Το “κόλπο” Ερντογάν με τις πρόωρες εκλογές τον Απρίλιο- Τι κρύβεται πίσω από τον αιφνιδιασμό

Όλα δείχνουν πως η Τουρκία οδεύει σε πρόωρες εκλογές, κάτι που δεν απέκλεισε ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν, ενώ προεξοφλούν πολλά τουρκικά μέσα ενημέρωσης, προσδιορίζοντας την 30η Απριλίου (αντί της 18ης Ιουνίου, όπως ήταν γνωστό) ως την ημερομηνία διεξαγωγής τους. Η εξέλιξη αυτή αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και στο Μέγαρο Μαξίμου, καθώς, σε μία τέτοια περίπτωση, σχεδόν θα συμπέσουν οι εκλογές σε Ελλάδα και Τουρκία.

Η επίσπευση των εκλογών που μελετά ο Ερντογάν επιβάλλεται αφ’ ενός από τον φόβο ότι ο αχαλίνωτος πληθωρισμός θα εκμηδενίσει τις εξωφρενικές παροχές που καθημερινά ανακοινώνονται (βυθίζοντας το Χρηματιστήριο) και αφ’ ετέρου από την πρόθεση εκμετάλλευσης της αδυναμίας της αντιπολίτευσης να συμφωνήσει εγκαίρως στη δική της υποψηφιότητα. Ένας επιπλέον παράγοντας είναι η φημολογούμενη πρόθεση του Ερντογάν να αξιοποιήσει άρθρο του Συντάγματος που προβλέπει ότι αν οι εκλογές επισπευσθούν με απόφαση της Βουλής, ο ίδιος θα δικαιούται να διεκδικήσει και τρίτη θητεία.

Σε σχετική ανάλυση του το Yetkin Report, αναφέρει ότι τα τουρκικά κόμματα της αντιπολίτευσης, ειδικά το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP και ο εταίρος του στην Εθνική Συμμαχία, IYI, αποφεύγουν να απαντήσουν σε μια ερώτηση που αξίζει ένα εκατομμύριο δολάρια: Μπορεί ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να διεκδικήσει ξανά την προεδρία;

Ο λόγος πίσω από την απροθυμία της αντιπολίτευσης να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα έγκειται στο γεγονός ότι ανησυχεί. Ανησυχούν ότι αν απαντήσουν με ένα απλό «όχι», ο Ερντογάν μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτό το εμπόδιο ως πολιτική στρατηγική για να φανεί θύμα των «τουρκικών πολιτικών ελίτ», επαναλαμβάνοντας έναν λόγο που τον έφερε στην εξουσία πριν από 25 χρόνια.

Τόσο ο Kemal Kılıçdaroğlu, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όσο και η Meral Akşener, ηγέτης του IYI Party, εξέφρασαν έμμεσα την ανησυχία τους, δηλώνοντας ότι «θα τον χτυπήσουν στην κάλπη».

Μέχρι στιγμής, μόνο ο ηγέτης του Κόμματος DEVA Αλί Μπαμπατζάν έχει αντιταχθεί ανοιχτά σε αυτό μεταξύ του «Πίνακα των Έξι», την προεκλογική συμμαχία που σχηματίστηκε από τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης ενάντια στη συμμαχία AKP και MHP του Ερντογάν.

«Εάν οι εκλογές διεξαχθούν στις 18 Ιουνίου, όπως έχει προγραμματιστεί επίσημα, και ο Ερντογάν είναι ξανά υποψήφιος, αυτό θα είναι αντισυνταγματικό», είπε ο Μπαμπατζάν.

Το Σύνταγμα

Η Τουρκία υπέστη συνταγματική αλλαγή το 2017, όπου η πρωθυπουργική θέση καταργήθηκε και εφαρμόστηκε το Προεδρικό Κυβερνητικό Σύστημα, όπου όλες οι εκτελεστικές εξουσίες μεταφέρθηκαν στον εκλεγμένο πρόεδρο.

Σύμφωνα με το άρθρο 101 του Συντάγματος, «ένα πρόσωπο μπορεί να εκλεγεί πρόεδρος το πολύ δύο φορές».

Επιπλέον, όπως αναφέρει η τουρκική πολιτική επιθεώρηση, το άρθρο 116 του Συντάγματος ορίζει ότι η κοινοβουλευτική συνέλευση μπορεί να αποφασίσει την ανανέωση τόσο των βουλευτικών όσο και των προεδρικών εκλογών κατά τα τρία πέμπτα του συνολικού αριθμού των μελών της. «Σε περίπτωση που το κοινοβούλιο αποφασίσει να ανανεώσει τις εκλογές κατά τη δεύτερη θητεία του προέδρου, ο πρόεδρος μπορεί να είναι υποψήφιος για άλλη μια θητεία», αφού η θητεία τους δεν θα εκπληρωθεί.

Το άρθρο συνεχίζει ως εξής, γεγονός που τροφοδοτεί τη συζήτηση: «Σε περίπτωση που ο Πρόεδρος αποφασίσει να ανανεώσει τις εκλογές, οι γενικές εκλογές της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας και οι προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν μαζί». Δεν διευκρινίζει εάν ο πρόεδρος στη δεύτερη θητεία τους μπορεί να είναι υποψήφιος με αυτόν τον τρόπο ή όχι.

Ο Mustafa Yenerolu, νομικό σύμβουλο του κόμματος DEVA επισημαίνει:

«Δεν θέλουμε να δεχτούμε τίποτα αντισυνταγματικό, εμπιστευόμενοι ότι το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο θα το απορρίψει», είπε, προσθέτοντας ότι «αν ο Ερντογάν είναι εκ νέου υποψήφιος, θα προσφύγουμε στο Ανώτατο Συμβούλιο. Οι προετοιμασίες μας έχουν ολοκληρωθεί».

Ο Σεράπ Γιαζίτζι, νομικός σύμβουλος από το Κόμμα του Μέλλοντος, λέει: «Είναι συνταγματικά αδύνατο για τον Ερντογάν να είναι υποψήφιος για αυτό το αξίωμα για τρίτη φορά».

«Επειδή ο κ. Ερντογάν διορίστηκε σε αυτό το αξίωμα για πρώτη φορά στις 10 Αυγούστου 2014, εξελέγη για δεύτερη φορά με τις εκλογές που έγιναν στις 24 Ιουνίου 2018. Ως αποτέλεσμα, η απαίτηση του Συντάγματος να εκλέγονται οι υποψήφιοι δύο φορές έχει ήδη ολοκληρωθεί», είπε ο Yazıcı.

Υπάρχει, ωστόσο, και η αντίθετη άποψη.

Σύμφωνα με τον Mustafa Şentop, Πρόεδρο της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, το Σύνταγμα τροποποιήθηκε μετά την εκλογή του Ερντογάν. Πρόεδρος για πρώτη φορά ήταν το 2014, και ως εκ τούτου η πρώτη προεδρία δεν πρέπει να υπολογίζεται.

«Δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο για να είναι υποψήφιος. Το άρθρο 101 του Συντάγματος σχετικά με την υποψηφιότητα έχει αλλάξει εντελώς. Αυτό το άρθρο περιλαμβάνεται στη συνταγματική τροποποίηση που εγκρίθηκε από το δημοψήφισμα του 2017. Τον Απρίλιο του 2018 τέθηκε σε ισχύ το νέο άρθρο 101 και το παλιό καταργήθηκε», είπε.

Τι ανησυχεί τον Ερντογάν

Εάν ο Ερντογάν επιθυμεί να διεξαχθούν οι εκλογές πριν από τις 18 Ιουνίου, αυτό δεν αποτελεί εγγύηση για τον ίδιο ή για κανέναν άλλον, επισημαίνει το Yetkin Report. Ωστόσο, η πρόωρη διεξαγωγή των εκλογών θα μειώσει τις πιθανότητες του Ερντογάν να εκλεγεί στον πρώτο γύρο, εκτός από τις συζητήσεις για την υποψηφιότητά του, λόγω του συνταγματικού κανόνα ότι ένας πρόεδρος μπορεί να εκλεγεί μόνο για δύο θητείες. Αν περάσει στον δεύτερο γύρο —δηλαδή στις 2 Ιουλίου, αν γίνει στις 18 Ιουνίου— μπορεί να έχει ωθήσει ακόμα περισσότερο την τύχη του.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που προκαλούν ανησυχία στα μέλη του AKP:

1- Τα μέλη του AKP γνωρίζουν ότι βελτιώσεις όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού, ο κανονισμός για την πρόωρη συνταξιοδότηση, με τον οποίο αντιτάχθηκαν στο παρελθόν, και τώρα η αύξηση των συντάξεων και των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων θα χάσουν τα αποτελέσματά τους σε λίγους μήνες με το ραγδαία αυξανόμενο κόστος ζωής. Μάλιστα, στην ομιλία του στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του στις 21 Δεκεμβρίου, ο Ερντογάν έκανε λόγο για «να μην αφήσουμε τους οπορτουνιστές να επωφεληθούν» από αυτό το ενδεχόμενο. Ως εκ τούτου, θεωρούν χαμηλό το ενδεχόμενο η θετική επίδραση αυτών των αυξήσεων τιμών να συνεχιστεί μέχρι τον Ιούνιο.

2- Τα σχολεία θα κλείσουν στις 16 Ιουνίου. Η ÖSYM ανακοίνωσε τις 17-18 Ιουνίου ως ημερομηνία πανεπιστημιακών εξετάσεων που θα επηρεάσει περισσότερους από 2 εκατομμύρια μαθητές. Μετά την ανακοίνωση, έγινε λόγος για αλλαγή της ημερομηνίας, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει επίσημη δήλωση. Η περίοδος των εορτών θα ξεκινήσει. Κάποιοι θα φύγουν από τις μεγάλες πόλεις για να κάνουν διακοπές και κάποιοι θα φύγουν για να μαζέψουν καλλιέργειες.