Πύλος: Προφυλακιστέοι οι 9 συλληφθέντες που φέρονται ως διακινητές στο πολύνεκρο ναυάγιο-Πληθαίνουν οι μαρτυρίες για ρυμούλκηση πριν τη βύθιση

Μετά τις μαραθώνιες απολογίες τους, πάνω από 13 ώρες οι εννέα συλληφθέντες που κατηγορούνται ως διακινητές στο πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου κρίθηκαν ως προσωρινά κρατούμενοι, με σύμφωνη γνώμη ανακρίτριας και εισαγγελέα. Ο πρώτος από τους εννέα Αιγύπτιους ξεκίνησε την απολογία του στις 10 το πρωί και μέχρι αργά το απόγευμα, όλοι απαντούσαν στις ερωτήσεις που τους τέθηκαν από την ανακρίτρια κ. Βαλαβανίδου.

Οι συλλήψεις των εννέα που αντιμετωπίζουν τα αδικήματα της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης, της παράνομης εισόδου στη χώρα, της παράνομης διακίνησης αλλοδαπών, της πρόκλησης ναυαγίου, της ανθρωποκτονίας από αμέλεια και της έκθεσης ζωής σε κίνδυνο, προέκυψαν από μαρτυρίες επιζώντων τις προηγούμενες μέρες που τους καταδείκνυαν ως πιθανά εμπλεκόμενους στο κύκλωμα διακίνησης. Οι μαρτυρίες έκαναν λόγο για άτομα που τους έδιναν νερό ή τρόφιμα τα πρώτα εικοσιτετράωρα του ταξιδιού με προορισμό την Ιταλία. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, όσα από τα άτομα έχουν αναγνωριστεί από διασωθέντες αρνούνται κάθε συμμετοχή τους στο κύκλωμα διακίνησης, υποστηρίζοντας πως ο ρόλος τους ήταν συντονιστικός μέσα στο πλωτό.

Ένας από τους συλληφθέντες που, σύμφωνα με μαρτυρία πρόσφυγα, συνομιλούσε με τον καπετάνιο του πλοιαρίου, φαίνεται πως υποστήριξε ότι απλώς τον γνώριζε και δεν είχε συνεργασία μαζί του. Ακόμη ένας. τον οποίο πρόσφυγες περιγράφουν ως «συντονιστή» του ταξιδιού, υποστήριξε πως προσπαθούσε να διατηρήσει την τάξη στο κατάστρωμα καθώς λόγω ασφυκτικών συνθηκών δημιουργούνταν πολλές εντάσεις. Ωστόσο κι ένας από τους συλληφθέντες ανέφερε πως τέσσερις συγκατηγορούμενοι του είναι διακινητές.

Όλοι τους υποστηρίζουν ότι και οι ίδιοι πλήρωσαν στο κύκλωμα διακινητών χιλιάδες ευρώ προκειμένου να φτάσουν στην Ευρώπη και κατονομάζουν ένα συγκεκριμένο άτομο ως μέλος του κυκλώματος που πλήρωσαν και δεν ήταν ανάμεσα στους επιβάτες.

Υπάρχει όμως και ένα άλλο στοιχείο που εξάγεται από την προανακριτική διαδικασία. Κατά τις απολογίες τους, σύμφωνα με πληροφορίες, οι εννέα επιβάτες υπογράμμισαν πως ελληνικό πλοίο προσπάθησε να ρυμουλκήσει με σχοινί το πλωτό στο οποίο επέβαιναν, με αποτέλεσμα να τουμπάρει και να βυθιστεί, όπως έχουν υποστηρίξει ως τώρα πολλοί διασωθέντες του ναυαγίου τόσο στις ανακριτικές αρχές όσο και τον ελληνικό και διεθνή Τύπο. 

• Ακόμα ένα πτώμα πρόσφυγα εντόπισαν το βράδυ της Τρίτης οι άνθρωποι του Λιμενικού που ερευνούν την περιοχή του ναυαγίου. Πρόκειται για τον 82ο πρόσφυγα που ανασύρεται νεκρός, ενώ εκατοντάδες άλλοι αγνοούνται και προφανώς θεωρούνται νεκροί, εάν φυσικά ισχύουν οι μαρτυρίες των διασωθέντων για περίπου 750 άτομα πάνω στο σαπιοκάραβο.

Και καθώς ξετυλίγεται σιγά – σιγά το κουβάρι της τραγωδίας, στο επίκεντρο μπαίνουν οι καταθέσεις διασωθέντων, καθώς ολοένα και περισσότεροι καταγγέλλουν ότι το αλιευτικό βυθίστηκε κατά τη διάρκεια ρυμούλκησης με σχοινί από ελληνικό σκάφος.

• Σύμφωνα με την «Καθημερινή», με μικρές διαφοροποιήσεις υποστήριξαν (στην ανακρίτρια που προΐσταται της έρευνας) ότι το ναυάγιο προκλήθηκε όταν το ελληνικό πλοίο έδεσε με σχοινί το αλιευτικό και προσπάθησε να το τραβήξει.
• Το iΕidiseis παρουσιάζει επίμαχα αποσπάσματα των καταθέσεων που οδηγούν στις συνθήκες της βύθισης του αλιευτικού.

«Το βράδυ της τελευταίας ημέρας μας προσέγγισε το ελληνικό πλοίο και ο καπετάνιος δέχτηκε τη βοήθεια γιατί ο κόσμος είχε αρχίσει και εξαγριωνόταν. Το πλοίο μας ήταν σταματημένο, δε λειτουργούσε η μηχανή. Το ελληνικό πλοίο έριξε σχοινί και το δέσαμε αλλά δεν πρόλαβε να μας μετακινήσει, όλος ο κόσμος έκανε φασαρία, κάποιοι ζητούσαν βοήθεια και κάποιοι άλλοι ήθελαν να πάνε στην Ιταλία. Το πλοίο μας τότε από το δυνατό τράβηγμα πήρε μία πρώτη κλίση και μετά μία δεύτερη και κατέληξε στο νερό» φέρεται να καταθέτει ένας εκ των διασωθέντων.

«Ήρθε το ελληνικό πλοίο να μας τραβήξει, έκανε μία κλίση το δικό μας καράβι αναλόγως που πήγαινε ο κόσμος. Κλίση αριστερά ο κόσμος δεξιά στην άλλη κλίση δεξιά ο κόσμος πήγαινε αριστερά, άλλη μία κλίση και έφυγε το καράβι. Είχε κύματα που δεν ήταν ψηλά αλλά το καράβι επειδή ήταν υπερφορτωμένο έφυγε και αναποδογύρισε. Όταν έδεσε το ελληνικό πλοίο τα σχοινιά ο κόσμος ηρέμησε. Πιστεύω ότι το τράβηξαν πιο γρήγορα και κουνήθηκε. Έπεσα κάτω από το καράβι στη θάλασσα και προσπάθησα να ανέβω επάνω στην επιφάνεια. Το πλοίο γύρισε ανάποδα και το πάνω έγινε κάτω. Το 95% που σώθηκε ήταν στο κατάστρωμα. Μετά ανέβηκαν 90 άτομα επάνω στο πλοίο, έμεινε ένα τετραγωνικό μέτρο από το πλοίο πάνω στο νερό. Φωνάζαμε βοήθεια», αναφέρει ένας δεύτερος.

Ανάλογη είναι και η μαρτυρία που δίνει Σύρος επιζών του πολύνεκρου ναυαγίου, σε εκπρόσωπο της οργάνωσης Consolidated Rescue Group.

«Όλοι οι επιζώντες μετανάστες είπαν ότι το ελληνικό Λιμενικό μας βούλιαξε», αναφέρει στη μαρτύρια του ο Σύρος επιζών. «Μας έδεσαν με μόνο ένα σκοινί. Αφού έδεσαν το σκάφος, ξεκίνησαν γρήγορα. Τότε το σκάφος έχασε την ισορροπία του […] Πρώτα το σκάφος έγειρε προς τα αριστερά, μετά δεξιά, μετά αριστερά και μετά αναποδογύρισε. Τότε οι μετανάστες έπεσαν στη θάλασσα» ανέφερε.

• Πορεία διαμαρτυρίας για το ναυάγιο κοντά στην Πύλο πραγματοποίησαν άτομα και πρωτοβουλίες του αντιεξουσιαστικού χώρου, κόμματα της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και αντιρατσιστικές οργανώσεις.

Η συγκέντρωση έγινε στο άγαλμα του Ελ. Βενιζέλου στις έξι και ακολούθησε πορεία στις οδούς Εγνατία, Αγίας Σοφίας, Τσιμισκή, με στάση στην κεντρική πύλη του λιμανιού, όπου οι διαδηλωτές άναψαν ένα πυρσό και φώναξαν συνθήματα υπέρ των μεταναστών και κατά των συνόρων, του φράχτη στον Έβρο, των αντιμεταναστευτικων πολιτικών και των επαναπροωθήσεων. Στη συνέχεια, η πορεία συνέχισε στη Λεωφόρο Νίκης και από εκεί στην πλατεία Αριστοτέλους και ολοκληρώθηκε στο άγαλμα του Ελ.Βενιζέλου.

Πριν ξεκινήσει η πορεία, στη συγκέντρωση στο άγαλμα του Βενιζέλου άτομα του αντιεξουσιαστικού χώρου απώθησαν και απομάκρυναν διαδηλωτές με πανό του ΣΥΡΙΖΑ που ήθελαν να συμμετάσχουν στην πορεία. Κατά τη διάρκεια της πορείας κάποιοι από τους διαδηλωτές έγραψαν συνθήματα με μαύρο σπρέι σε ένα εκλογικό σταντ του ΣΥΡΙΖΑ στην πλατεία Αγίας Σοφίας και σε διάφορα σημεία της διαδρομής.

Al Jazeera: Στο στόχαστρο το λιμενικό

Μετά τον Guardian και το BBC, το Al Jazeera βάζει στο στόχαστρο το Λιμενικό για τον ρόλο του στο πολύνεκρο ναυάγιο με μετανάστες στην Πύλο. «Έθεσαν ενεργά σε κίνδυνο τις ζωές των ανθρώπων στο σκάφος» και έπρεπε να είχαν προχωρήσει σε επιχείρηση διάσωσης νωρίτερα, δηλώνει καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου.

Στο ρεπορτάζ γίνεται αναφορά στην επίκληση του ΟΗΕ για διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας για το ναυάγιο, αλλά και της Κομισιόν που δήλωσε ότι οποιαδήποτε έρευνα πρέπει να είναι «ενδελεχής και διαφανής». Για να συμπληρώσει στη συνέχεια: Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη θέση που εξέφρασε ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος, ο οποίος έχει ζητήσει να τηρηθεί το απόρρητο στην έρευνα.

Όπως σημειώνει το AL JAZEERA, εκατοντάδες άνθρωποι εξακολουθούν να αγνοούνται στον απόηχο του ναυαγίου στα ανοικτά των ακτών της δυτικής Ελλάδας, κοντά στην πόλη της Πύλου τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου. Μέχρι στιγμής, έχουν βρεθεί μόνο 104 επιζώντες, κανένας από αυτούς δεν είναι γυναίκα ή παιδί που φέρεται να κρατούνταν στο αμπάρι του πλοίου.

• Ερωτήματα παραμένουν για τον ρόλο της ελληνικής ακτοφυλακής στο περιστατικό και γιατί οι επιβαίνοντες δεν διασώθηκαν νωρίτερα, σημειώνεται στο ρεπορτάζ. Το Alarm Phone, μια τηλεφωνική γραμμή για πρόσφυγες που βρίσκονται σε κίνδυνο στη Μεσόγειο, ανέφερε ότι ειδοποίησε τις ελληνικές αρχές στις 5:53 μ.μ. τοπική ώρα (14:53 GMT), αφού επικοινώνησαν μαζί της για βοήθεια.

Έρευνες των ΜΜΕ έδειξαν επίσης ότι το σκάφος μόλις που κινούνταν τις επτά ώρες πριν ανατραπεί, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς της ελληνικής ακτοφυλακής ότι το σκάφος βρισκόταν σε πορεία προς την Ιταλία και ότι είχε απορρίψει τη διάσωση.

Το ελληνικό Λιμενικό αναγκάστηκε επίσης να απορρίψει τους ισχυρισμούς ότι το σκάφος ρυμουλκήθηκε, έπειτα από αντικρουόμενες μαρτυρίες από ορισμένους επιζώντες, αν και παραδέχτηκε ότι ένα σχοινί ήταν συνδεδεμένο για λίγη ώρα στο πλοίο το οποίο αργότερα βυθίστηκε.

• Ο ΟΗΕ χαιρέτισε τη διεξαγωγή μιας ανεξάρτητης έρευνας για το ναυάγιο, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι οποιαδήποτε έρευνα πρέπει να είναι «ενδελεχής και διαφανής». Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη θέση που εξέφρασε ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος, ο οποίος έχει ζητήσει να τηρηθεί το απόρρητο στην έρευνα.

Η Δρ Nora Markard, καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου και διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Πανεπιστήμιο του Munster, δήλωσε στο Al Jazeera ότι είναι «πραγματικά σημαντικό να επικεντρωθούν στις υποχρεώσεις του ελληνικού κράτους» στα ζητήματα της λογοδοσίας.

• «Ήταν στο σημείο, ήταν στη δική τους ζώνη έρευνας και διάσωσης, δεν κατάφεραν να διασώσουν και δεν κατάφεραν να συντονίσουν μια διάσωση. Και μετά έθεσαν ενεργά σε κίνδυνο τις ζωές των ανθρώπων στο σκάφος», όπως είπε.

«Η αγωνία είναι επίσης μια αντικειμενική κατάσταση», είπε η Μάρκαρντ απαντώντας στους ισχυρισμούς που θέλουν τους επιβαίνοντες να είχαν αρχικά απορρίψει τη διάσωση.

«Ένα σκάφος βρίσκεται σε κίνδυνο όταν δεν μπορεί να φτάσει με ασφάλεια στον προορισμό του, για παράδειγμα επειδή ήταν υπερπλήρες – είτε ο καπετάνιος ισχυρίζεται ότι είναι εντάξει είτε όχι», υπογράμμισε.

• «Το καθήκον για διάσωση ενεργοποιείται όταν ένα σκάφος βρίσκεται σε κίνδυνο, και βρίσκεστε κοντά ή ενημερώνεστε για την κατάσταση, και τελειώνει μόνο όταν ένα άλλο σκάφος έχει αναλάβει τη διάσωση. Μέχρι τότε, όλα τα πλοία που βρίσκονται κοντά είναι υποχρεωμένα να διασώσουν», πρόσθεσε.

«Οι άνθρωποι πρέπει να οδηγηθούν στα δικαστήρια, πρέπει να υπάρξει λογοδοσία για ό,τι συμβαίνει στη θάλασσα, δεν μπορούμε να έχουμε αυτές τις υποθέσεις ξανά και ξανά, και να μη συμβαίνει τίποτα», πρόσθεσε η Markard, επισημαίνοντας ένα ιστορικό καταγεγραμμένων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα.

• «Αυτό είναι πρόβλημα κράτους δικαίου γιατί πρόκειται για συστηματική αποτυχία διάσωσης, συστηματική μη εφαρμογή του Δικαίου της θάλασσας και των υποχρεώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα», σημείωσε.

«Σε αυτό το επίπεδο, αυτό δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Αυτή είναι μια πολιτική, και έτσι έχουμε ένα τεράστιο πρόβλημα κράτους δικαίου με την Ελλάδα στα σύνορα».

Ο Omer Shatz, δικηγόρος και νομικός διευθυντής του front-LEX, ενός νομικού κόμβου που αμφισβητεί τις μεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ στα ευρωπαϊκά και διεθνή δικαστήρια, δήλωσε στο Al Jazeera ότι ήταν σαφές ότι η Ελλάδα έπρεπε να είχε προσχωρήσει άμεσα σε μια επιχείρηση διάσωσης.

«Σύμφωνα με το ναυτικό δίκαιο, η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να ξεκινήσει επείγουσα επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, δύο φορές: πρώτον, ως παράκτιο κράτος υπεύθυνο για τη ζώνη έρευνας και διάσωσης στην οποία βρισκόταν το σκάφος και, δεύτερον, ως κράτος σημαίας του οποίου τα πλοία ήταν για τόσα πολλά κατά τις πολύτιμες ώρες που συνοδεύουν στη σκηνή και αλληλεπιδρούν με ένα σκάφος που βρίσκεται σε κίνδυνο», όπως είπε.

• «Τουλάχιστον τρεις ναυτικές συμβάσεις υποχρεώνουν την Ελλάδα να παράσχει άμεση βοήθεια σε αυτή την κατάσταση πραγμάτων», πρόσθεσε ο ίδιος.

Ο Σατς είπε ότι η πιθανότητα να οδηγηθεί η Ελλάδα στο δικαστήριο λόγω μη τήρησης του ναυτικού δικαίου είναι, ωστόσο, μικρή.

• «Το πρόβλημα με το ναυτικό δίκαιο είναι ότι μόνο τα κράτη, όχι τα άτομα, μπορούν να παραπέμψουν την Ελλάδα στα δικαστήρια και δεδομένης της συνενοχής των 27 μελών της ΕΕ σε αυτήν την πολιτική, αυτό είναι απίθανο σε αυτή την περίπτωση», όπως διαπίστωσε, αλλά επεσήμανε μια άλλη νομική οδό στην οποία η Ελλάδα μπορεί να λογοδοτήσει.

Ο μόνος άλλος δρόμος θα ήταν η προσφυγή στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ), εξήγησε ο ίδιος:

«Τον περασμένο Ιούλιο, το ΕΔΑΔ αποφάσισε για την υπόθεση Safi, όπου η ελληνική ακτοφυλακή προσπάθησε ανεπιτυχώς να ρυμουλκήσει μια βάρκα προσφύγων στα τουρκικά ύδατα και ως αποτέλεσμα η βάρκα ανατράπηκε και πολλά παιδιά και γυναίκες χάθηκαν», σημείωσε ο Shatz.

«Στην παρούσα περίπτωση, οι πολλές ώρες που μεσολάβησαν από τη στιγμή που η Ελλάδα είχε συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο και απέτυχε να δράσει, δεν αμφισβητείται», είπε.

Ως εκ τούτου, είναι αρκετά σαφές ότι το δικαστήριο θα κρίνει για άλλη μια φορά ότι η Ελλάδα παραβίασε την υποχρέωσή της να προστατεύει το δικαίωμα στη ζωή των προσώπων που βρίσκονται υπό τον αποτελεσματικό της έλεγχο, είτε εδαφικά είτε εξωεδαφικά».

Ο Δημήτρης Χούλης, δικηγόρος με έδρα τη Σάμο, επεσήμανε ότι η περιοχή του ναυαγίου ήταν προηγουμένως γνωστή ως τόπος ρυμούλκησης και απώθησης, αλλά είπε ότι ήταν αδύνατο να εκτιμήσει ποια ήταν η πρόθεση του λιμενικού.

«Μπορούμε μόνο να αγγίξουμε αυτό που συνέβη και αυτό που συνέβη είναι ότι δεν κατάφεραν να τους σώσουν, παρόλο που είχαν την ευκαιρία και την ευθύνη», σημείωσε ο ίδιος.

• Ο Shatz πρόσθεσε ότι η υπηρεσία συνοριακής ασφάλειας της ΕΕ, Frontex, έχει επίσης ερωτήσεις για να απαντήσει σχετικά με τον ρόλο της –ή την έλλειψή του– στην επιχείρηση διάσωσης, δεδομένου ότι το σκάφος είχε εντοπιστεί το πρωί της Τρίτης πριν βυθιστεί από εναέριο μέσο του οργανισμού.

«Έρχεται ένα ερώτημα: αν οι επιβαίνοντες δεν ήταν πρόσφυγες αλλά Ευρωπαίοι, θα τους συνόδευαν η Frontex και η Ελλάδα μέχρι το θάνατό τους αντί να τους σώσουν;», καταλήγει το ρεπορτάζ το Al Zazeera για το ναυάγιο στην Πύλο.