχωρήσουμε στην εκπόνηση του συνόλου των μελετών, οι οποίες θα καλυφθούν από ιδιωτικές χορηγίες, ώστε σε δύο περίπου χρόνια να μπορεί να ξεκινήσει το έργο. Το νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, θα διαθέτει ακόμη ευρύτερη ακτινοβολία, ως μοναδικό αποθετήριο της αρχαιοελληνικής τέχνης, αλλά και ως αναντικατάστατο τοπόσημο της σύγχρονης Αθήνας.

-Και κάτι τελευταίο. Ο κορυφαίος στόχος, της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα στο Μουσείο της Ακρόπολης, πως μπορεί κατά τη γνώμη σας να υλοποιηθεί;

Πριν από μία εβδομάδα, σε μια δημοσκόπηση στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 74% των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ της επανένωσης των Γλυπτών. Και βλέπετε ότι όλο και περισσότερες οργανώσεις και φορείς της κοινωνίας των πολιτών, στη Βρετανία, κινητοποιούνται υπέρ του στόχου της επιστροφής των Γλυπτών στην Ελλάδα. Ο επαναπατρισμός και άλλων θησαυρών, όχι μόνο στην πατρίδα μας αλλά και σε άλλες χώρες, δημιουργεί σοβαρά προηγούμενα που είναι δύσκολο να παρακαμφθούν.

Σε κατάφωρη, θα έλεγα, αντίθεση με τη μονότονη θέση των βρετανικών κυβερνήσεων, που απορρίπτουν το εθνικό μας αίτημα, συνεχίζουμε να δίνουμε τη μάχη στο επίπεδο της ευαισθητοποίησης της διεθνούς κοινής γνώμης, που αποδίδει καρπούς. Στις διαπραγματεύσεις με το Βρετανικό Μουσείο έχουν τεθεί οι κόκκινες γραμμές μας. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια δύσκολη διαδικασία που θα κριθεί σε διακρατικό επίπεδο, σύμφωνα με την απόφαση της ΟΥΝΕΣΚΟ, του 2021.