Ουκρανία: Ένας χρόνος από την εισβολή της Ρωσίας – Πότε θα σταματήσει ο πόλεμος;

Σφοδρές συγκρούσεις, καταγγελίες για σφαγές, μάχες, θάνατος, όλεθρος συνθέτουν το παζλ για τα όσα έχουμε στον ένα χρόνο που συμπληρώνεται σήμερα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ήταν 24 Φεβρουαρίου 2022. Την προηγούμενη ημέρα ο Ρώσος πρόεδρος ανακοίνωσε σε διάγγελμα του πως ξεκινά μία «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» – κινητοποιώντας τους 300.000 στρατιώτες που είχε παραθέσει στα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών –  προκειμένου να μπορέσει να απελευθερώσει το Ντονμπάς, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε.

Η εισβολή βρίσκεται τώρα αισίως στο δεύτερο έτος με την Ρωσία να έχει απομονωθεί από τα Ηνωμένα Έθνη σε μια ψηφοφορία που ζητούσε από τις δυνάμεις της να αποσυρθούν, ενώ οι ηγέτες της G7 πρόκειται να βοηθήσουν ακόμη περισσότερο την Ουκρανία. Καθώς μαίνονταν οι μάχες στην ανατολική και νότια Ουκρανία, οι σύμμαχοί της σε όλο τον κόσμο έδειξαν την υποστήριξή τους στην πρώτη επέτειο της εισβολής της Ρωσίας.

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία ένα ψήφισμα την Πέμπτη με το οποίο σηματοδοτεί την επέτειο του πολέμου και απαιτεί από τη Ρωσία να αποχωρήσει και να σταματήσει τις μάχες. Το ψήφισμα αυτό εγκρίθηκε με 141 υπέρ και 32 αποχές. Έξι χώρες προσχώρησαν στη Ρωσία για να ψηφίσουν όχι – Λευκορωσία, Βόρεια Κορέα, Ερυθραία, Μάλι, Νικαράγουα και Συρία.

Η Ουάσιγκτον ανήγγειλε τη χορήγηση νέας δόσης στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, αξίας 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. «Οι ΗΠΑ ανακοινώνουν τη χορήγηση επιπλέον στρατιωτικής βοήθειας 2 δισεκ. δολαρίων στην Ουκρανία», δήλωσε στο τηλεοπτικό δίκτυο CNN ο Τζέικ Σάλιβαν, ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου.

Οι σφαγές στην Μπούτα

Μερικές μέρες μετά την έναρξη της εισβολής, τα ρωσικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το σημαντικό λιμάνι του Μπερντιάνσκ και την περιφερειακή πρωτεύουσα της Χερσώνας, κοντά στη Μαύρη Θάλασσα, όπως και πόλεις γύρω από το Κίεβο, στο βορειοκεντρικό τμήμα της Ουκρανίας.

Ωστόσο η προσπάθειά τους να καταλάβουν την ουκρανική πρωτεύουσα προσκρούει στην αντίσταση των ουκρανικών δυνάμεων.

Στις 2 Απριλίου, η Ουκρανία δηλώνει ότι όλη η περιφέρεια του Κιέβου απελευθερώθηκε, έπειτα από ταχεία αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων, οι οποίες αναδιπλώνονται προς την ανατολή και τον νότο προκειμένου να “διατηρήσουν τον έλεγχο” των εδαφών που έχουν ήδη υπό την κατοχή τους εκεί.

Στην κατεστραμμένη από τις μάχες Μπούτσα, η Ουκρανία καταγγέλλει πως βρέθηκαν πτώματα αμάχων που έχουν εκτελεστεί εν ψυχρώ κείτονται στους δρόμους. Σύμφωνα με την ενημέρωση από τις ουκρανικές δυνάμεις, τα άψυχα σώματα εκατοντάδων αμάχων, ορισμένα με σημάδια βασανιστηρίων, βρίσκονται σε ομαδικούς τάφους στην μικρή αυτή πόλη της περιφέρειας του Κιέβου.

Οι εικόνες από τις σφαγές αυτές, που αποδίδονται στη Ρωσία, προκαλούν την αγανάκτηση των Δυτικών και του ΟΗΕ και οι κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου πολλαπλασιάζονται, παρά τις διαψεύσεις της Μόσχας. Η Ρωσία δεν έχει παραδεχτεί πως διέπραξε σφαγή στην Μπούτσα, καταγγέλλοντας τις εικόνες ως σκηνοθετημένες.

• Στις 21 Απριλίου, το Κρεμλίνο ανακοινώνει την κατάκτηση της Μαριούπολης, στρατηγικό λιμάνι στην Αζοφική Θάλασσα, την οποία οι δυνάμεις της πολιορκούν και βομβαρδίζουν από τις αρχές Μαρτίου, κόβοντας ζωτικής σημασίας παροχές: νερό, ρεύμα, θέρμανση.

Η κατάληψη της πόλης θα επιτρέψει στη Ρωσία να διασφαλίσει την σύνδεση μεταξύ των δυνάμεών της από την Κριμαία, την ουκρανική χερσόνησο που προσάρτησε η Μόσχα το 2014, και των αποσχιστικών περιοχών του Ντονμπάς.

Ωστόσο κάπου 2.000 Ουκρανοί πολεμιστές, οχυρωμένοι στον υπόγειο λαβύρινθο του εργοστασίου Azovstal μαζί με εκατοντάδες πολίτες, συνεχίζουν τη μάχη. Αυτοί αντιστέκονται ως τα μέσα Μαΐου, οπότε παραδίδονται.

Σύμφωνα με το Κίεβο, το 90% της Μαριούπολης καταστρέφεται και τουλάχιστον 20.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο ουκρανικός στρατός ανακοινώνει αντεπίθεση στον νότο και διασπά τις ρωσικές γραμμές με αιφνιδιαστική επίθεση-αστραπή στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, αναγκάζοντας τον ρωσικό στρατό να εγκαταλείψει την περιφέρεια του Χαρκόβου, τόπο σφοδρών μαχών.

Στον νότο, η επιχείρησή του έχει στόχο την ανάκτηση του ελέγχου της Χερσώνας στην δυτική ακτή του Δνείπερου, την μόνη περιφερειακή πρωτεύουσα που έπεσε στα χέρια των ρωσικών δυνάμεων, στην αρχή της εισβολής τους.

Βήμα βήμα, ο ουκρανικός στρατός ενισχυμένος από δυτικά συστήματα όπλων, ανακτά τον έλεγχο δεκάδων τόπων, βομβαρδίζοντας αδιάκοπα τις αποθήκες πυρομαχικών και τις γραμμές ανεφοδιασμού των ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή. Η γέφυρα της Κριμαίας, ένα ισχυρό σύμβολο, υφίσταται ζημιές από ισχυρή έκρηξη στις 8 Οκτωβρίου.

Παρά την προσάρτηση από τη Μόσχα στα τέλη Σεπτεμβρίου τεσσάρων κατεχόμενων ουκρανικών περιφερειών –Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια– έπειτα από “δημοψηφίσματα” τα οποία δεν αναγνωρίζονται από τη διεθνή κοινότητα, οι ρωσικές δυνάμεις αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Χερσώνα στις 9 Νοεμβρίου.

Δύο ημέρες αργότερα, η Ουκρανία ανακτά τον έλεγχο της πόλης, με τον πρόεδρο Ζελένσκι να χαιρετίζει την «ιστορική» αυτή ημέρα.

• Από τον Οκτώβριο, η Ρωσία σφυροκοπά συστηματικά τους ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς και μετασχηματιστές στην Ουκρανία, με τους πυραύλους και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της, βυθίζοντας τον πληθυσμό στο σκοτάδι και το κρύο.

Τον Ιανουάριο, ο ρωσικός στρατός, ενισχυμένος από περίπου 300.000 εφέδρους που επιστρατεύονται από τον Σεπτέμβριο και ενισχυμένος από τους μαχητές της παραστρατιωτικής οργάνωσης Wagner, περνά στην αντεπίθεση, ιδιαίτερα στο Ντονμπάς.

Οι μάχες μαίνονται, ιδίως στα περίχωρα της Μπαχμούτ, πόλης στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας, την οποία η Ρωσία προσπαθεί να κατακτήσει από το καλοκαίρι.

Μετά τα επανειλημμένα αιτήματα του Ουκρανού προέδρου και έπειτα από χρονοτριβή για καιρό λόγω του φόβου πρόκλησης κλιμάκωσης, Αμερικανοί και Ευρωπαίοι υπόσχονται στις αρχές Φεβρουαρίου στο Κίεβο την αποστολή δεκάδων βαρέων αρμάτων μάχης, προκαλώντας την οργή της Μόσχας.

Η Ρωσία και η Ουκρανία δεν έχουν δώσει αξιόπιστους απολογισμούς για τις απώλειές τους εδώ και μήνες. Σύμφωνα με τη Νορβηγία, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει τον θάνατο ή τον τραυματισμό σχεδόν 180.000 ανθρώπων στις τάξεις του ρωσικού στρατού και 100.000 στην ουκρανική πλευρά, χωρίς να υπολογίζονται 30.000 άμαχοι που έχουν χάσει τη ζωή τους.

• Ένα χρόνο μετά, η πρώτη επέτειος της εισβολής σηματοδοτεί έναν ολόκληρο χρόνο δολοφονιών, καταστροφών, απωλειών και πόνου που έγιναν αισθητοί ακόμη και πέρα από τα σύνορα της Ρωσίας και της Ουκρανίας – με την ακρίβεια που έφερε ο πόλεμος να είναι μόνο ένα παράδειγμα.
• Ένα χρόνο μετά το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι το: Πότε θα σταματήσει όλο αυτό;

«Όχι και πολύ σύντομα» καθώς μια ειρηνευτική συμφωνία μοιάζει μακρινή, με καμία από τις δύο πλευρές να βρίσκονται κοντά στους προσδοκώμενους στόχους.

Η Ουκρανία είναι ακόμα εδώ. Αυτό από μόνο του είναι μια οδυνηρή ήττα για το Κρεμλίνο. Ο Πούτιν φαινομενικά πίστευε ότι οι δυνάμεις του και οι μυστικές υπηρεσίες του θα την είχαν ήδη μετατρέψει σε κράτος – μαριονέτα μέχρι τώρα. Το σχέδιο εισβολής προέβλεπε για όσους αξιωματούχους αντισταθούν να εξαλειφθούν ή εξαναγκαστούν σε συνεργασία σύμφωνα με μελέτη βρετανικού thing tank.

Αντ’ αυτού, η απειλή εξαφάνισης ως έθνους της Ουκρανίας την ώθησε σε μια πιο στενή σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ευρύτερη Δύση – κάτι που ο Πούτιν ήθελε να αποφύγει. Κάθε πρόσθετη παράδοση όπλων από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ, τα δισεκατομμύρια δολάρια βοήθειας και οι υποσχέσεις ότι θα σταθούν στο πλευρό της Ουκρανίας για “όσο χρειαστεί” είναι δεσμοί που δεν θα μπορούσαν με τόση ευκολία να δημιουργηθούν σε καιρού πολέμου.

• Η Ουκρανία, που ανεξαρτητοποιήθηκε από την πρώην Σοβιετική Ένωση μόλις το 1991, έχει αναπτυχθεί σε ένα έθνος μέσα στον πόλεμο. Ο αγώνας για να παραμείνει ουκρανική έχει χαράξει με σαφήνεια μια εθνική ταυτότητα.

Στις καθημερινές βιντεοσκοπημένες ομιλίες του με στόχο να μοιραστεί νέα από τα μέτωπα και να τονώσει το ηθικό των Ουκρανών, ο Ζελένσκι φοράει μερικές φορές ρούχα με μαύρη κουκούλα που στο μπροστινό μέρος γράφει τη φράση «Είμαι Ουκρανός». Επίσης, πολλοί είναι οι Ουκρανοί που ακολουθώντας τον πρόεδρο έχουν εγκαταλείψει τη ρωσική γλώσσα για την ουκρανική, την οποία χρησιμοποιούν ως πρώτη τους γλώσσα. Αγάλματα Ρώσων γκρεμίζονται επίσης, ονόματα δρόμων αλλάζουν και η ρωσική ιστορία απαλείφεται από τα σχολικά βιβλία.

Σύμφωνα με την Olena Sotnyk, δικηγόρο και πρώην νομοθέτη «ο Πούτιν έκανε για εμάς κάτι που κανείς δεν έκανε. Μας βοήθησε να γίνουμε ένα ελεύθερο έθνος».

• Παρά την αποτυχία να εξασφαλίσει μια γρήγορη νίκη, ο Πούτιν παραμένει σταθερά στην εξουσία, καταπνίγοντας κάθε διαμαρτυρία και τους περισσότερους Ρώσους να φαίνονται συσπειρωμένοι πίσω από την πολεμική προσπάθεια. Παρόλα αυτά, η Ρωσία κάνει αδιανόητες θυσίες.

Στη μάχη, ο Πούτιν αναγκάστηκε να στραφεί στους μισθοφόρους της διαβόητης Wagner Group, μιας ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας που στρατολογεί μαχητές από τις φυλακές και τους «πετά» κυριολεκτικά στη μάχη. Ο Πούτιν χάνει επίσης την ενεργειακή επιρροή του στην Ευρώπη, καθώς αυτή απομακρύνεται από το ρωσικό φυσικό αέριο και το ρωσικό πετρέλαιο. Η οικονομία της Ρωσίας υποφέρει από τις δυτικές κυρώσεις. Καθώς ο Πούτιν είναι εγκλωβισμένος, ορισμένοι φοβούνται ότι ίσως καταφύγει σε περισσότερες πυρηνικές απειλές ή ακόμα χειρότερα.

Αλλά η ιστορία γράφεται από τους νικητές του πολέμου. Και σε αυτό το σημείο, η έκβαση της εισβολής δεν είναι καθόλου ξεκάθαρη.

Ένα από τα αρχικά λάθη του Πούτιν ήταν ότι προσπάθησε να κατακτήσει μια χώρα στο μέγεθος της Γαλλίας με μια δύναμη που σύμφωνα με δυτικές εκτιμήσεις ήταν μόλις και μετά βίας μεγαλύτερη από τον στρατό των Συμμάχων της D-Day στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και η αποστολή στις 6 Ιουνίου του 1944 ήταν πολύ μικρότερη: να επιτεθεί σε πέντε γαλλικές παραλίες, ανοίγοντας διάδρομο από τον οποίο οι Σύμμαχοι στη συνέχεια προωθήθηκαν στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη.

• Ο Πούτιν ρίχνει τώρα πρόσθετο εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό στο πρόβλημα που ο ίδιος δημιούργησε, με 300.000 στρατιώτες να βρίσκονται έτοιμοι για τη νέα επίθεση που επίκειται και δεν έχει ανακοινωθεί – αλλά που δυτικοί και ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη στην ανατολική Ουκρανία.