Μητσοτάκης – Ερντογάν: Οι προσδοκίες της Αθήνας από τη συνάντηση – Διεθνολόγοι μιλούν στο libre

Να σπάσουν τον πάγο και δια ζώσης αλλά και να επαναπροσδιορίσουν το πλαίσιο των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, θα επιχειρήσουν ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Ταγίπ Ερντογάν στη συνάντηση τους στο Βίλνιους, στο πλαίσιο της συνόδου Κορυφής στο ΝΑΤΟ στις 11 Ιουλίου.Μπορεί η ρητορική της Άγκυρας ενάντιον της Ελλάδας  να έχει κατεβάσει ταχύτητες μετά τους πρόσφατους καταστροφικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου και οι σχέσεις των δυο χωρών να έχουν μπει σε μια τροχιά ομαλοποίησης, παρόλα αυτά η Αθήνα συνεχίζει να κρατάει μικρό καλάθι, καθώς μπορεί οι προκλήσεις επί του πεδίου να έχουν μειωθεί σημαντικά παρόλα αυτά η αναθεωρητική πολιτική της Άγκυρας, η αποστρατιωτικοποίηση των νησιών που θέτει επίμονα η Άγκυρα  και γενικότερα το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, συνεχίζουν να είναι στο τραπέζι και στον καμβά της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Του Νίκου Νανούρη

Στόχος της συνάντησης των δυο ηγετών είναι η αποκατάσταση του διαλόγου και των διαύλων επικοινωνίας αλλά και η διευθέτηση ζητημάτων χαμηλής πολιτικής (οικονομία, τουρισμός)

Τελευταία φορά που συναντήθηκαν Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν ήταν τον Μάρτιο του 2022 στη Κωνσταντινούπολη. Απο εκεί και πέρα ακολούθησε μια περίοδος προκλητικής ρητορικής από τον Τούρκο πρόεδρο, εκτοξεύοντας απειλές για πυραύλους Tayfun που θα προσγειωθούν στην Αθήνα, αλλά και καθημερινές αναφορές περί εισβολής ”μια νύχτα ξαφνικά” που οδήγησαν σε χαμηλό βαρομετρικό τις ήδη τεταμένες σχέσεις των δυο χωρών.

Διεθνολόγοι μιλούν στο Libre για τον νέο χάρτη που διαμορφώνεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και για τις προσδοκίες που μπορεί να έχει η Αθήνα από τη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο στο Βίλνιους της Λιθουανίας.

Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Διεθνολόγος

Πως βλέπετε να διαμορφώνονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις το επόμενο διάστημα;

Ανοίγεται ένα παράθυρο ευκαιρίας στη λογική ότι έχουμε τρεις φρέσκες κυβερνήσεις σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία οι οποίες έχουν και μια καλή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Έχουμε αφήσει πίσω τις δυσκολίες που έχει μια προεκλογική περίοδος σε κάθε χώρα. Έχουμε επίσης και ένα άλλο δεδομένο ότι η Τουρκία έχει περιορίσει αρκετά την προκλητική συμπεριοφορά επί του πεδίου.

Δηλαδή βλέπουμε ότι δεν κάνει υπερπτήσεις, παραβιάσεις εναέριου ψώρου κλπ. Δεν έχουμε την αισιοδοξία ότι η Τουρκία θα εγκαταλείψει ξαφνικά την εξωτερική της πολιτική, αλλά από τη στιγμή που έχουμε φύγει από την μεγάλη ένταση των προηγούμενων ετών, είναι κάτι θετικό που μπορεί να μας αφήνει μια μικρή χαραμάδα αισιοδοξίας. Πριν 2,5 χρόνια με το Oruc Reis φτάσαμε στα πρόθυρα του πολέμου, μέχρι τον σεισμό στην Τουρκία δεν είχαμε διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των δυο χωρών.

Δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε κοντά στο να λυθεί κάποιο πρόβλημα, αλλά τουλάχιστον έχουμε μια εξομάλυνση της επικοινωνίας και έναν περιορισμό εκ μέρους της Τουρκίας της επιθετικής συμπεριφοράς της.

Tι προσδοκίες μπορεί να έχει η Αθήνα από την συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν;

Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι θα έχουμε μια αποκατάσταση της επικοινωνίας, σε αυτό το στάδιο, η αποκατάσταση αυτή μπορεί να πάρει την μορφή των διερευνητικών επαφών οι οποίες έχουν παγώσει. Πιθανόν θα γίνει μια συνέχιση, της χαμηλής έντασης πολιτικών, όπως σε θέματα τουριστικά, οικονομικά, μεταφορών, κλπ. Νομίζω όμως ότι απέχουμε να πούμε ότι είμαστε κοντά, σε κάθε ουσιαστική εξέλιξη. Το κλειδί βρίσκεται στην Άγκυρα. Αν η Άγκυρα αποφασίσει, να δεχτεί ότι η μόνη πραγματική διαφορά  μας είναι η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ και εγκαταλείψει τον νεοοθωμανισμό, τότε μπορούμε να αισιοδοξούμε και για κάτι πιο ουσιαστικό. Για την ώρα η αποκατάσταση του διαλόγου και των διαύλων επικοινωνίας, είναι ένα καλό πρώτο βήμα.

Θεωρείτε ότι η καθυστέρηση της πώλησης των F16 στην Τουρκία από τις ΗΠΑ, θα μπορούσε να διαταράξει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Η στρατιωτική ισορροπία έχει διαταραχτεί, εις βάρος της Τουρκίας, ειδικά αν η Ελλάδα παραγγείλει τα F35 και η Τουρκία δεν πάρει τα F16, θα έχει πάρα πολύ πίσω. Η Ελλάδα ήδη με τα Rafale έχει αλλάξει τους συσχετισμούς στο Αιγαίο, αυτό δημιουργεί μεγάλους προβληματισμούς στην Άγκυρα, διότι καταφέρνουμε να ακυρώσουμε οποιαδήποτε αναθεωρητική της βλέψη, πολύ ουσιαστικά και με τα εξοπλιστικά μας προγράμματα και με τις συνεργασία με άλλες χώρες της Δύσης. Άρα υπάρχει μια περίπτωση η Τουρκία να χρησιμοποιήσει σαν μοχλό πίεσης τις σχέσεις της με την Ελλάδα και να σκληρύνει ξανά τη ρητορική της, σε περίπτωση που το μεγάλο παζάρι που βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη μεταξύ Άγκυρας και ΗΠΑ, με θέμα οικονομία και εξοπλιστικά, δεν πάει καλά.

Σωτήρης Σέρμπος Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Πως διαμορφώνεται ο χάρτης στα ελληνοτουρκικά, αυτή την περίοδο;

Η Τουρκία μετά τους σεισμούς είναι υποχρεωμένη να ξεκινήσει μια τακτική αναδίπλωσης με την Ελλάδα, χωρίς όμως να αλλάξει κάτι στη στρατηγική της. Λαμβάνοντας υπόψιν την θέση της Ελλάδας, στο δυτικό σύστημα ασφαλείας και σε μια περιφερειακή αρχιτεκτονική αρκετά διαφοροποιημένη σε σχέση με αυτή που είχαμε πριν λίγα χρόνια, η Τουρκία θα επιδιώξει μια άλα καρτ επαναπροσέγγιση με την Δύση. Νομίζω ότι σε αυτή τη φάση δεν είναι στις προτεραιότητες της η Ελλάδα. Δεν πρόκειται να αλλάξουν πολλά επί της ουσίας.

Τι προσδοκίες μπορούμε να έχουμε από τη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο στο Βίλνιους;

Οι προσδοκίες μας πρέπει να αρκετά μετρημένες, υπό την έννοια ότι για την Τουρκία τα ελληνοτουρκικά εξακολουθούν να είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας.  και λαμβάνοντας υπόψιν πως βλέπει η Τουρκία την θέση και τον ρόλο της σε ένα ευρύτερο περιφερειακό υποσύστημα που περιλαμβάνει την Ελλάδα, αν κάτι πρέπει να κρατήσουμε γύρω από το ακορντεόν της Γαλάζιας πατρίδας, είναι ότι στον πυρήνα του περιλαμβάνει την προσπάθεια της Τουρκίας, να καταστεί μια ναυτική δύναμη. Άρα η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι ένα εμπόδιο σε αυτές τις φιλοδοξίες της Τουρκίας. Θα ήταν ευχής έργον αν  καταφέρναμε να διαμερισματοποιήσουμε τα ζητήματα, εφόσον η Τουρκία δεν επιθυμεί να προχωρήσει σε έναν ουσιαστικό και δομημένο διάλογο που θα κατέληγε στον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι είναι μια πρωτοβουλία που πήρε η Τουρκία χωρίς να έχει αλλάξει κάτι στη στρατηγική της. Ένας επιπλέον λόγος που πρέπει να κρατάμε ένα μικρό καλάθι, είναι ότι με ανοιχτό ακόμα το Ουκρανικό μέτωπο θα ήταν μια περίπτωση ρίσκου σε περίπτωση που δνε ευοδωθεί, ένας διάλογος ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία θα μπορούσαμε να επιστρέψουμε σε μια περίοδο έντασης επί του πεδίου. Η Ελλάδα έχει κάθε να αποκατασταθούν οι δίαυλοι επικοινωνίας από το υψηλότερο στο χαμηλότερο επίπεδο αλλά από εκεί και πέρα πρέπει να εξετάσουμε αν και κάτα πόσο υπάρχουν ενδείξεις, ότι κάτι έχει αλλάξει στη στρατηγική της Τουρκίας.  Κατά την εκτίμηση μου, δεν έχει αλλάξει κάτι.

Θεωρείτε ότι η καθυστέρηση της πώλησης των F16 στην Άγκυρα θα μεταφέρει την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Δεν νομίζω ότι θα αλλάξει κάτι. Αυτό που είχε ενοχλήσει την Άγκυρα  είναι η αλλαγή ισορροπίας δυνάμεων. Ακόμα και αν αύριο η Τουρκία πάρει τα F16, η Άγκυρα διαπίστωσε ότι η Ελλάδα απέκτησε ένα αμυντικό πλεονέκτημα. Από την οπτική των ΗΠΑ, υπάρχουν μια σειρά από λόγοι που θα ήθελε η αμερικανική κυβέρνηση να προχωρήσει αυτή η πώληση, που δεν σχετίζονται βέβαια με την Ελλάδα. Σίγουρα πάντως τα F16 είναι ένας επιπλέον πονοκέφαλος για την Άγκυρα, διότι αποτελούν την ραχοκοκαλιά της Τουρκικής αεροπορίας. Αν κάτι έχει ενοχλήσει την Τουρκία τα τελευταία χρόνια από την σκοπιά των ΗΠΑ, είναι ότι έχει ουσιαστικά μπει ένα φρένο, διότι οι Αμερικανοί διαπιστώσανε  την περεταίρω αυτονόμηση της Τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Για όσο διάστημα η Τουρκία δεν αλλάζει μυαλά, είναι σημαντικό για την Ελλάδα να διαθέτει αυτό το αμυντικό πλεονέκτημα.