ΑΡΘΡΟ/Σ. Φάμελλος: Η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να γίνει δίκαια και για όλους

Η πρόκληση της μετάβασης σε μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το αργότερο έως το 2050 προϋποθέτει την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και της κοινωνικής λειτουργίας. Δυστυχώς αυτή η αναγκαία και βαθιά μεταρρύθμιση κρύβεται πολύ συχνά πίσω από πολιτικές και οικονομικές προτεραιότητες και την επικοινωνιακή διαχείριση του κρίσιμου ζητήματος της κλιματικής κρίσης.

Σε κάθε περίπτωση, η μετάβαση συνδέεται με την ανάπτυξη και ταχύτατη διείσδυση νέων τεχνολογιών σε πληθώρα τομέων που αφορούν πρωτίστως την παραγωγή και τη χρήση ενέργειας.

Του Σωκράτη Φάμελλου, υποψήφιου βουλευτή Β Θεσσαλονίκης ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, πρώην Αναπλ. Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Στο πλαίσιο αυτό η χώρα μας μπορεί και οφείλει να διεκδικεί υψηλή θέση στον παγκόσμιο και ευρωπαϊκό χάρτη σε ό,τι αφορά όχι μόνο την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων αλλά και τη δημιουργία της αντίστοιχης παραγωγικής βάσης.

Ήδη στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά πετυχημένα παραδείγματα ωρίμανσης καινοτόμων τεχνολογιών και στον τομέα της παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, όπως π.χ. τα εύκαμπτα αγροβολταϊκά, αλλά και στην κυκλική οικονομία, η οποία αποτελεί βασικό στοιχείο της πράσινης μετάβασης. Η ένταξη νέων τεχνολογιών στην παραγωγική βάση, η δημιουργία νέων πράσινων αλυσίδων αξίας και η ενθάρρυνση της  καινοτομίας σε όλα τα επίπεδα, με έμφαση στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, αποτελούν βασικά στοιχεία της παραγωγικής ανασυγκρότησης που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στο πρόγραμμά του για τη νέα προοδευτική κυβέρνηση της χώρας, ενταγμένα στον ευρύτερο στόχο της αλλαγής του παραγωγικού και καταναλωτικού προτύπου.

Ο παραγωγικός μετασχηματισμός και η ανασυγκρότηση της χώρας απαιτούν δικαιοσύνη και κανόνες μέσα.

Και εδώ, η Ελλάδα αντιμετωπίζει ένα τεράστιο έλλειμμα: ακόμα και η διείσδυση ώριμων τεχνολογιών πραγματοποιείται τα τελευταία τέσσερα χρόνια με τρόπο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα λίγων εταιρειών, οι οποίες αποκτούν και το αντίστοιχο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ενώ η πλειονότητα των πολιτών και των επιχειρήσεων απλά επωμίζεται το αντίστοιχο κόστος, χωρίς να βλέπει ορατό και άμεσο όφελος από την πράσινη μετάβαση.

• Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί ίσως η παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας όπου, τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι πολιτικές επιλογές ευνόησαν καθαρά τα μεγάλα έργα σε βάρος των μικρότερων και της αυτοπαραγωγής/ αυτοκατανάλωσης, καθώς και την άναρχη ανάπτυξη χωρίς κανόνες και σχεδιασμό, αλλά με εξυπηρέτηση συμφερόντων.

Η δήθεν απλοποίηση της αδειοδοτικής διαδικασίας οδήγησε σε συσσώρευση αδειών οι οποίες και υπερβαίνουν κατά πολύ τις ανάγκες της χώρας και συγκρούονται με το πρόβλημα έλλειψης ηλεκτρικού χώρου.

Η καθυστέρηση στην εκπόνηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για της ΑΠΕ και στην ολοκλήρωση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις περιοχές προστασίας της φύσης οδηγεί στην άναρχη χωροθέτηση πληθώρας νέων έργων. Δημιουργούνται επίσης συγκρούσεις και αντιθέσεις με τις τοπικές κοινωνίες, που από τη μια βλέπουν λίγα μεγάλα έργα να καταλαμβάνουν το χώρο άλλων τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων  και από την άλλη δεν μπορούν οι ίδιες να έχουν άμεσο όφελος από την πράσινη μετάβαση αφού, ο θεσμός των ενεργειακών κοινοτήτων έχει αποδυναμωθεί από τις πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης.

• Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία (Green Tank, Νοέμβριος 2022), το 49% των αιτήσεων ενεργειακών κοινοτήτων για τη χορήγηση όρων σύνδεσης απορρίπτεται από το ΔΕΔΔΗΕ λόγω έλλειψης ηλεκτρικού χώρου, ο οποίος έχει κατανεμηθεί με Υπουργική Απόφαση και με πλήρη αδιαφάνεια και κριτήρια.

Τέσσερα χρόνια δεν υπήρξε καμία συντεταγμένη πολιτική για την προώθηση των φωτοβολταϊκών στέγης, κάτι που θυμήθηκε η κυβέρνηση προεκλογικά, ενώ αντίθετα, στα παλαιά έργα επιβλήθηκε έκτακτη εισφορά προκειμένου να διασωθεί ο Ειδικός Λογαριασμός των ΑΠΕ που αντιμετώπισε ξανά έλλειμμα το 2020, μετά την προηγούμενη χρεοκοπία του το 2014.

• Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν και σε πολλούς άλλους τομείς: στα θαλάσσια αιολικά, όπου προωθούνται φωτογραφικές ρυθμίσεις χωρίς να έχει ολοκληρωθεί ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, στην αποθήκευση ενέργειας όπου έχουμε σημαντική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση του ρυθμιστικού πλαισίου παρότι η χώρα μας θα μπορούσε να αναπτύξει τεχνολογία και παραγωγική βάση στην ανακύκλωση μπαταριών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στο πρόγραμμά του για την πράσινη μετάβαση επενδύει στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, με έμφαση στην πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες από τις ΑΠΕ, μέχρι την ηλεκτροκίνηση και την εξοικονόμηση ενέργειας. Ιδιαίτερα όμως σε ό,τι αφορά τις ΑΠΕ, θα επιδιώξουμε το 50% των νέων αδειών να δίνονται σε ενεργειακές κοινότητες και σε έργα αυτοπαραγωγής και αυτοκατανάλωσης, ενώ νέα εργαλεία θα ενεργοποιηθούν και για την μικρομεσαία επιχειρηματικότητα προκειμένου να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί ο πράσινος μετασχηματισμός.

Η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να εξακολουθήσει να αποτελεί ευκαιρία μόνο για τους λίγους: η χώρα μας έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που να ωφελούν το σύνολο της κοινωνίας.