Η Ελλάδα και ο κόσμος στο κατώφλι του 2023

Το 2022 φεύγει και το 2023 έρχεται. Με τις προσδοκίες των ανθρώπων να αυξάνονται σε πολλά επίπεδα. Σε διεθνή έρευνα της Ipsos που διεξήχθη σε 32 χώρες η «παγκόσμια αισιοδοξία» για το έτος 2023 υποχωρεί. Αλλά ο κόσμος  στο ισοζύγιο μεταξύ «αισιοδοξίας» και «απαισιοδοξίας» δηλώνει πάντα «αισιόδοξος». Για την ακρίβεια η έρευνα της Ipsos  δείχνει ότι το 65% των ερωτηθέντων δηλώνουν αισιόδοξοι, καθώς όπως λένε ότι το 2023 θα είναι καλύτερο από το 2022.

Στην Ελλάδα η ενεργειακή κρίση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, οι συγκρούσεις των κομμάτων για μια σειρά από ζητήματα, η οικονομία με τις συνέπειες που προκαλεί η τεράστια ακρίβεια στο ταμείο των νοικοκυριών είναι θέματα που μονοπωλούν  τις συζητήσεις των ανθρώπων. Για όλα αυτά επιστήμονες και ειδικοί γράφουν και μιλούν στο libre.  

Σύμφωνα με τον Γιώργο Ατσαλάκη αναπληρωτή Καθηγητή στο  Πολυτεχνείο Κρήτης
υπεύθυνο του Εργαστηρίου Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης, «οι νέες τεχνολογικές καινοτομίες που θα επιφέρει η 4^η τεχνολογική επανάσταση θα ταρακουνήσει συθέμελα την ανθρωπότητα». Ο ίδιος προβλέπει ότι «η τεχνητή νοημοσύνη, η γενική τεχνητή νοημοσύνη (αλγόριθμοι που  θα αυτό-εκπαιδεύονται), οι νέες τεχνολογίες ανθεκτικών υλικών, η βιοτεχνολογία κυρίως με τις στοχευμένες θεραπείες κατευθείαν στα πάσχοντα σημεία του σώματος, και η τρισδιάστατη εκτύπωση, η οποία θα φέρει επανάσταση στον τρόπο παραγωγής, θα είναι οι κύριοι άξονες καθοριστικών αλλαγών τα επόμενα έτη».

Ο Κώστας Λάβδας, Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, δηλώνει ότι «ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος δημιούργησε νέες συνθήκες και εξακολουθεί να διαμορφώνει την διεθνή πραγματικότητα κάθε εβδομάδα που συνεχίζεται.

Δεν είναι ένας «νέος Ψυχρός Πόλεμος», όπως πολλοί άκριτα επαναλαμβάνουν, αυτό που χαρακτηρίζει την περίοδο που διανύουμε. Νέος «Ψυχρός Πόλεμος» δεν υφίσταται, αλλά ένα σύνθετο, αναδυόμενο πολυπολικό και πολυκεντρικό σύστημα που είναι δυνητικά πιο επικίνδυνο, εάν δεν αξιοποιηθούν οι δυνητικά θετικές του διαστάσεις ήδη στην παρούσα, επώδυνη μεταβατική περίοδο».  

Ο Παναγιώτης Πετράκης, ομότιμος Καθηγητής του ΕΚΠΑ, αναφερόμενος στο 2023 εκτιμά ότι «οι μεγαλύτεροι νέοι κίνδυνοι συνδέονται με τον βαθμό επιθετικότητας των Ρώσων στην Ουκρανία την ερχόμενη άνοιξη, την αναζωπύρωση της επιδημίας στην Κίνα που διαταράζει πάλι τις γραμμές εφοδιασμού και βεβαίως πάντοτε από αναπάντεχα νέα γεγονότα (μαύροι κύκνοι όπως π.χ. ένας σεισμός ή ένας πολύ άσχημος χειμώνας)».

Ο ίδιος υποστηρίζει ότι αναγκαία η πολιτική σταθερότητα ώστε η οικονομική δραστηριότητα να διατηρηθεί σ’ ένα βιώσιμο επίπεδο παρόλη την αβεβαιότητα από το ενεργειακό και το ουκρανικό.

Ο Ιωάννης Χατζηθεοδοσίου, Πρόεδρος Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών, θέτει ένα δίλημμα που όπως λέει θα κληθεί να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση το νέο έτος και θα πρέπει να απαντήσει: «Θέλει ως οικονομία να διασωθούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και να επενδύσουμε σε αυτές για την ανάκαμψη της χώρας ή προτιμά λίγες μεγάλες επιχειρήσεις, κάτι που θα προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση;»

Ο Γρηγόρης Γεροτζιάφας, Καθηγητής Αιματολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, αναφερόμενος στην υγειονομική κρίση εξηγεί ότι με αφορμή και τον Covid 19, «τα εθνικά συστήματα υγείας – ακόμη και σε οικονομικά ισχυρές  χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία – εισέρχονται σε επιταχυνόμενη κρίση ως αποτέλεσμα του συνδυασμού της μακροχρόνιας υποχρηματοδότησης – στα πλαίσια του νεοφιλελεύθερου μοντέλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης – και των αυξημένων αναγκών περίθαλψης που προκαλεί η πανδημία και οι συνέπειές της. Για να έχουμε μια εικόνα της πραγματικότητας αρκεί να αναφέρουμε ότι στην Γαλλία σήμερα, σε σύγκριση με το 2019 καταγράφεται αύξηση της θνητότητας κατά 7.6% (https://www.insee.fr/fr/statistiques/6206305) , περισσότερες από 20000 νοσοκομειακές κλίνες έχουν κλείσει λόγω έλλειψης προσωπικού και οι κενές θέσεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι 10 % για το νοσηλευτικό προσωπικό και 30% για το μόνιμο ιατρικό προσωπικό (https://www.lefigaro.fr/actualite-france/hopitaux-c-est-la-crise-de-l-ensemble-du-systeme-de-sante-francais-estime-arnaud-robinet-20221203).

Ο Κώστας Υφαντής, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Διευθυντής του ΙΔΙΣ, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αναφερόμενος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τονίζει ότι «το 2023 ίσως αποδειχθεί κομβικό – αν και η ίδια πρόβλεψη συνόδευε και το 2022 πέρυσι τέτοια εποχή. Η σημερινή διελκυστίνδα με την Τουρκία δεν είναι βιώσιμη και η κλιμάκωση της αντιπαράθεσης σε στρατιωτικό επίπεδο αυξάνεται με κάθε ημέρα που περνά μέσα σε συνθήκες έντασης και απειλών. Μια συζήτηση έστω με τις γνωστές φόρμες (διερευνητική, πολιτικός διάλογος,  ΜΟΕ) δεν έχει προοπτικές όσο η ατζέντα επιβαρύνεται με απαράδεκτα θέματα όπως η αποστρατιωτικοποίηση. Όμως, η Αθήνα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιδράσει σε μια πιθανή διπλωματική επίθεση “συνεννόησης” από την Άγκυρα. Σενάρια που αφορούν πολυμερή σχήματα διαπραγμάτευσης αλλά και διμερή επικοινωνία είναι ρεαλιστικά ενδεχόμενα. Καλό είναι η πρωτοβουλία να μην αφεθεί στην άλλη πλευρά».  

Η Αθηνά Λινού, καθηγήτρια Επιδημιολογίας Πρόεδρος Ινστιτούτου Prolepsis, κάνοντας ανασκόπηση του 2022 πιστεύει ότι «είναι πλέον βέβαιο ότι η πανδημία βοήθησε σημαντικά στην κατανόηση της βασικής αρχής ότι κρίσεις αυτού του τύπου δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται μόνο από τις υγειονομικές αρχές και τους λειτουργούς υγείας. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά αποδείχτηκε ότι η συνεργασία μεταξύ όλων των κρατικών φορέων είναι εκείνη η οποία θα διευκολύνει την αντιμετώπιση των κρίσεων, είτε αυτές είναι κρίσεις μόνο υγειονομικές είτε κρίσεις που όπως οι πανδημίες είναι ταυτόχρονα και κοινωνικές και οικονομικές». Και όπως λέει στη συνέχεια «το τέλος αυτής της χρονιάς δε μας αφήνει μόνο με 15.000 λιγότερους Έλληνες που δεν θα τους είχαμε χάσει όλους αν είχαμε διαχειριστεί καλύτερα την πανδημία, δε μας αφήνει μόνο με δυσκολία να υπολογιστεί ο αριθμός ατόμων που υποφέρουν και θα συνεχίσουν να υποφέρουν από ψυχολογικά προβλήματα ή από long Covid. Μας αφήνει επίσης και δραματικά διχασμένους. Η ανθρωπότητα δεν είχε αντιμετωπίσει τόσο ευρύ κλίμα διχασμού και διαφωνίας ούτε καν στις περιπτώσεις των πολέμων ή και των εμφύλιων πολέμων.  Η ύπαρξη της ψευδούς πληροφορίας μέσα από τα social media δίχασε ακόμα και μέλη της ίδιας οικογένειας, πιστούς τις ίδιας θρησκείας, πολίτες του ίδιου κράτους ή ακόμα και κατοίκους της ίδιας γειτονιάς».

Τέλος, ο Κωνσταντίνος Φίλης, διεθνολόγος, Διευθυντής Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων, περιγράφοντας όσα γίνονται στα Βαλκάνια πιστεύει ότι «στη δική μας περιοχή, στα μεν Βαλκάνια επανέρχονται με προβληματικό τρόπο οι εκκρεμότητες που δεν έχουν διευθετηθεί, με την ευρωπαϊκή  προοπτική των δυτικών Βαλκανίων να απομακρύνεται, δημιουργώντας σύγχυση  και δίνοντας την ευκαιρία σε δυνάμεις εκτός  περιοχής να  παρεμβαίνουν στις εξελίξεις, στη δε  Ανατολική  Μεσόγειο οι εκλογικές  αναμετρήσεις  σε Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία δεν αφήνουν περιθώριο θετικών ανατροπών τουλάχιστον μέχρι το πρώτο εξάμηνο του νέου έτους».