ΑΡΘΡΟ/Γ. Κωνσταντινίδης: Το φρούριο και το κοινόβιο

Οι μέρες περνούν και η αγωνία όσων δεν έχουν αποφασίσει ακόμα τι θα πράξουν στην κάλπη της Κυριακής μεγαλώνει. Και συνεχίζουν να είναι πολλοί εκείνοι που δεν έχουν πάρει τις αποφάσεις του. Η αδιευκρίνιστη ψήφος παραμένει υψηλότερη του 10%, ενώ η αβεβαιότητα για την ψήφο ακόμα και εκείνων που δίνουν μια επιλογή στις έρευνες κοινής γνώμης φτάνει στο 25% -με αυξητικές τάσεις μάλιστα τις τελευταίες ημέρες.

Συνδυαστικά, τα δύο ευρήματα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι σχεδόν ένας στους τρεις από εμάς δεν είναι βέβαιος για το τι θα κάνει την Κυριακή.

Του Γιάννη Κωνσταντινίδη, Αναπληρωτή Καθηγητή Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά πιο αυξημένο σε σύγκριση με το 2019, όταν το 20% των πολιτών αποφάσισαν μέσα στις λίγες τελευταίες ημέρες πριν την κάλπη, σύμφωνα με τα στοιχεία του exit poll. Σημαίνει όμως αυτό ότι είναι πραγματικά ανοιχτό το αποτέλεσμα της Κυριακής;

Περιέργως όχι. Και ο βασικός λόγος που δεν είναι, βρίσκεται στις εξαιρετικά περιορισμένη διάθεση μετακινήσεων ψηφοφόρων από το ένα μεγάλο κόμμα στο άλλο, μετακινήσεις που σε ένα δικομματικό κατά βάση σύστημα είναι εκείνες που φέρνουν τον νικητή. Με άλλα λόγια, η αβεβαιότητα προθέσεων των πολιτών δεν αφορά το δίλημμα «ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ».

Από το 2012 ακόμα, τα δύο κόμματα φρόντισαν να ναρκοθετήσουν τον χώρο ανάμεσά τους και παράλληλα καλλιέργησαν στους ψηφοφόρους τους ένα κλίμα σφοδρής αντιπαλότητας που περνούσε συχνά ακόμα και στο επίπεδο των διαπροσωπικών σχέσεων. Οι «Κυριακίστας» και οι «Ζαίοι» έγιναν συνώνυμα υβριστικών χαρακτηρισμών. Η ρητορική των δύο κομμάτων στόχευε στην μακράς διάρκειας εγκατάσταση δύο στρατοπέδων, μεταξύ μάλιστα των οποίων τοποθετήθηκαν νάρκες ώστε κανείς να μην μπορεί να διασχίσει τον ενδιάμεσο χώρο -πολύ περισσότερο να επιχειρήσει να δημιουργήσει έναν πρόχειρο καταυλισμό για να φιλοξενήσει κάθε τολμηρό διαβάτη.

• Το σφυροκόπημα του ΠΑΣΟΚ, το οποίο προσπάθησε από το 2019 και μετά να στήσει έναν τέτοιο καταυλισμό ως «ενδιάμεσο κόμμα», αποδεικνύει το μέγεθος του κινδύνου να βρεθείς μακριά από τα δύο στρατόπεδα.

Όμως τα δύο αυτά στρατόπεδα οργανώθηκαν πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Το «δεξιό στρατόπεδο» -ας το ονομάσουμε έτσι- μοιάζει με φρούριο. Ο Διοικητής φρόντισε να σφραγίσει ορισμένα τμήματα του στρατοπέδου που βρίσκονταν κάπως απομονωμένα και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως κρυφά περάσματα, ζήτησε από τους στρατιώτες του να μείνουν κλεισμένοι στους κοιτώνες τους και πήρε θέση δίπλα στην κλειστή κεντρική πύλη ώστε να είναι σίγουρος ότι κανείς από εκείνους που έμπαιναν τα τελευταία χρόνια θα σκεφτεί να φύγει.

Με τα κόμματα της ακροδεξιάς σφραγισμένα -δια νόμου ή δια της έμμεσης συκοφάντησης, όπως στην περίπτωση της Ελληνικής Λύσης, με τους επίδοξους μνηστήρες του νεοδημοκρατικού θρόνου παροπλισμένους στους κοιτώνες τους και με τον ίδιο άγρυπνο φρουρό της κεντρικής πύλης να χαμογελά σταθερά και να ανεβάζει stories με τους προαυλιζόμενους νεοφερμένους επί των ημερών του κεντρώους -τους μόνους που είχαν το ελεύθερο να κυκλοφορούν στον χώρο του στρατοπέδου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης πετυχαίνει να διατηρήσει την ισχύ του αναλλοίωτη. Οι ψηφοφόροι του δεν βλέπουν την έξοδο από το στρατόπεδο ως χρήσιμη.

Το «αριστερό στρατόπεδο» -από την άλλη- μοιάζει με κοινόβιο. Ο Διοικητής πιστεύει στην αξία της εσωτερικής επιβολής και απεχθάνεται την πειθαρχία. Έχει λοιπόν επιλέξει να αφήσει όλες τις πύλες ανοιχτές, τόσο τις εσωτερικές των διάφορων μονάδων του στρατοπέδου, όσο και την κεντρική.

Έχει αφήσει στις επιμέρους μονάδες -τους παλιούς Συνασπισμίτες του 4%, το ΚΚΕ και το ΜΕΡΑ25- τη δυνατότητα αυτό-οργάνωσης και έχει προσφέρει καταφύγιο στους βαλλόμενους του ενδιάμεσου χώρου του ΠΑΣΟΚ που βρέθηκαν στα διασταυρούμενα πυρά. Εδώ και καιρό, ο Διοικητής του καλεί όλους σε «γενική συνέλευση», όμως η παράδοση ελευθεριότητας και απουσίας πειθαρχίας καθιστά την πραγματοποίησή της απίθανη. Και έτσι ο σχεδιασμός της κοινής επίθεσης μένει στα χαρτιά. Με τις πόρτες ορθάνοιχτες, οι στρατιώτες και οι φιλοξενούμενοι μπαινοβγαίνουν από το ένα τμήμα του στρατοπέδου στο άλλο, ενώ και η ανοιχτή κεντρική πύλη δείχνει πειρασμός για κάποιους από τους νεοφερμένους φιλοξενούμενους από τον καταυλισμό του ΠΑΣΟΚ.

Η διαφορά στη δομή των δύο στρατοπέδων ερμηνεύει το γιατί η αβεβαιότητα της ψήφου αφορά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ και το ΜΕΡΑ25. Να ενισχύσω τον ΣΥΡΙΖΑ που είναι ο ισχυρότερος ώστε να χτυπήσει τον εχθρό; Να δυναμώσω τους μικρότερους τώρα που δίνεται η ευκαιρία της απλής αναλογικής; Θα συνεργαστούν με τον ΣΥΡΙΖΑ ή όχι; Τα ερωτήματα δεν φέρνουν εύκολες απαντήσεις και έτσι η ελευθεριότητα του κοινοβίου τελικά το αποδυναμώνει μπροστά στη στρατιωτική πειθαρχία του φρουρίου. Με την ευκαιρία της απλής αναλογικής να έχει χαθεί οριστικά, μια ευκαιρία διαβούλευσης -όχι κατ’ ανάγκη υιοθέτησης- ενός τελείως διαφορετικού μοντέλου διακυβέρνησης με πυρήνα τη συνεργατικότητα και την εύρεση κοινών συνισταμένων, η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για κυβερνήσεις συνεργασίας ή ανοχής ή ειδικού σκοπού μάλλον μπερδεύουν τους περιφερόμενους ενοίκους του «αριστερού στρατοπέδου». Ενώ την ίδια ώρα, κανείς από τους ταμπουρωμένους ενοίκους του «δεξιού στρατοπέδου» δεν αισθάνεται μπερδεμένος.