Άρθρο-Ανάλυση στο libre/Γ. Ατσαλάκης: Κυβερνοεπιθέσεις, μια νέα ηλεκτρονική μορφή πολέμου

Πολλές συζητήσεις γίνονται τα τελευταία χρόνια για το κατά πόσον οι νέες τεχνολογίες και κυρίως τα δεδομένα που συλλέγονται βρίσκονται σε ασφαλή χέρια. Χώρες οι οποίες έχουν δημοκρατικά καθεστώτα μπορούν μέσα από τους θεσμούς που έχουν ήδη αναπτύξει να προστατεύσουν τα δεδομένα των πολιτών μέσα από αυστηρές νομοθετικές ρυθμίσεις και να νομοθετήσουν την ορθή χρήση των νέων τεχνολογιών.

Αυτό πρωτίστως εξαρτάται από τις κυβερνήσεις και όπου υπάρχουν δημοκρατικά συστήματα διακυβέρνησης έχουν ήδη λάβει μέτρα και προστατεύουν τους πολίτες.

Του Γιώργου Ατσαλάκη, Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης

Μόνο οι μισές όμως, χώρες στον κόσμο έχουν δημοκρατικά συστήματα διακυβέρνησης. Οι υπόλοιπες μισές έχουν μη δημοκρατικά κυβερνητικά συστήματα τα οποία σε πολλές περιπτώσεις προσομοιάζουν με αυστηρές δικτατορίας και οι πολίτες είναι έρμαια των κρατικών υπηρεσιών και δεν υπάρχουν εκεί δημοκρατικοί θεσμοί να τους προστατεύσουν από τις αυταρχικές κυβερνήσεις. Ορισμένες μάλιστα άκρως αυταρχικές κυβερνήσεις αναπτύσσουν κυβερνοεπιθέσεις ακόμα και με κρατικά μέσα εναντίον χωρών της Δύσης με σκοπό να επέμβουν και να επηρεάσουν αποφάσεις σε αυτά τα κράτη.

Οι κυβερνοεπιθέσεις είναι επιθέσεις που διαπράττονται μέσω διαδικτύου ή άλλων ψηφιακών μέσων με σκοπό να προκαλέσουν ζημιά ή διακοπή στα ψηφιακά συστήματα, τις υποδομές, τις εφαρμογές ή τα δεδομένα ενός οργανισμού, μιας χώρας ή ενός ατόμου.

Οι κυβερνοεπιθέσεις μπορεί να περιλαμβάνουν πολλές μεθόδους, όπως:

• Επιθέσεις απάτης μέσω email (phishing): Αυτού του είδους οι επιθέσεις προσπαθούν να παραπλανήσουν τους χρήστες να παραχωρήσουν προσωπικές πληροφορίες ή πληροφορίες σύνδεσης.
• Ransomware: Ένας τύπος κακόβουλου λογισμικού που κρυπτογραφεί τα δεδομένα του χρήστη και απαιτεί απόζημιωση για την αποκρυπτογράφησή τους.
• Επιθέσεις DDoS (Distributed Denial of Service): Αυτές οι επιθέσεις προσπαθούν να κατακλύσουν ένα δίκτυο ή μια υπηρεσία με περισσότερες αιτήσεις απ’ ό,τι μπορεί να αντεπεξέλθει, προκαλώντας την κατάρρευση μιας πλατφόρμας. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε με μαζική αποστολή μηνυμάτων, που προκάλεσε «κατάρρευση» στον κεντρικό σέρβερ  της Τράπεζας Θεμάτων.

• Εισβολή σε συστήματα: Αυτό συμβαίνει όταν οι επιτιθέμενοι προσπαθούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε συστήματα ή δίκτυα για να κλέψουν, να καταστρέψουν ή να αλλοιώσουν τα δεδομένα, ή να παρακολουθήσουν ή να ελέγχουν τη δραστηριότητα χωρίς εξουσιοδότηση.
• Επιθέσεις μέσω μη εξουσιοδοτημένου λογισμικού (malware): Αυτό περιλαμβάνει τα ιούς, τα ιππότες της Τροίας, τα κακόβουλα διαφημιστικά λογισμικά (adware) και άλλα είδη κακόβουλου λογισμικού που μπορούν να εγκατασταθούν στον υπολογιστή ενός χρήστη χωρίς τη γνώση του.
• Επιθέσεις μέσω ιστού: Αυτό περιλαμβάνει τεχνικές όπως το SQL Injection και το Cross-Site Scripting, όπου ο επιτιθέμενος προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ευπάθειες σε μια ιστοσελίδα ή μια ιστοεφαρμογή.

Οι κυβερνοεπιθέσεις μπορούν να έχουν μεγάλες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας ή κλοπής ευαίσθητων δεδομένων, της παραβίασης της ιδιωτικότητας, της διακοπής της λειοτυργείας υπηρεσιών, των οικονομικών απωλειών και της βλάβης στην εταιρική φήμη, η παρεμπόδιση των εξετάσεων όπως συνέβη την περασμένη πρόσφατα στην Τράπεζα Θεμάτων.

Η αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και υλοποίηση μιας σειράς τεχνικών και οργανωσιακών μέτρων. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Αναγνώριση και προστασία: Πρέπει να γνωρίζετε ποια είναι τα πιο πολύτιμα δεδομένα και συστήματά σας και να εφαρμόζετε ισχυρά μέτρα προστασίας, όπως προστασία από ιούς, τείχος προστασίας (firewall) και ελέγχους πρόσβασης.
2. Εκπαίδευση και ενημέρωση: Οι εργαζόμενοι πρέπει να είναι ενημερωμένοι σχετικά με τους κινδύνους και τις τακτικές των κυβερνοεπιθέσεων, όπως το phishing.
3. Ενημερώσεις και επιδιορθώσεις: Τα λογισμικά και τα λειτουργικά συστήματα πρέπει να ενημερώνονται τακτικά, ενώ τα προβλήματα ασφαλείας πρέπει να διορθώνονται άμεσα.
4. Διαχείριση ευπαθειών: Πρέπει να υπάρχει μια διαδικασία για την τακτική εξέταση και επίλυση των ευπαθειών που ανακαλύπτονται στα συστήματα και τα δίκτυά σας.
5. Ανάκαμψη από επιθέσεις: Είναι σημαντικό να διαθέτετε ένα σχέδιο ανάκαμψης για την αποκατάσταση των συστημάτων και των δεδομένων μετά από μια επίθεση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει διαδικασίες για την επαναφορά των δεδομένων από ασφαλή αντίγραφα ασφαλείας (backups) και για την επιδιόρθωση της ζημίας.
6. Επιθεωρήσεις ασφαλείας και δοκιμές εισβολής: Πραγματοποιώντας τακτικές επιθεωρήσεις ασφαλείας και δοκιμές εισβολής, μπορείτε να αξιολογήσετε την ασφάλεια των συστημάτων και των δικτύων σας και να εντοπίσετε πιθανά προβλήματα.
7. Πολιτικές και διαδικασίες ασφαλείας: Τα μέτρα ασφαλείας πρέπει να υποστηρίζονται από σαφείς πολιτικές και διαδικασίες που πρέπει να τηρούν όλοι οι εργαζόμενοι.
8. Ενσωμάτωση της ασφάλειας στην ανάπτυξη λογισμικού: Αυτό περιλαμβάνει τη χρήση τεχνικών όπως η ασφαλής ανάπτυξη λογισμικού, η οποία επικεντρώνεται στη δημιουργία λογισμικού, που είναι ανθεκτικό σε κυβερνοεπιθέσεις.
9. Συνεργασία με τρίτους: Μπορεί να είναι χρήσιμο να συνεργαστείτε με εξωτερικούς ειδικούς ασφαλείας, να ανταλλάξετε πληροφορίες με άλλους οργανισμούς και να συμμετάσχετε σε κοινότητες που ασχολούνται με την ασφάλεια πληροφορικής.
10. Πολιτική και νομοθεσία: Οι οργανισμοί πρέπει να συμμορφώνονται με τις σχετικές νομοθεσίες και κανονισμούς για την ασφάλεια των πληροφοριών και την προστασία των δεδομένων. Επίσης, μπορούν να υιοθετήσουν βέλτιστες πρακτικές από πρότυπα όπως το ISO 27001.

Εν τέλει, η πρόληψη των κυβερνοεπιθέσεων απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει την τεχνολογία, τις διαδικασίες και τους ανθρώπους. Όταν η κυβερνοεπίθεση οργανώνεται από άλλη χώρα (συνήθως μη δημοκρατική) είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί γιατί ως κράτος διαθέτει ισχυρούς οικονομικούς πόρους και έτσι μπορεί να χρησιμοποιήσει τους πλέον εξελιγμένους μηχανισμούς επιθέσεων. Οι επιθέσεις σε αμυντικά συστήματα αποτελεί εκλεπτυσμένη τεχνική που εκπορεύεται από τις αρχές μη δημοκρατικών κρατών.