Ανάλυση/ 14 Μαϊου: Η ζώνη κινδύνου με τις παράλληλες εκλογές σε Τουρκία και Ελλάδα- Ο ρόλος της Ουάσιγκτον

Οι εκλογές στην Τουρκία -που, σύμφωνα με την Washington Post, είναι οι σημαντικότερες εκλογές στον κόσμο το 2023- θα γίνουν στις 14 Μαΐου, ένα μήνα νωρίτερα του αναμενόμενου.

Η ημερομηνία είχε προαναγγελθεί, η επιβεβαίωσή της, χθες, από τον Ερντογάν, έχει σημασία περισσότερο επειδή ο Τούρκος πρόεδρος τη συνέδεσε με την επέτειο της πρώτης εκλογικής νίκης του πρώτου μη κεμαλικού κόμματος, το 1950. «Θα πορευθούμε στον δρόμο του Μεντερές» είπε, απευθυνόμενος σε ένα πιο παραδοσιακό συντηρητικό ακροατήριο και -προπάντων- επιχειρώντας να σβήσει τη φθορά που υφίσταται, ειδικά μεταξύ των νέων ανθρώπων, μετά από 20 χρόνια στην εξουσία, και να την αντισταθμίσει μέσω της αυτό-θυματοποίησης, της ταύτισής του με έναν πολιτικό που ανατράπηκε και εκτελέστηκε από στρατιωτικό πραξικόπημα.

H WP αναφέρει χαρακτηριστικά πως “το αποτέλεσμα θα διαμορφώσει τους γεωπολιτικούς και οικονομικούς υπολογισμούς στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα, καθώς και σε πρωτεύουσες σε όλη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και την Αφρική. «Αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία δεν μένει μόνο στην Τουρκία», λέει ο Ziya Meral, ανώτερος συνεργάτης στο Royal United Services Institute for Defense and Security Studies. «Η Τουρκία μπορεί να είναι μια μεσαία δύναμη, αλλά οι μεγάλες δυνάμεις έχουν μερίδιο στην εκλογή της».

“Όσοι εύχονται να φύγει ο Ερντογάν δεν μπορούν να είναι αισιόδοξοι για το ποιός/ποιοί θα έρθουν στη θέση τους”, λέει χαρακτηριστικά η εφημερίδα που εκφράζει τις κυρίαρχες τάσεις στην Ουάσιγκτον. Κάτι που προφανώς έχουν κατά νου ο Τζο Μπάϊντεν και ο επικεφαλής του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ Άντονι Μπλίνκεν, ο οποίος επιχειρεί να βρεί μία χρυσή τομή με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ θέλουν, αφενός να εξασφαλίσουν την ομαλή ένταξη στο ΝΑΤΟ της Σουηδίας και της Φινλανδίας (να υπερβεί, δηλαδή, τις ενστάσεις της η Άγκυρα), να προσδέσουν με ασφάλεια την Τουρκία στο άρμα του ΝΑΤΟ (Συρία, Ρωσία, Ιράν κ.ά), και από την άλλη να της δώσουν διάδρομο για την πώληση των F16, ώστε να μπορεί ο Ερντογάν να το “επεξεργαστεί” στο εσωτερικό προεκλογικό πεδίο. Διότι, πρέπει να γίνει σαφές πως σε γενικές γραμμές η Ουάσιγκτον επιθυμεί την επανεκλογή Ερντογάν -υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις- παρά να βρεθεί με μία απρόβλεπτη και κατακερματισμένη ηγεσία στην Άγκυρα. Το τελευταίο σκοντάφτει, προς το παρόν, στο Κογκρέσο και το λόμπι Μενέντεζ, γι αυτό και θα αναζητηθούν φόρμουλες διευθέτησης μέχρι την τελευταία στιγμή. Σχετικό είναι το ρεπορτάζ του libre:

F16 στην Άγκυρα: Πώς ο Μπάιντεν σχεδιάζει να ξεπεράσει τον σκόπελο Μενέντεζ – “Μάχη” στην ενημέρωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για… Τσαβούσογλου – Το παζάρι με τη Σουηδία

Η “ζώνη κινδύνου” με τις παράλληλες εκλογές

Παράλληλα, η Ουάσιγκτον επιθυμεί να επικρατήσει ελεγχόμενη ένταση -αφού είναι δύσκολο να υπάρξει ηρεμία- στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, με το δεδομένο της εκλογικής σύμπτωσης. Στις 14 Μαϊου η Τουρκία θα ψηφίσει στην πρώτη από τις δύο αναμετρήσεις ( είναι μάλλον απίθανο να υπάρξει εκλογή με 50%+1) της, και η Ελλάδα είναι πιθανό να ψηφίζει για δεύτερη φορά- εάν οι πρώτες κάλπες έχουν στηθεί στις 9 Απριλίου. Σε κάθε περίπτωση οι εκλογικές αναμετρήσεις στις δύο χώρες συμπίπτουν και η ανησυχία να εκδηλώσει ακόμα πιο επιθετική ρητορική, ή και μία ένταση στο πεδίο, ο Ερντογάν, είναι έκδηλη.

Γι αυτό και οι ΗΠΑ (πιθανώς με την συνδρομή μιας ακόμα γερμανικής διαμεσολάβησης) θα προσπαθήσουν να εγγυηθούν την ηρεμία προς τις εκλογές στις δύο χώρες, με σκοπό να προκύψουν κυβερνήσεις που θα σταθεί εφικτό να ανοίξουν αργότερα την πόρτα του διαλόγου. Η Ουάσιγκτον αναγνωρίζει την χρησιμότητα και των δύο χωρών στην ζώνη αμερικανικών και νατοΊκών συμφερόντων στην περιοχή μας και θα στείλουν μηνύματα για “ήρεμα νερά” τους επόμενους μήνες. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν μπορεί να είναι βέβαιο, καθώς από την άλλη μία “ελεγχόμενη ένταση” στο Αιγαίο θεωρούν αρκετοί πως συμφέρει και την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τον Ερντογάν. Όμως το …ελεγχόμενο μπορεί εύκολα να καταστεί …ανεξέλεγκτο και εκεί όλα εισέρχονται στην ζώνη κινδύνου.

Γιατί ο Ερντογάν αναφέρεται στον Μεντερές

O Μεντερές, όπως εξηγεί σε ανάλυσή του το K-Report, που απαγχονίστηκε από τους πραξικοπηματίες το 1961, είναι ένας μάρτυρας για το πολιτικό Ισλάμ της Τουρκίας και η αναφορά του ονόματός του προκαλεί συγκινησιακή φόρτιση.

Με τις αναφορές στον Μεντερές ο Ερντογάν επιχειρεί να συσπειρώσει τους οπαδούς της συντηρητικής παραδοσιακής Δεξιάς που μετά την διάλυση του Δημοκρατικού Κόμματος στεγάσθηκε στο Κόμμα της Δικαιοσύνης του Ντεμιρέλ, το οποίο επανιδρύθηκε ως Κόμμα του Ορθού Δρόμου μετά το πραξικόπημα του 1980.

Το κόμμα του Ντεμιρέλ όπως και το κόμμα της Μητέρας Πατρίδας του Οζάλ στέγασαν μεγάλο τμήμα των συντηρητικών μουσουλμάνων ψηφοφόρων

Όποτε κορυφωνόταν η ένταση ανάμεσα στο ΑΚΡ και στο βαθύ κεμαλικό κράτος, ο Ερντογάν θύμιζε την εκτέλεση των τριών (του Μεντερές και δύο υπουργών του) και δήλωνε έτοιμος να γίνει μάρτυρας για τις ιδέες του -όπως ο Μεντερές.