Αθανασία Παππά: ”Είναι σημαντική η αναγνώριση της σπουδαιότητας της Αγωγής Υγείας στη σχολική κοινότητα”

Ρούλα Σκουρογιάννη

Στη σημερινή εποχή τα περισσότερα προβλήματα υγείας σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον. Τις τελευταίες δεκαετίες τα συστήματα υγείας άρχισαν να υιοθετούν πολιτικές υγείας όπως η πρόληψη, η προαγωγή υγείας, η προστασία της υγείας και η ορθή διαχείριση των παραγόντων κινδύνου, η δημόσια Υγεία.

Οι ειδικοί που ασχολούνται με την Δημόσια υγεία, όπως είναι οι Επισκέπτες Υγείας, στηριζόμενοι σε γνώσεις από έρευνες, κυρίως της ιατρικής, της επιδημιολογίας και των κοινωνικών επιστημών αξιολογούν και προτείνουν μέτρα, ένα από τα σημαντικότερα εκ των οποίων θεωρείται η αγωγή υγείας, με σκοπό την προάσπιση και προαγωγή της υγείας του πληθυσμού και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του.

Η δράση της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. για τα «Σχολεία Αγωγής Υγείας»

Τα τελευταία χρόνια, η πρόεδρος και μέλη της Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα (ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α.) ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα και ‘ιδρύουν’ «Σχολεία Αγωγής Υγείας». Η ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α. ξεκίνησε τη δράση «Σχολείο Αγωγής Υγείας», το 2017, με τη συνεργασία του Εργαστηρίου Κλινικής Φαρμακολογίας της Ιατρικής σχολής του ΑΠΘ και με κύριο ομιλητή και εμπνευστή αυτής της δράσης τον καθηγητή Δημήτριο Κούβελα και Δ/ντή του Εργαστηρίου Κλινικής Φαρμακολογίας.

Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες ενημερωτικές εκδηλώσεις σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος, στις οποίες συμμετείχαν χιλιάδες άτομα (ασθενείς και μη) και επαγγελματίες υγείας.

Το «Σχολείο Αγωγής Υγείας», επισημαίνει η πρόεδρος της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α., κα Αθανασία Παππά, μιλώντας στο libre, αποσκοπεί στην ορθή ενημέρωση του γενικού πληθυσμού, αρχικώς σε δύο φλέγοντα θέματα. Το πρώτο αφορά, στη σχέση του πολίτη με τον ιατρό και το σύστημα υγείας, για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, για τον τρόπο που ο Ιατρός προσεγγίζει το πρόβλημα, για τη συμβολή των εργαστηριακών και απεικονιστικών μεθόδων στη διάγνωση και παρακολούθηση της θεραπείας και το δεύτερο αφορά στο φάρμακο, ως προληπτικό, διαγνωστικό και θεραπευτικό εργαλείο, στις βασικές έννοιες του φαρμάκου και της φαρμακευτικής αγωγής, αλλά και των διαφορετικών θεραπευτικών προσεγγίσεων.

Μιλώντας μας, αναλυτικότερα γι’ αυτήν την πρωτοβουλία, τονίζει: «Η αποδοχή των σχολείων μας είναι μοναδική. Ιδίως στην περιφέρεια όλοι οι εμπλεκόμενοι στο ‘σχολείο’ νοιώθουμε ότι η δράση αυτή είναι ίσως η σημαντικότερη ενέργεια της ζωής μας. Οι άνθρωποι της κοινότητας έρχονται για να μάθουν τις δομές του συστήματος υγείας, και έτσι μειώνεται το άγχος τους μπροστά σε ένα δαιδαλώδες σύστημα που σίγουρα κάποια στιγμή θα κληθούν να αντιμετωπίσουν. Μαθαίνουν να επικοινωνούν με τους γιατρούς, να καταλαβαίνουν την κλινική και τις παρακλινικές εξετάσεις. Τέλος, μαθαίνουν για τα φάρμακα και τον μυστικό αυτό κόσμο των δραστικών.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που εκπαιδεύονται, διαχειρίζονται καλύτερα τον φόβο για την ασθένεια και τις συνέπειές της, συμφιλιώνονται με τις διαδικασίες και τελικώς είναι κερδισμένοι σε ό,τι αφορά τον αγώνα για την υγεία τους.

Σύμφωνα με την κα Αθανασία Παππά, Πρόεδρο της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α «Θεωρούμε ότι το σχολείο που ξεκινήσαμε, στα πλαίσια μιας συνεχιζόμενης εκπαίδευσης για την αγωγή και προαγωγή υγείας, έχει συμβάλλει σημαντικά στην υγεία του ελληνικού πληθυσμού και η κοινωνία και η πολιτεία το αναγνωρίζουν. Θέλουμε να είναι σε θέση ο πολίτης να αντιλαμβάνεται όσο το δυνατόν καλύτερα το πώς θα προστατεύει την υγεία και επομένως τη ζωή του και την ποιότητά της».

Αγωγή Υγείας στο σχολικό περιβάλλον

Πολλές φορές, η δράση «Σχολείο Αγωγής Υγείας» είναι στοχευμένη σε παιδιά σχολικής ηλικίας και διαρκεί για λίγες ημέρες, σαν ένα διαδραστικό σεμινάριο πάνω σε βασικά θέματα φροντίδας της υγείας, πρόληψης και τήρησης ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής.

«Η Αγωγή Υγείας στο σχολικό περιβάλλον ήταν κάτι που το λάτρεψα από την πρώτη στιγμή που ήρθα σε επαφή με τα παιδιά ως φοιτήτρια, κάνοντας την εκπαίδευση μου για να κατέχω τον τίτλο αργότερα της Επισκέπτριας Υγείας», αναφέρει η κα Παππά.
«Το θεωρώ πολύ σπουδαίο και σημαντικό όταν μπορείς να διδάξεις στα παιδιά, από την τόσο τρυφερή ηλικία τους υγιεινούς τρόπους, στάσεις και συμπεριφορές, με σκοπό την καλύτερη ποιότητα ζωής τους τόσο για τα ίδια όσο και για το κοινωνικό σύνολο.

Υποσχέθηκα στον εαυτό μου και ως επαγγελματίας, πλέον, Επισκέπτρια Υγείας, ότι -όπου βρεθώ σε όποιο μέρος της χώρας- να έρχομαι σε επαφή και να ενημερώνω τους αρμόδιους φορείς, για τα προγράμματα Αγωγής Υγείας που είναι εγκεκριμένα από το υπουργείο Υγείας, για την σχολική κοινότητα και όπου μπορούμε να προχωράμε στην υλοποίηση τους».

Μας εξήγησε ότι σε πολλά μέρη της περιφέρειας, σε συμφωνία με τους τοπικούς προέδρους των κοινοτήτων και με τον οικείο Δήμο, γίνονται ενημερωτικές συζητήσεις που διαρκούν για κάποιες ημέρες (έως και μια βδομάδα) σε καθημερινή βάση. Κάθε μέρα, η συζήτηση με τα παιδιά αφορά και σε διαφορετικό θέμα.

Τα προγράμματα -που είναι εγκεκριμένα από το υπουργείο Υγείας σχετικά με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του μαθητικού πληθυσμού για θέματα αγωγής υγείας και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας- είναι πολλά και χωρίζονται σε υποκατηγορίες ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα και τον τρόπο προσέγγισης που επιλέγει ο επαγγελματίας υγείας να λειτουργήσει. Η θεματολογία των προγραμμάτων είναι πολύ μεγάλη. Ενδεικτικά, κάποια από αυτά είναι η Διατροφή και Διατροφικές συνήθειες, Κυκλοφοριακή Αγωγή, Στοματική Υγιεινή, Περιβάλλον και Υγεία, Ηλεκτρονικός Εκφοβισμός και Τρόποι Προφύλαξης, Πρόληψη και Αντιμετώπιση Έκτακτων Καταστάσεων κλπ.

Πότε ξεκίνησε διεθνώς ο θεσμός των Σχολείων Αγωγής Υγείας

Ο όρος Σχολεία Προαγωγής Υγείας αναδύθηκε ταυτόχρονα στην Ευρώπη και στη Βόρειο Αμερική και πρωτοαναφέρθηκε στον Χάρτη της Οττάβα για την Προαγωγή της Υγείας, το 1986. Κάτω από τον τίτλο Health Promoting Schools (HPS) στην Ευρώπη και Comprehensive School Health (CSH) στις ΗΠΑ, δημιουργήθηκε σε πολλές χώρες ένα νέο πλαίσιο για την υγεία στο σχολικό περιβάλλον. Η νέα προσέγγιση αποσκοπούσε στη βελτιστοποίηση των γνώσεων και ικανοτήτων των μαθητών, με τη μεταφορά της έννοιας της υγείας προς ένα πολιτικό περιβάλλον που σκοπό έχει να παρέχει στους νέους τη δυνατότητα να αναπτύξουν δεξιότητες και αυτοπεποίθηση ώστε να λειτουργούν αυτόνομα.

Για την επιτυχία των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας εφαρμόζονται μέθοδοι ενεργητικής και βιωματικής μάθησης με αποτέλεσμα την αλλαγή στάσης και συμπεριφοράς των μαθητών που σκοπό έχει την ενίσχυση της υπευθυνότητας, της αυτοεκτίμησης, της αυτοπεποίθησης, της προσωπικότητας και της ικανότητας του μαθητή για την υιοθέτηση θετικών στάσεων και συμπεριφορών.

Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα όπου δεν υπάρχει καθορισμένο πλαίσιο μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα η υλοποίηση προγραμμάτων ΑΥ είναι περιορισμένη.

Προϋπόθεση για την επιτυχία των προγραμμάτων αυτών είναι η καλή πρόθεση για συμμετοχή των εμπλεκομένων ατόμων.

*«Υγεία είναι η πλήρης σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία του ανθρώπου και όχι μόνο η απουσία νόσου ή αναπηρίας». Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ)
«Αγωγή Υγείας είναι μια διαδικασία που στηρίζεται σε επιστημονικές αρχές και χρησιμοποιεί προγραμματισμένες ευκαιρίες μάθησης, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους, όταν λειτουργούν ως άτομα ή ως σύνολο , να αποφασίζουν και να ενεργούν συνειδητά για θέματα που επηρεάζουν την υγεία τους». Ευρωπαϊκή Ένωση, 1988
«Προαγωγή Υγείας είναι η διαδικασία που δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ελέγχουν και να βελτιώνουν την υγεία τους». Χάρτα της Οτάβα, 1986