Έρευνα iMEdD Lab-Datalab: Το σκάνδαλο των υποκλοπών κυρίαρχο θέμα στο twitter – Το libre μεταξύ των 20 πιο επιδραστικών ιστοτόπων

Σε μια ποσοτική και ποιοτική έρευνα προχώρησαν από κοινού το iMEdD Lab και το Datalab, αναλύοντας δεδομένα από το Twitter, με αντικείμενο τον διάλογο που εξελίσσεται στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με το σκάνδαλο τον υποκλοπών. Μάλιστα, η έρευνα αυτή ήρθε ως επιβεβαίωση της προσπάθειας που κάνουμε στο libre να σας παρουσιάζουμε από την πρώτη μέρα του σκανδάλου όλες τις αποκαλύψεις και εξελίξεις, με αντικειμενικότητα, τηρώντας τη δημοσιογραφική δεοντολογία, στην κατεύθυνση να συμβάλλουμε στην διαλεύκανση και να αναδείξουμε όλες τις πτυχές της υπόθεσης που αγγίζει το κράτος δικαίου και τους δημοκρατικούς θεσμούς. Επιστέγασμα αυτής της προσπάθειας η ανάδειξη του libre.gr ως έναν από τους πιο δραστήριους – επιδραστικούς λογαριασμός στο twitter.

Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα κατατάσσει το Libre στη 19η θέση μεταξύ των κορυφαίων λογαριασμών σε δημοσιεύσεις και στην 16η θέση όσον αφορά την διακίνηση περιεχομένου σχετικά με τις υποκλοπές. Στη συνέχεια θα σας παρουσιάσουμε μερικά ακόμη αξιοσημείωτα στοιχεία της έρευνας.

Σύντομο χρονικό των υποκλοπών

Τους τελευταίους 14 μήνες η χώρα μας ταλανίζεται από το πολύ σοβαρό σκάνδαλο των υποκλοπών. Στο διάστημα αυτό, οι δημοσιογραφικές αποκαλύψεις, τόσο από ιστοσελίδες όσο και από εφημερίδες, διαδέχονται η μία την άλλη, τα ονόματα που ακούμε και διαβάζουμε προκαλούν από έκπληξη έως αποτροπιασμό για το πόσο βαθύ είναι τελικά το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, ενώ το κερασάκι στην τούρτα του σκανδάλου έβαλε ο Αλέξης Τσίπρας από το βήμα της Βουλής, παρουσιάζοντας ακόμη έξι πρόσωπα (το σύνολο φτάνουν πλέον τα δέκα) που παρακολουθήθηκαν από την ΕΥΠ, στήνοντας στον τοίχο την κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό. Μάλιστα, η τελευταία αυτή εξέλιξη προκάλεσε και την πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. 

Αν και τα πρώτα δημοσιεύματα εμφανίστηκαν Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2021, το “μπαμ” που πυροδότησε μεγάλης κλίμακας συζήτηση και άνοιξε τον ασκό του Αιόλου (όπως αποδείχτηκε στην συνέχεια) ήρθε τον Απρίλιο του 2022, όταν ο δημοσιογράφος Θανάσης Κουκάκης κατέθεσε επίσημο αίτημα στην ΑΔΑΕ, για να διερευνηθεί εάν το κινητό του είχε γίνει στόχος του παράνομου λογισμικού Predaror, πράγμα που τελικά ίσχυε, ενώ λίγο αργότερα έγινε γνωστό ότι ο κ. Κουκάκης ήταν υπό παρακολούθηση και από την ΕΥΠ.

Παράλληλα αποκαλύφθηκε η παρακολούθηση από την ΕΥΠ ενός ακόμη δημοσιογράφου, του Σταύρου Μαλιχούδη. Λίγο αργότερα αποδείχτηκε πως είχε γίνει χρήση του Predator και κατά του προέδρου του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής και ευρωβουλευτή, Νίκου Ανδρουλάκη, στο κινητό του οποίου, ωστόσο, δεν εγκαταστάθηκε το λογισμικό. Τον Ιούλιο του 2022, αποκαλύφθηκε ότι ο κ. Ανδρουλάκης παρακολουθήθηκε μέσω του συστήματος της ΕΥΠ, με αποτέλεσμα τις παραιτήσεις του διοικητή της ΕΥΠ, Παναγιώτη Κοντολέοντα, και του Γενικού Γραμματέα του Πρωθυπουργού, Γρηγόρη Δημητριάδη. 

Από τότε μέχρι και σήμερα έχουν αποδειχτεί πως υπό παρακολούθηση είτε του Predator, είτε της ΕΥΠ, είτε και των δύο ταυτόχρονα βρίσκονταν οι: Θανάσης Κουκάκης, Νίκος Ανδρουλάκης, Γιώργος Κύρτσος, Τάσος Τέλλογλου, Κωστής Χατζηδάκης, Κωνσταντίνος Φλώρος, Χαράλαμπος Λαλούσης, Αριστείδης Αλεξόπουλος, Θεόδωρος Λάγιος, Αλέξανδρος Διακόπουλος. 

Τα ευρήματα της έρευνας

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι συνεχόμενες αποκαλύψεις σε ένα διάστημα άνω του ενός έτους προκάλεσαν μια ζωηρή συζήτηση ανάμεσα στους χρήστες του Twitter, παίρνοντας “φωτιά” κάθε φορά που λάμβανε δράση μια πολύ σημαντική εξέλιξη. Οι συνολικές δημοσιεύσεις (tweets, retweets, quotes και replies) άγγιξαν το ένα εκατομμύριο, καθώς ανέρχονται σε 953.722. 

Όπως φαίνεται στους παρακάτω πίνακες, οι περισσότερες δημοσιεύσεις έλαβαν χώρα τον Αύγουστο (22.000). Τα γεγονότα που πυροδότησαν την συζήτηση του Αυγούστου ήταν τρία: Στις 26 Ιουλίου έγινε η καταγγελία από τον Νίκο Ανδρουλάκη για απόπειρα παγίδευσης του κινητού του. Στις 4 Αυγούστου Εφημερίδα των Συντακτών και Reporters United δημοσιεύουν έρευνα για τις σχέσεις του Γρηγόρη Δημητριάδη με τον Φίλιππο Μπίτζιο, πρώην διαχειριστή της Intellexa, της εταιρεία που εμπορεύεται το κακόβουλο λογισμικό Predator. Μία μέρα αργότερα, στις 5 Αυγούστου, ήρθαν οι παραιτήσεις του Γενικού Γραμματέα του Πρωθυπουργού κ. Δημητριάδη και του διοικητή της ΕΥΠ κ. Κοντολέοντα. Στις 26 Αυγούστου διεξήχθη στη Βουλή, μετά από πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ, συζήτηση για την υπόθεση των υποκλοπών, σε επίπεδο αρχηγών.

Εξίσου σημαντικός μήνας για τις αποκαλύψεις στο σκάνδαλο με 21.100 δημοσιεύσεις στο Twitter αναδείχτηκε ο Νοέμβριος. Στις 7 Νοέμβριου, η εφημερίδα Documento προχώρησε στην πρώτη δημοσίευση ονομάτων που βρίσκονται υπό παρακολούθηση προκαλώντας “σεισμό” στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Σε υψηλό τόνο κινήθηκαν οι αντιδράσεις τόσο της κυβέρνησης που μιλούσε για “μύθους του Αισώπου”, όσο και των κομμάτων της δημοκρατικής αντιπολίτευσης που πίεζε για να πέσει φως στην υπόθεση. Το Documento συνέχισε και τις επόμενες Κυριακές του Νοεμβρίου να δίνει ονόματα, επεκτείνοντας την λίστα των παρακολουθούμενων.

Τον Δεκέμβριο, οι 16.400 δημοσιεύσεις επικεντρώθηκαν κατά κύριο λόγο στην γνωμοδότηση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Ισίδωρου Ντογιάκου, μέσω της οποία υποστήριξε πως η ΑΔΑΕ δεν έχει αρμοδιότητα διαχείρισης αιτημάτων πολιτών που ζητούν να πληροφορηθούν αν έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση και δεν μπορεί να διεξάγει έρευνες στους παρόχους κινητής τηλεφωνίας. Η κίνηση του αυτή προκάλεσε έντονες πολιτικές αντιδράσεις, ενώ, φυσικά, αναζωπύρωσε και τον διάλογο στο Twitter.   

Αριστερά – Δεξιά

Όπως ήταν φυσικό, εφόσον το σκάνδαλο των υποκλοπών αφορούσε την κυβέρνηση και το ίδιο το πρόσωπο του πρωθυπουργού, η Aριστερά υπερίσχυσε της Δεξιάς στο διάλογο του Twitter. Οι αριστεροί λογαριασμοί (όσοι δηλαδή κάνουν follow σε κόμματα και στελέχη των ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΜέΡΑ25) και ήταν περισσότεροι με 42% έναντι 29% των δεξιών λογαριασμών (όσοι δηλαδή κάνουν follow σε κόμματα και στελέχη της Νέας Δημοκρατίας και της Ελληνικής Λύσης) και δημοσίευαν περισσότερο με 70% έναντι 20% των δεξιών. Βέβαια, δεν θεωρείται και αμελητέο το ποσοστό του 20% που συγκεντρώνεται από υπουργούς, βουλευτές και στελέχη της κυβέρνησης που προσπαθούσαν στο Twitter να αποδομήσουν το σκάνδαλο και να αντεπιτεθούν, μέχρι, φυσικά, και ψηφοφόρους όσο επί το πλείστον της Νέας Δημοκρατίας που ερχόντουσαν σε ευθεία αντιπαράθεση με αριστερούς λογαριασμούς (βουλευτές της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφους, ψηφοφόρους κ.ά.) που “πυροβολούσαν” διαρκώς την κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Η πόλωση και οι ομάδες ομοφιλίας

Δεδομένο ήταν πως ο διάλογος που δραστηριοποιήθηκε στο Twitter θα ήταν αδύνατον να ξεφύγει της πόλωσης. Τα ευρήματα που παρουσιάζει η έρευνα είναι εξαιρετικής σημασίας για να καταλάβουμε πως δουλεύουν τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία είναι δομημένα με τέτοιους αλγόριθμους ώστε πολλές φορές να δημιουργείται μια επίπλαστη εικόνα σε όσους συμμετέχουν. Τι σημαίνει αυτό; Όσοι ασκούσαν κριτική στην κυβέρνηση ήταν πιθανότερο να συναντήσουν λογαριασμούς με κοινές απόψεις παρά αντίθετους. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για όσους υποστήριζαν κυβέρνηση και πρωθυπουργό. Έτσι, δημιουργούνται οι ομάδες ομοφιλίας. Άνθρωποι να συνομιλούν μεταξύ τους για ένα θέμα (στη προκειμένη περίπτωση για τις υποκλοπές), αποκομμένοι από τον αντίλογο. Στην παρακάτω εικόνα αποτυπώνονται οι δύο διακριτές και μη επικαλυπτόμενες ομάδες που δημιουργήθηκαν στις 5 Αυγούστου 2022, ημέρα παραίτησης του κ. Δημητριάδη και το κ. Κοντολέοντα. Είναι ελάχιστοι οι λογαριασμοί που βγαίνουν από την αριστερή ομάδα και κατευθύνονται στην δεξιά, όπως και το αντίστροφο.

Η ίδια εικόνα, βέβαια, αποτυπώνεται και συνολικά, αν κοιτάξουμε την επόμενη εικόνα της έρευνας, η οποία παρουσιάζει τις ομάδες ομοφιλίας από την 1η Απριλίου έως και την 1η Δεκεμβρίου. Αν και φαίνεται πως οι δύο ομάδες κάπου επικαλύπτονται, το γενικό συμπέρασμα είναι πως παραμένουν αποκομμένες η μία από την άλλη. 

Οι πιο δραστήριοι και επιδραστικοί λογαριασμοί

Στις λίστες που παρουσιάζει η έρευνα με τους λογαριασμούς που προχώρησαν στις περισσότερες δημοσιεύσεις σχετικά με το σκάνδαλο αλλά και σε αυτούς που ήταν οι περισσότερο επιδραστικοί, πέρα από το libre, συναντάμε ειδησεογραφικά μέσα όπως την Αυγή, το Documento και το News247, δημοσιογράφους που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση όπως ο κ. Κουκάκης και ο κ. Τέλλογλου αλλά και λογαριασμούς απλών χρηστών του Twitter. 

Κορυφαίοι 20 λογαριασμοί σε αριθμό δημοσιευμένων tweets

Κορυφαίοι 20 ιστότοποι ως προς την διακίνηση περιεχομένου

Κορυφαίοι 20 πιο επιδραστικοί λογαριασμοί

Συμπερασματικά, το σκάνδαλο των υποκλοπών απασχόλησε και συνεχίζει να απασχολεί χιλιάδες λογαριασμούς στο Twitter, όπως, βέβαια, και στην κανονική ζωή, όσο και αν θέλουν κάποιοι να υποβαθμίσουν το θέμα. Επίσης, αποκαλύπτεται ο μικρόκοσμος που δημιουργούν τα κοινωνικά δίκτυα, ώστε να μας ευχαριστούν με το να διαβάζουμε κοινές και οικίες σε εμάς απόψεις, υπό τον κίνδυνο της δημιουργίας μιας εσφαλμένης άποψης για την πραγματικότητα.