Το χρονικό του πολύνεκρου ναυαγίου- Υπήρξαν κενά στις ενέργειες; – Τι αναφέρουν η Alarm Phone και το ελληνικό Κέντρο Επιχειρήσεων

Η οργάνωση για τους πρόσφυγες, Alarm Phone αφήνει σοβαρές αιχμές για τη στάση της Ελλάδας και της ΕΕ στο πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου. 750 άνθρωποι σε ένα σαπιοκάραβο να «αρνούνται» βοήθεια και κανείς να μην αναρωτιέται γιατί; Η οργάνωση κάνει λόγο για 750 επιβαίνοντες (κάτι που επιβεβαιώνεται από μήνυμα επιζώντα που δημοσίευσε η ΕΡΤ).

Το νέο πολύνεκρο ναυάγιο έφερε με τον πιο τραγικό τρόπο ξανά στο προσκήνιο το τεράστιο διεθνές – όσο και αν κάποιοι θέλουν να μην το βλέπουν ως τέτοιο, κυρίως για να μην το αντιμετωπίσουν όπως πρέπει – ζήτημα του προσφυγικού και του μεταναστευτικού και την υποκρισία της Ευρώπης, που κομπάζει για τους φράχτες και τους αυστηρούς κανονισμούς στη θάλασσα και μετά θρηνεί για τους νεκρούς πρόσφυγες και μετανάστες.

Το Alarm Phone – που είναι γνωστό μεταξύ των προσφύγων ότι αποτελεί αξιόπιστη επαφή σε περίπτωση που θέλουν να ζητήσουν βοήθεια ή βρίσκονται σε κίνδυνο – φέρνει στο φως στοιχεία για το χρονικό του ναυαγίου και θέτει προβληματισμούς, αποκαλυπτικούς για τα βαθύτερα αίτια, κοινά στις περισσότερες τραγωδίες με πρόσφυγες στη θάλασσα.

Το μήνυμα επιζώντα που κάνει λόγο για 750 επιβαίνοντες:

Μέχρι στιγμής έχουν διασωθεί 104 άνθρωποι, ενώ το απόγευμα της Τετάρτης ενεργοποιήθηκε το σχέδιο διαχείρισης ανθρώπινων απωλειών. Οι εικόνες από το αλιευτικό που επέβαιναν οι πρόσφυγες αποτελούν πραγματικά γροθιά στο στομάχι.

Οι δεκάδες σοροί που έχουν εντοπιστεί βρίσκονται σε σκάφος του Πολεμικού Ναυτικού και αναμένεται να μεταφερθούν για ιατροδικαστική εξέταση στην Κόρινθο.

Τρία άτομα οδηγήθηκαν στο Λιμεναρχείο Καλαμάτας για ανάκριση.

Θα μπορούσε, όμως, να είχε ανατραπεί η τραγωδία που σημειώθηκε στα ανοιχτά της Πύλου;

Σύμφωνα με τον Νικόλαο Αλεξίου, Πλωτάρχη και εκπρόσωπο Τύπου του Λιμενικού Σώματος, ο μεγάλος αριθμός ατόμων που επέβαιναν στο αλιευτικό πλοίο το οποίο βούλιαξε, φαίνεται να είναι η αιτία του ναυαγίου.

Χωρίς να αμφισβητεί την προφανή αυτή αιτία, το Alarm Phone ενημερώνει για τις ενέργειες του και τις ειδοποιήσεις που έστειλε στις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές και αναλύει τους λόγους που οι πρόσφυγες είναι διατεθειμένοι να παίξουν τη ζωή τους κορώνα γράμματα.

• Γιατί ενώ έστελναν σήματα στο Alarm Phone για βοήθεια, η ανακοίνωση του υπουργείου Ναυτιλίας αναφέρει πως οι πρόσφυγες «δεν ήθελαν τίποτα απολύτως;»
• Γιατί ενώ το Alarm Phone είχε ειδοποιήσει τις ελληνικές αρχές, την Frontex και τον ΟΗΕ να παρέμβουν, δεν παρενέβησαν ενώ είχαν εντοπίσει από νωρίς το αλιευτικό;
• Γιατί αφού «δεν ήθελαν καμία συνδρομή» οι πρόσφυγες, σύμφωνα με υπουργείο Ναυτιλίας, την ίδια ώρα έστελναν τη θέση τους με GPS ζητώντας βοήθεια;

Ορισμένοι επικαλούνται ότι ευρωπαϊκές χώρες (όπως η Ιταλία και η Ελλάδα) έχουν κατηγορηθεί για επιχειρήσεις επαναπροώθησης προσφύγων. Πρόσφατα, μάλιστα, ρεπορτάζ των New York Times είχε προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις, τονίζοντας την ανάγκη για διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνας για τα pushbacks. «Η Ελλάδα λέει ότι δεν παρατάει τους μετανάστες στη θάλασσα. Πιάστηκε επ’ αυτοφώρω», ήταν ο τίτλος των New York Times.

To Alarm Phone αναρωτιέται στην ανακοίνωσή του, «γιατί οι άνθρωποι στη θάλασσα φοβούνται τόσο πολύ να συναντήσουν ελληνικές δυνάμεις;». Εκπρόσωποι των ελληνικών αρχών κατηγορούν την οργάνωση για μεροληψία και παραπληροφόρηση και θυμίζουν άλλες περιπτώσεις με την δράση άλλων ΜΚΟ κατά το παρελθόν.

«Είναι επειδή οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κίνηση γνωρίζουν για τις φρικτές και συστηματικές πρακτικές απώθησης που εφαρμόζουν οι ελληνικές αρχές, πρακτικές που έχουν την έγκριση της ΕΕ. Η Ελλάδα έχει γίνει «η ασπίδα της Ευρώπης», όπως σημείωσε κάποτε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αποτρέποντας βίαια τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνηση.

»Ως Alarm Phone, έχουμε καταγράψει αμέτρητες περιπτώσεις απώθησης, αλλά και περιπτώσεις όπου υπερπλήρη σκάφη ανατράπηκαν επειδή πήραν μεγαλύτερες διαδρομές, προσπαθώντας να αποφύγουν τις ελληνικές δυνάμεις. Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα είναι ένα σκάφος που βρέθηκε σε κίνδυνο στις 22 Μαΐου 2023, νότια της Μεθώνης και απωθήθηκε 524 χιλιόμετρα πίσω στα τουρκικά ύδατα. Μερικοί από τους ανθρώπους αυτής της υπόθεσης εξακολουθούν να είναι φυλακισμένοι στην Τουρκία».

Alarm Phone: Είχαμε ειδοποιήσει τις ελληνικές Αρχές από το απόγευμα της Τρίτης

Η είδηση για το ναυάγιο άρχισε να διαδίδεται τα ξημερώματα της Τετάρτης. Όπως μετέδωσε σε τηλεγράφημα του το ΑΠΕ: «Οι ελληνικές αρχές, ειδοποιήθηκαν από τις ιταλικές».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Alarm Phone, που εκδόθηκε το απόγευμα της Τετάρτης, είχε ειδοποιήσει τόσο τις ιταλικές όσο και τις ελληνικές αρχές, καλώντας επανειλημμένως για βοήθεια.

«Χθες, 13 Ιουνίου 2023, είχαμε ειδοποιήσει το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα στις 16:53 CEST για αυτό το σκάφος σε κίνδυνο, καθώς ο κόσμος μας είχε καλέσει για βοήθεια. Οι ελληνικές αρχές, σύμφωνα με πληροφορίες και η Ιταλία και η Μάλτα, είχαν ήδη ειδοποιηθεί αρκετές ώρες νωρίτερα. Οι ελληνικές και άλλες ευρωπαϊκές αρχές γνώριζαν λοιπόν πολύ καλά αυτό το υπερπλήρες και ακατάλληλο για πλωτό πλοίο. Δεν ξεκίνησε επιχείρηση διάσωσης. Τα ξημερώματα σήμερα, 14 Ιουνίου 2023, το σκάφος ανατράπηκε». 

«Ήδη τις ώρες που ακολούθησαν αυτή την καταστροφή στη θάλασσα, το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα έχει αρχίσει να δικαιολογεί την αποτυχία του να συνδράμει υποστηρίζοντας ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται σε κίνδυνο δεν ήθελαν να διασωθούν στην Ελλάδα», αναφέρει μεταξύ άλλων η ανακοίνωση. 

Το χρονοδιάγραμμα του Alarm Phone

Το πρωί της 13ης Ιουνίου, από τις 9:35 ώρα CEST, η χρήστρια του Twitter Nawal Soufi (σ.σ. Μαροκιανή ακτιβίστρια) ειδοποιεί για ένα μεγάλο σκάφος σε κίνδυνο, το οποίο μετέφερε, σύμφωνα με τους ίδιους, 750 άτομα. Τις επόμενες ώρες, η Nawal Soufi προσθέτει περαιτέρω πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένης της θέσης GPS του σκάφους που βρίσκεται σε κίνδυνο και ότι οι αρχές στην Ιταλία, την Ελλάδα και τη Μάλτα έχουν ειδοποιηθεί.

• 14:17 CEST: Το Alarm Phone λαμβάνει την πρώτη κλήση από το σκάφος που βρίσκεται σε κίνδυνο. Είναι δύσκολο να επικοινωνήσεις μαζί τους. Λένε ότι δεν μπορούν να επιβιώσουν τη νύχτα, ότι βρίσκονται σε μεγάλη αγωνία. Το Alarm Phone προσπαθεί να λάβει τις τρέχουσες συντεταγμένες GPS για να μπορέσει να ειδοποιήσει τις αρχές – αλλά η κλήση κόβεται. Προσπαθούμε να επανασυνδεθούμε μαζί τους.
• 14:30 CEST: Τηλεφωνούν ξανά, λέγοντας στο Alarm Phone ότι θα έστελναν την τοποθεσία τους. Ωστόσο, δεν το κάνουν.
• 15:52 CEST: Τηλεφωνούν δύο φορές στο τηλέφωνο συναγερμού αλλά ήταν αδύνατο να τους καταλάβει.
• 16:04 CEST: Μιλάμε ξανά μαζί τους. Λένε ότι θα έστελναν τη θέση τους με GPS.
• 16:13 CEST: Λαμβάνουμε τη θέση από τα άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο: N 36 15, 21 02. Προσπαθούμε να συλλέξουμε περαιτέρω πληροφορίες, αλλά δεν μπορούμε να επανασυνδεθούμε μαζί τους.
• 16:53 CEST: Ειδοποιούμε τις ελληνικές αρχές μέσω email καθώς και άλλους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των Frontex και UNHCR Greece.
• 17:13 CEST: Αποκαθιστούμε την επαφή με τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο. Ακούμε «γεια, γεια», μετά η κλήση πέφτει. Προσπαθούμε να επανασυνδεθούμε, κάτι που δεν γίνεται.
• 17:14 CEST: Λαμβάνουμε κλήση από το σκάφος σε κίνδυνο, αλλά δεν μπορούμε να ακούσουμε τίποτα.
• 17:20 CEST: Μιλάμε μαζί τους και αναφέρουν ότι το σκάφος δεν κινείται. Λένε: «Ο καπετάνιος έφυγε με μια βάρκα. Παρακαλώ, οποιαδήποτε λύση.» Λένε ότι χρειάζονται φαγητό και νερό.
• 17:34 CEST: Λαμβάνουμε άλλη μια κλήση από το σκάφος που βρίσκεται σε κίνδυνο και την ενημερωμένη θέση του: 36 18, 21 04 – πολύ κοντά στην προηγούμενη θέση. Λένε ότι το σκάφος είναι γεμάτο και ότι το σκάφος κινείται από άκρη σε άκρη.
• 18:00 CEST: Καλούμε την εταιρεία του εμπορικού σκάφους «Lucky Sailor», ενημερώνοντάς τους για το σκάφος που κινδυνεύει. Λένε ότι ενεργούν μόνο υπό την εξουσία της ελληνικής ακτοφυλακής.
• Τις επόμενες ώρες, το Alarm Phone προσπαθεί να αποκαταστήσει την επαφή μαζί τους, αλλά είτε οι κλήσεις δεν συνδέονται είτε είναι αδύνατο να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον.
• 20:05 CEST: Το Alarm Phone ενημερώνεται ότι έλαβαν νερό από το εμπορικό σκάφος Lucky Sailor και ότι έχουν έρθει σε επαφή με την «αστυνομία». Το Alarm Phone παρατηρεί επίσης ότι ένα δεύτερο εμπορικό σκάφος, το «Faithful Warrior», βρίσκεται κοντά τους.
• Τις επόμενες ώρες, το Alarm Phone προσπαθεί να αποκαταστήσει την επαφή με τους αναξιοπαθούντες, αλλά είτε οι κλήσεις δεν συνδέονται είτε είναι αδύνατο να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον.
• 00:46 CEST στις 14/06/2023: Τελευταία επαφή με το σκάφος σε κίνδυνο. Το μόνο που ακούμε είναι: «Γεια σου φίλε μου. …. Το πλοίο που στέλνετε είναι…». Η κλήση κόβεται.

«Δεν θέλουμε τίποτα άλλο από το να συνεχίσουμε για Ιταλία»

Όπως φαίνεται από το χρονικό που παρουσιάζει το Alarm Phone, οι πρόσφυγες επιχειρούσαν συνεχώς να επικοινωνήσουν μαζί τους, λέγοντας μάλιστα ότι χρειάζονται χρειάζονται φαγητό και νερό.

Σε ανακοίνωσή του ωστόσο το Κέντρο Επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας, αναφέρει πως όταν ρωτήθηκε το αλιευτικό από το εμπορικό πλοίο αν επιθυμεί επιπλέον συνδρομή ή αν κινδυνεύει ή αν θέλει κάτι άλλο από την Ελλάδα. Απάντησαν «δεν θέλουμε τίποτα άλλο από το να συνεχίσουμε για Ιταλία».

Σε κάποιο άλλο σημείο μάλιστα, τοπ υπουργείο Ναυτιλίας αναφέρει ότι «απεστάλη στο αλιευτικό γύρω στις 21:00 προκειμένου να δοθούν επιπλέον τροφοεφόδια και οποιαδήποτε άλλη συνδρομή. Έλαβαν μόνον το νερό, ενώ τα λοιπά εφόδια τα πέταξαν στη θάλασσα».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του υπουργείου Ναυτιλίας, το Λιμενικό ενημερώθηκε «το πρωί 13/6 γύρω στις 11:00 από το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης» ενώ λίγες ώρες μετά στις 13:50 απογειώθηκε ελικόπτερο του Λιμενικού και εντόπισε το αλιευτικό στις 15:35, δηλαδή αρκετή ώρα πριν ενημερωθεί από το Alarm Phone.

Τα γεγονότα όπως καταγράφηκαν στο Κέντρο Επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας έχουν ως ακολούθως:

• -Χθες το πρωί 13/6 γύρω στις 11:00 από το Κέντρο Επιχειρήσεων Ρώμης ενημερώθηκε το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. ότι υπάρχει ένα αλιευτικό σκάφος με μεγάλο αριθμό μεταναστών (στα διεθνή ύδατα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου) σύμφωνα με πληροφορία που ελήφθη στις ιταλικές αρχές έπειτα από κλήση ακτιβίστριας ΜΚΟ.
• -Το Λιμενικό Σώμα προέβη στη διαδικασία επαλήθευσης. Ελικόπτερο του Λ.Σ. – ΕΛ.ΑΚΤ. απογειώθηκε περί τις 13:50 από Μυτιλήνη με προορισμό το αλιευτικό σκάφος.
• -Στις 15:35 εντοπίστηκε το αλιευτικό σκάφος από το ελικόπτερο του Λιμενικού να πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα έχοντας ικανό αριθμό ατόμων στα εξωτερικά καταστρώματα αυτού.
• -Αμέσως μετά τον εντοπισμό από το ελικόπτερο, ενημερώθηκαν τα παραπλέοντα στην περιοχή πλοία και τους ζητήθηκε να αλλάξουν πορεία και να ενημερώνουν το ΕΚΣΕΔ για τις κινήσεις και την εν γένει κατάσταση του αλιευτικού σκάφους.
• -Ταυτόχρονα δόθηκε εντολή σε πλοίο 40 μέτρων του Λιμενικού Σώματος να αποπλεύσει από τα Χανιά Κρήτης προς το Ιόνιο και την περιοχή του αλιευτικού.
• -Η πρώτη επικοινωνία με το αλιευτικό σκάφος μετά από δυσκολία επετεύχθη περί τις 14:00.
• -Το αλιευτικό σκάφος δεν ζήτησε καμία συνδρομή από το Λιμενικό Σώμα και την Ελλάδα.
• -Δεύτερη απογείωση του ελικοπτέρου περί τις 18:00, όπου πάλι διαπιστώθηκε ότι το σκάφος πλέει με σταθερή πορεία και ταχύτητα.
• -Επετεύχθη επικοινωνία του ΕΚΣΕΔ με το σκάφος μέσω δορυφορικού τηλεφώνου περί ώρα 18:30. Ο χρήστης του δορυφορικού τηλεφώνου που επέβαινε στο σκάφος, ο οποίος μιλούσε αγγλικά, απάντησε ότι το σκάφος δεν κινδυνεύει, δεν επιθυμούν βοήθεια πλην τροφίμων και νερού και ότι επιθυμούν να συνεχίσουν με προορισμό την Ιταλία.
• -Το ΕΚΣΕΔ απέστειλε ένα παραπλέον πλοίο με σημαία Μάλτας το οποίο προσέγγισε περί τις 18:00 το αλιευτικό, και αφού το αλιευτικό σταμάτησε – όπως του ζητήθηκε από το εμπορικό πλοίο – του προμήθευσε τρόφιμα και νερό.
• -Επανειλημμένως ρωτήθηκε το αλιευτικό από το εμπορικό πλοίο αν επιθυμεί επιπλέον συνδρομή ή αν κινδυνεύει ή αν θέλει κάτι άλλο από την Ελλάδα. Απάντησαν «δεν θέλουμε τίποτα άλλο από το να συνεχίσουμε για Ιταλία».
• -Στη συνέχεια βρέθηκε και δεύτερο παραπλέον, ελληνικό αυτή τη φορά πλοίο, που απεστάλη στο αλιευτικό γύρω στις 21:00 προκειμένου να δοθούν επιπλέον τροφοεφόδια και οποιαδήποτε άλλη συνδρομή. Έλαβαν μόνον το νερό, ενώ τα λοιπά εφόδια τα πέταξαν στη θάλασσα.
• -Από τις 15:30 μέχρι τις 21:00 ο θάλαμος επιχειρήσεων του Υπουργείου Ναυτιλίας είχε επανειλημμένως επικοινωνία με το αλιευτικό μέσω δορυφορικού τηλεφώνου. Σε όλες επαναλάμβαναν σταθερά ότι επιθυμούν να πλεύσουν προς Ιταλία και δεν ήθελαν καμία συνδρομή από την Ελλάδα.
• -Στις 22:40 κατέπλευσε πλησίον του αλιευτικού το σκάφος του Λιμενικού Σώματος από την Κρήτη. Παρέμεινε σε απόσταση και το παρατηρούσε διακριτικά, χωρίς να διαπιστώνει πρόβλημα στην πλεύση του, καθώς είχε σταθερή πορεία και ταχύτητα.
• -Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τις 01:40 της 14ης Ιουνίου. Την ως άνω ώρα ο επιβαίνων στο αλιευτικό ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων του Αρχηγείου ότι παρουσιάστηκε βλάβη στη μηχανή του σκάφους και έπαψε να κινείται.
• -Το συγκεκριμένο γεγονός επιβεβαιώθηκε και από το παραπλέον πλωτό του Λιμενικού.
• -Άμεσα το πλωτό του Λ.Σ. προσπάθησε να προσεγγίσει το αλιευτικό για να διαπιστώσει το πρόβλημα
• -Στις 02:04 πμ ο Κυβερνήτης του παραπλέοντος σκάφους του Λ.Σ. ενημέρωσε το Κέντρο Επιχειρήσεων ότι είδε το αλιευτικό να παίρνει μια δεξιά στη συνέχεια μια απότομη αριστερά κλίση και μετά άλλη μια δεξιά κλίση τόσο μεγάλη που είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή του αλιευτικού (ναυτ. Ορολογία «παλάντζο»).
• -Σε δέκα με δεκαπέντε λεπτά αργότερα το σκάφος βυθίστηκε ολοσχερώς. Πλήθος επιβαινόντων που βρίσκονταν στα εξωτερικά καταστρώματα έπεσαν στη θάλασσα.
• -Έναρξη ευρείας επιχείρησης έρευνας – διάσωσης.