Qatargate: Γιατί μπαίνει στο στόχαστρο των Αρχών το “βραβείο Ζαχάρωφ”

Το 2022, το Βραβείο Ζαχάρωφ απονεμήθηκε στον ουκρανικό λαό, σε ένα Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που συγκλονίζεται από το σκάνδαλο διαφθοράς. Οι εκπρόσωποι του ουκρανικού λαού κατέβηκαν πρόσφατα τα σκαλιά του ημικυκλίου στο Στρασβούργο για να λάβουν την υψηλότερη ευρωπαϊκή διάκριση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Πρόεδρος του Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, ορκίστηκε την πλήρη υποστήριξή της, απονέμοντας τους το Βραβείο Ζαχάρωφ 2022.

Το βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης απονέμεται σημειωτόν σε ετήσια βάση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν των ατόμων και οργανώσεων που υπερασπίζονται ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες. Το 2021 ανακηρύχθηκε νικητής ο Αλεξέι Ναβάλνι.

Για δύο εβδομάδες, το Μαρόκο και το Κατάρ βρέθηκαν στο στόχαστρο με την κατηγορία ότι δωροδόκησαν μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για να επηρεάσουν τις αποφάσεις. Οι υποψίες στρέφονται τώρα και στο «ευρωπαϊκό Νόμπελ Ειρήνης», αφού το Βραβείο Ζαχάρωφ βρίσκεται στο στόχαστρο των ερευνητών.

Μπορεί φέτος, κανένας υποψήφιος να μην ενδιέφερε αυτές τις δύο χώρες, όμως το βραβείο του 2021 αποτέλεσε αντικείμενο διαμάχης. Μεταξύ των υποψηφίων ήταν η Σουλτανα Χάγια, που αποτελεί «κόκκινο πανί» για τη μαροκινή κατοχή της Δυτικής Σαχάρας. Υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, προωθεί την ανεξαρτησία του λαού των Σαχαράουι και υποστηρίζει τον τερματισμό της βίας κατά των γυναικών.

«Για να το θέσουμε απλά, κάθε πολιτική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να προτείνει έναν υποψήφιο για το Βραβείο Ζαχάρωφ. Στη συνέχεια ακολουθεί μια σειρά ψηφοφοριών, κεκλεισμένων των θυρών, μεταξύ της Επιτροπής Ανάπτυξης και της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, αρκετά μέλη της οποίας αναφέρονται στην έρευνα. Εκείνη τη χρονιά, δύο υποψήφιοι βρέθηκαν ισόπαλοι. Έπαιζαν τη θέση τους στον τελικό του Βραβείου Ζαχάρωφ: η Χάγια (υποστηριζόμενη από την ομάδα της Αριστεράς) και η Βολιβιανή Ζανίν Ανέζ (προτεινόμενη από τα ακροδεξιά κόμματα Fratelli d’Italia και Vox, της Ισπανίας, μέλη της Ομάδας ECR).

«Αποφασίστηκε μια νέα ψηφοφορία, η οποία καθυστέρησε ανεξήγητα κατά μία ώρα (δεν υπήρχε επίσημη δικαιολογία για αυτό)», λέει ο ευρωβουλευτής Μιγκέλ Ερμπαν (Αριστερά, Podemos). «Και η σοσιαλιστική ομάδα έδωσε, ενάντια σε κάθε προσδοκία, εντολή ψηφοφορίας στους βουλευτές της, μέσω email, να ψηφίσουν τον υποψήφιο που στήριζε η ακροδεξιά. Όπως τόνισαν τότε τα ΜΜΕ EU Observer και El Confidencial, όντως στάλθηκε ένα email, στο οποίο γινόταν αναφορά σε «λόγους τακτικής» για να ενωθούν οι δυνάμεις τους με την ομάδα ECR. Εκπρόσωπος της ομάδας S&D το επιβεβαιώνει χωρίς να δίνει λεπτομέρειες, σημειώνει η Le Soir.

Η ομάδα S&D είχε προτείνει να δοθεί το Βραβείο Ζαχάρωφ στις «Αφγανές γυναίκες», έναν μήνα μετά την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν. «Αυτή η συμμαχία με την ακροδεξιά είναι πολιτικά ανεξήγητη και πολύ δύσκολο να κατανοηθεί», θεωρεί ο Miguel Urban. «Είναι εξαιρετικά σπάνιο για τους Σοσιαλιστές να ψηφίσουν υπέρ του ECR», αναφέρει στη Le Soir μια πηγή στην ομάδα Renew. «Στον τελευταίο γύρο ψηφοφοριών, οι Αφγανές υποστηρίχθηκαν από τους S&D, τους Πράσινους και την Αριστερά. Αυτή η προοδευτική συμμαχία έχασε από μια φιλελεύθερη-συντηρητική πλειοψηφία που υποστηρίζει τον Αλεξέι Ναβάλνι», είπε η εκπρόσωπος της ομάδας S&D.

Χαμένη ελπίδα

«Στην πραγματικότητα, ως υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Δυτική Σαχάρα, χάσαμε την ελπίδα μας πριν από χρόνια στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, το Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα», λέει η Σουλτάνα Χάγια που νοσηλεύεται εδώ και τέσσερις μήνες στην Ισπανία.

Η ακτιβίστρια βγήκε από τον κατ’ οίκον περιορισμό διάρκειας 18 μηνών, «για να επωφεληθεί από ιατρική περίθαλψη για τις σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες των επιθέσεων που υπέστη στα χέρια της αστυνομίας», επισημαίνει η Διεθνής Αμνηστία. «Πιστεύουμε ότι το Μαρόκο έχει μεγάλη ικανότητα να επηρεάζει αποφάσεις σε σχέση με το ζήτημα της Δυτικής Σαχάρας», εκτιμά η Sultana Khaya.

Για εκείνη, η απογοήτευση παραμένει μεγάλη: «Αυτό το βραβείο είναι σημαντικό για μένα από ηθική, νομική και ανθρωπιστική άποψη, γιατί αναδεικνύει τα δεινά που πέρασαν οι ακτιβιστές για τα δικαιώματα των Σαχράουι και oλόκληρου του λαού μου. Για μένα, κάθε φωνή, κάθε κίνηση, κάθε δράση είναι σημαντική, γιατί σπάει το τείχος της σιωπής που επιβάλλεται για τον λαό μου»