Γλυπτά Παρθενώνα: Κανένας δανεισμός, μόνο δωρεά άνευ όρων, με αναγνώριση της κυριότητας

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του βρετανικού Τύπου (Guardian, Times, Telegraph), ο διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου έχει συμφωνήσει με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη (“deal”) για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα. Εάν παρακάμψει κανείς το παράδοξο μιας συμφωνίας (που ουδέποτε δημοσιοποιήθηκε) μεταξύ ενός πρωθυπουργού και του διευθυντή ενός μουσείου, το ερώτημα που ανακύπτει είναι πώς ακριβώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο.

Αναμφίβολα, η επανένωση των Γλυπτών θα αποτελούσε μία πολύ σημαντική στιγμή, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την ανθρωπότητα. Ας δούμε, όμως, τις λεπτομέρειες, πίσω από την αγωνιώδη αναζήτηση μιας προεκλογικής “φωτογραφίας της στιγμής” και την προσδοκία προσπορισμού πολιτικού οφέλους.

Ο βρετανικός Τύπος κάνει λόγο για “ανοικτό δάνειο”, ή “ανταλλαγή των Γλυπτών με άλλες σπουδαίες αρχαιότητες που βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας” ( αναφέρονται ειδικά ο αναβάτης του Αρτεμισίου, το προσωπείο του Αγαμέμνονα, και το κύπελλο του Νέστορα). Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, ακόμα και με το σενάριο του μακρόχρονου δανεισμού, θα καταστρατηγούσε, σε βαθμό εθνικής υποχώρησης, την θέση που με πάθος υπερασπίζεται η χώρα μας από το 1984, με εμβληματική πρωταγωνίστρια την Μελίνα Μερκούρη.

Ποιά είναι η εθνική θέση; Την επισημαίνει η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού που εκδόθηκε με καθυστέρηση και μετά το μπαράζ των σχετικών δημοσιευμάτων:

“Επαναλαμβάνουμε, για μια ακόμη φορά, την πάγια θέση της χώρας μας ότι δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών, καθώς αποτελούν προϊόν κλοπής.”

Η Λίνα Μενδώνη ευτυχώς αποσαφηνίζει κάτι στο οποίο δεν χωρά καμία απόκλιση. Δανεισμός, υπό οποιαδήποτε μορφή, συνιστά έμμεση αλλά σαφή αποδοχή της κυριότητας των Γλυπτών από το Βρετανικό Μουσείο. Πώς μπορεί μία χώρα να αναγνωρίσει σε άλλη χώρα/μουσείο την κυριότητα ενός προϊόντος κλοπής;

Θα ήταν σαν να αποφασίζουμε να αποστούμε από την πάγια θέση μας σχετικά με την διεκδίκηση από την Γερμανία για τις πολεμικές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο.

Ο καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας στο Πρίνστον Άγγελος Χανιώτης έχει υποδείξει (με άρθρο του στην “Καθημερινή”) έναν άλλο δρόμο, εντελώς διαφορετικό και θεσμικά θωρακισμένο -ως εθνική διεκδίκηση- από μία μυστική διαδικασία μεταξύ του πρωθυπουργού και του διευθυντή του Βρετανικού μουσείου.

Γράφει σχετικά:

“Μια άλλη στρατηγική πρότεινα με άρθρο μου στην «Καθημερινή» την 21η Μαρτίου 2021: αντί η επανένωση των Γλυπτών να παρουσιάζεται ως εθνικό ζήτημα που το χειρίζεται αποκλειστικά η κυβέρνηση, να τοποθετηθεί στις πραγματικές της διαστάσεις ως ζήτημα που αφορά ένα έργο παγκόσμιας εμβέλειας που αφορά το σύνολο της πολιτισμένης ανθρωπότητας. Ως τέτοιο μπορεί να αντιμετωπισθεί με συνεννοήσεις Μουσείου (Ακρόπολης) με Μουσείο (Βρετανικό). Εγραφα: «Η πρόταση είναι απλή: η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής να ορίσει επιτροπή από Ελληνες και ξένους εμπειρογνώμονες και προσωπικότητες, οι οποίοι θα προσεγγίσουν το Βρετανικό Μουσείο για λογαριασμό του Μουσείου Ακρόπολης, για να εξετάσουν τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα μπορούσε να γίνει δυνατή η επανένωση των Γλυπτών. Δεδομένου ότι κάθε κυβέρνηση θα ήθελε να θριαμβολογήσει για μια επιτυχία και κάθε αντιπολίτευση θα αναζητούσε λόγους για να στηλιτεύσει την κυβέρνηση, ο ορισμός της επιτροπής θα πρέπει να γίνει με αυξημένη πλειοψηφία, για να είναι δεδομένη η υπερκομματική στήριξη. Σε μια περίοδο αυξανόμενης πόλωσης θα ήταν πραγματικό δώρο στους Ελληνες πολίτες να υπάρξει ευρύτερο κλίμα συνεννόησης σε αυτό το θέμα, ιδίως σε ένα επετειακό έτος». Αν αντικαταστήσουμε το «επετειακό» με «προεκλογικό», τίποτα δεν έχει αλλάξει”.

Και καταλήγει:

“Παρά την άρνηση της κυβέρνησης να εξετάσει μια άλλη προσέγγιση στο θέμα, την πρότασή μου προβάλλει στην ιστοσελίδα της η Βρετανική Επιτροπή για την Επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα και την υιοθέτησε πρόσφατα η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων. Την επαναλαμβάνω λοιπόν, μαζί και με την άποψή μου ότι η μόνη ξεκάθαρη, μόνιμη, ηθικά αποδεκτή και επιστημονικά δόκιμη λύση είναι η άνευ όρων δωρεά· όχι η ανταλλαγή, όχι ο δανεισμός, όχι η σταδιακή επανένωση, όχι η υπό όρους κατοχή”.

Καμία εθνική θέση, ιδιαίτερα αυτή που εδράζεται στις ρίζες της ιστορίας και στη Δικαιοσύνη, δεν μπορεί να υποκατασταθεί από το άγχος μιας προεκλογικής “επιτυχίας”. Διότι, μία τέτοια “επιτυχία” μπορεί να υπονομεύσει την ίδια τη χώρα. Άλλωστε, η Ελλάδα δεν είναι μέλος της Κοινοπολιτείας για να αντιμετωπίζεται με όρους αποικίας…

Υ.Γ Τούτων δοθέντων, και ειδικά μετά την σαφή τοποθέτηση του υπουργείου Πολιτισμού πως δεν νοείται δανεισμός που αναγνωρίζει εμμέσως νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο, πρέπει να θεωρείται εκ των ουκ άνευ η αναίρεση προηγούμενης δήλωσης του πρωθυπουργού- το 2019 στον βρετανικό Observer…

Είχε πει, τότε, συζητώντας σχετικά με τον -εκείνη την εποχή- Βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον: «Η επιθυμία και η φιλοδοξία μας είναι η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά να ταξιδέψει ανά τον κόσμο και κάνοντάς το αυτό να μεταφέρει τη σπουδαία και ουσιαστική συνεισφορά της χώρας μας στο δυτικό πολιτισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, δεδομένης της σημασίας του 2021, θα προτείνω στον Μπόρις Τζόνσον ως πρώτη κίνηση, να μας δανείσει τα γλυπτά για μια ορισμένη χρονική περίοδο και εμείς να στείλουμε πολύ σημαντικά αντικείμενα που ποτέ δεν άφησαν την Ελλάδα, στο Βρετανικό Μουσείο».

Αυτή η δήλωση είναι ευθέως αντίθετη με την τοποθέτηση του ΥΠ.ΠΟ…

Ανακοίνωση από το Γραφείο Τύπου ΥΠΠΟΑ
​Η κυβέρνηση, από την αρχή της θητείας της, κινείται με σοβαρότητα, υπευθυνότητα, ευαισθησία και αποτελεσματικότητα, προκειμένου να υλοποιηθεί ο εθνικός στόχος της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα και της επανένωσης τους στο Μουσείο της Ακρόπολης. Αυτό αναμφίβολα τεκμαίρεται από σειρά γεγονότων των τελευταίων δύο ετών: Από την απόφαση της ΟΥΝΕΣΚΟ, τον Σεπτέμβριο 2021, και την οριστική (sine die) επανένωση του θραύσματος Fagan, ως την μεταστροφή και τη στήριξη του ελληνικού αιτήματος από τη διεθνή κοινή γνώμη. Επαναλαμβάνουμε, για μια ακόμη φορά, την πάγια θέση της χώρας μας ότι δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών, καθώς αποτελούν προϊόν κλοπής. Επομένως, ας σταματήσει η αξιωματική αντιπολίτευση να κορυβαντιά. Θα περιμέναμε σε αυτή την εθνική προσπάθεια να μείνουν στην άκρη οι μικροκομματικοί υπολογισμοί και να υπάρχει συστράτευση όλων. Δυστυχώς δεν το βλέπουμε. Για κάποιους πρώτος στόχος είναι η φθορά της κυβέρνησης, ακόμη και με ψέματα, αδιαφορώντας αν κάνουν ζημιά στη χώρα. Κρίμα.