Φάκελος libre: Οι παράγοντες της εφοδιαστικής αλυσίδας αποκαλύπτουν πού οφείλεται η μεγάλη έλλειψη φαρμάκων – Ζητούν άμεσα κρατική παρέμβαση

Οι μεγάλες διαστάσεις που έχει λάβει φέτος το φαινόμενο των ελλείψεων φαρμάκων ακόμη και σε αντιπυρετικά, σε μία περίοδο κατά την οποία οι ιώσεις παρουσιάζουν πρωτόγνωρη έξαρση, έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις αλλά και ανησυχία. Είναι χαρακτηριστικό πώς πολλά αντιβιοτικά, αντιικά ακόμη και απλά αντιπυρετικά για τα παιδιά είναι είδος προς εξαφάνιση στα φαρμακεία με τους γονείς να βρίσκονται σε διαρκή αγωνία και σε αναζήτηση απο φαρμακείο σε φαρμακείο.

• Που μπορεί όμως να οφείλεται; Και γιατί ειδικά φέτος την ώρα που βγαίνοντας από το τούνελ της πανδημίας κάνουν δυναμικά την εμφάνισή τους άλλες ιώσεις;

Το libre απευθύνθηκε σε εκπροσώπους της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι οποίοι εξηγούν ο καθένας από την πλευρά του τους λόγους της έλλειψης φαρμάκων στην αγορά. Μάλιστα αναφέρουν πως έχουν κατάθεσει και προτάσεις για την επίλυση του προβλήματος ζητώντας άμεσα κρατική παρέμβαση.

Όπως τονίζουν πρόκειται για ένα ζήτημα που ξεκίνησε το 2009 με την οικονομική κρίση με το φαινόμενο να κορυφώνεται τους τελευταίους μήνες. Μεταξύ των λόγων για την έλλειψη φαρμάκων θεωρούνται και οι παράλληλες εξαγωγές τους από τις φαρμακαποθήκες, καθότι είναι αρκετά προσοδοφόρες γι’ αυτές.

«Το μεγάλο πρόβλημα των ελλείψεων είναι οι παράλληλες εξαγωγές»

To πρόβλημα των ελλείψεων σε φάρμακα είναι παγκόσμιο και έχει εντατικοποιηθεί μετά την εποχή της COVID-19.

Οφείλεται σε έλλειψη πρώτων υλών, αλλά και υλικών συσκευασίας. Επιπλέον η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται λόγω της εξάρτησης της παραγωγής φαρμάκων από Ινδία και Κίνα.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση το έχει εντοπίσει αυτό και μέσω της Ευρωπαϊκής στρατηγικής για την παραγωγή του φαρμάκου, εξετάζει κίνητρα που θα φέρουν την παραγωγή πίσω στην Ευρώπη (Reshoring).

Στην Ελλάδα τώρα μια αιτία των ελλείψεων είναι αυτό που περιγράψαμε πιο πάνω. Οι εταιρείες που έχουν προβλήματα παραγωγής ενημερώνουν τον ΕΟΦ για τις ελλείψεις και το χρόνο που θα διαρκέσουν, ώστε οι αρχές να είναι ενήμερες. Το μεγάλο όμως πρόβλημα των ελλείψεων είναι οι παράλληλες εξαγωγές.

• Η μέση τιμή ενός πρωτοτύπου φαρμάκου στην Ελλάδα είναι στο 50% του Ευρωπαϊκού μέσου όρου και το 25% των τιμών της Γερμανίας/Αυστρίας. Έχοντας η Ελλάδα τις πιο χαμηλές τιμές σε πρωτότυπα φάρμακα και όντας μέλος μια Ενωμένης Ευρωπαϊκής αγοράς αντιμετωπίζει διαχρονικά αυτά τα προβλήματα με τις εξαγωγές.

Το Υπουργείο Υγείας μέσω του ΕΟΦ που είναι η εποπτεύουσα αρχή, προσπαθεί μέσω απαγόρευσης εξαγωγών να περιορίσει το πρόβλημα. Αυτό το μέτρο φαίνεται να έχει περιορισμένη απόδοση.

Εδώ ο ΣΦΕΕ με αλλεπάλληλες επιστολές τονίζει το θέμα της διαφάνειας στην διακίνηση του φαρμάκου. Όπως η φαρμακοβιομηχανία από τον Μάιο του 2016 καταθέτει στον ΕΟΦ τις πωλήσεις ανά κωδικό ανά πελάτη, αυτό θα πρέπει να επεκταθεί και στο χονδρεμπόριο. Αντίστοιχα ο εποπτικός φορέας(ΕΟΦ) θα πρέπει να ελέγχει και να διασφαλίζει ότι πριν από το κέρδος των μεσαζόντων, προτεραιότητα έχει η Δημόσια Υγεία της Ελληνικής αγοράς. Σαν ΣΦΕΕ παραμένουμε αρωγοί στη προσπάθεια της Πολιτείας να λύσει αυτό το πολύ δύσκολο πρόβλημα.

«Να ελεγχθούν  τα αποθέματα των πολυεθνικών επιχειρήσεων»

Οι ελλείψεις δεν αποτελούν ελληνικό φαινόμενο. Το πρόβλημα των ελλείψεων είναι πολυπαραγοντικό  και  αφορά όλη την Ευρώπη. 

Κυριότερη αιτία των ελλείψεων είναι η  παγκοσμιοποίηση, η οποία τα τελευταία χρόνια επιδεινώθηκε εξαιτίας του παγκόσμιου ιού, αφού ολόκληρες μονάδες παραγωγής έκλεισαν για μεγάλα χρονικά  διαστήματα λόγω covid. Αυτό προκάλεσε καθυστερήσεις  στην παραγωγή. Μόλις εξαντλήθηκαν τα αποθέματα των εταιρειών οι συνέπειες φάνηκαν στην αγορά.

Σημαντική επίσης αιτία υπήρξε η  παγκόσμια από το 2009,  οικονομική κρίση,  η οποία  ανάγκασε τις Ευρωπαϊκές χώρες να λάβουν μέτρα για τον περιορισμό της φαρμακευτικής δαπάνης,  με αποτέλεσμα φάρμακα παλιά και δοκιμασμένα να αποσυρθούν από την αγορά γιατί θεωρήθηκαν οικονομικά ασύμφορα για τις παραγωγούς εταιρείες.

Στην χώρα μας εποπτεύουσα αρχή για τα φάρμακα είναι ο ΕΟΦ. Σε αυτόν  υπάγονται οι τρεις κρίκοι της εφοδιαστικής αλυσίδας, η βιομηχανία, οι φαρμακαποθήκες και τα φαρμακεία.

Ο Σύλλογος μας διαχρονικά υπηρετώντας τον θεσμικό του ρόλο υποβάλει προτάσεις στο υπουργείο Υγείας. Οι πιο πρόσφατες συνοψίζονται στον έλεγχο των αποθεμάτων πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Διαπιστώσαμε ότι την τελευταία τριετία, κάποιες εταιρείες, έχουν μειώσει σημαντικά, φάρμακα που εισάγουν στην Ελλάδα χωρίς να έχει μειωθεί αντίστοιχα η συνταγογράφηση των συγκεκριμένων φαρμάκων. Αναμένουμε τα αποτελέσματα των ελέγχων του υπουργείου.

Προτείναμε όσον αφορά τις φαρμακαποθήκες να γίνει αυστηρότερο το καθεστώς αδειοδότησης, προκειμένου να αποκλειστούν όσοι εισήλθαν στον κλάδο με στόχο την συλλογή από τα φαρμακεία και την παράνομη εξαγωγή φαρμάκων. Διευκρινίζω ότι οι νόμιμες παράλληλες εξαγωγές γίνονται από όσα φάρμακα υπάρχει επάρκεια, υπό την έγκριση και την άμεση εποπτεία του ΕΟΦ και ουδεμία σχέση έχουν με την προαναφερθείσα παράνομη δραστηριότητα.

Προτείναμε να  υλοποιηθεί επιτέλους  στην Ελλάδα, όπως στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες η χορήγηση των συνταγογραφούμενων – ελλειπτικών φαρμάκων βάσει ιατρικής συνταγής προκειμένου να αποφευχθεί το φαινόμενο συλλογής φαρμάκων από τα φαρμακεία. Το φάρμακο όταν φθάνει στο φαρμακείο να χορηγείται στον  ασθενή, στην εξυπηρέτηση του οποίου πρέπει να στρέφονται οι προσπάθειες όσων εμπλέκονται στην αλυσίδα του φαρμάκου.

«Το πρόβλημα δεν θα λυθεί σύντομα – Απαιτείται άμεσα κρατική παρέμβαση»

Οι ελλείψεις φαρμάκων τους τελευταίους μήνες έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Λείπουν πολλά φάρμακα πρώτης ανάγκης, που κάποια από αυτά θεωρούνται αναντικατάστατα.

Οι ελλείψεις οφείλονται κυρίως στην έλλειψη πρώτων υλών παγκοσμίως και στις παράλληλες εξαγωγές στην Ελλάδα οι οποίες αυξάνονται όσο οι τιμές των φαρμάκων μειώνονται.

Όσον αφορά την έλλειψη πρώτων υλών οι οποίες αναφέρονται κυρίως σε παρακεταμόλη, βουταμιράτη, αμοξικιλίνη, αμπροξόλη κ.λ.π.  είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο για το οποίο δεν είμαι σίγουρος αν οφείλεται σε αύξηση της ζήτησης ή σε μείωση της παραγωγής. Σε κάθε περίπτωση πάντως η Ελληνική αγορά υποεφοδιάζεται και αυτό σε συνάρτηση με τις παράλληλες εξαγωγές επιτείνει το πρόβλημα.

• Όσον αφορά τις παράλληλες εξαγωγές οι προ διμήνου ψήφιση νόμου για την απαγόρευση των συναλλαγών μεταξύ φαρμακαποθηκών, φαίνεται πως δεν βοήθησε αφού δεν υπήρξε έλεγχος.

Ο ΕΟΦ ο οποίος είναι εκ του νόμου υποχρεωμένος να καλύπτει την Ελληνική αγορά, σε αυτή την περίπτωση δεν πράττει τα δέοντα, αφού λείπουν ακόμα και φάρμακα του ΙΦΕΤ, το οποίο αποτελεί την κρατική φαρμακαποθήκη και είναι θυγατρική του.

• Η τελευταία δήλωση του υπουργού Υγείας να δηλώσουν τα αποθέματα τους οι φαρμακαποθήκες φαίνεται ότι αποτελεί  ένα πυροτέχνημα, αφού ο ΕΟΦ όπως προαναφέραμε ούτε προσωπικό διαθέτει για να κάνει τον έλεγχο ορθότητας, ούτε φυσικά να εξαλείψει  το φαινόμενο της έλλειψης των πρώτων υλών.

Το πρόβλημα δεν προβλέπεται να λυθεί σύντομα. Γι’ αυτό απαιτείται άμεσα κρατική παρέμβαση και για το θέμα των εξαγωγών και για το θέμα της ενημέρωσης των πολιτών για την ισοδύναμη αξία των γενοσήμων.

«Λύσεις υπάρχουν, αρκεί η πολιτεία να αντιμετωπίσει σοβαρά το θέμα»

Ένα καθημερινό πρόβλημα, στα φαρμακεία και κατ’ επέκταση στους ασθενείς, είναι ότι βασικά φάρμακα δεν υπάρχουν ή οι ποσότητες, που φτάνουν είναι πολύ μικρές.

Αποτέλεσμα αυτού είναι να μην εξυπηρετούνται οι ασθενείς και να εξαναγκάζονται να τρέχουν από φαρμακείο σε φαρμακείο, ώστε να βρίσκουν το αναγκαίο για την θεραπεία τους φάρμακο. 

Από την άλλη, η COVID-19, οι διάφορες ιώσεις, καθώς και τα πολλά κρούσματα γρίπης οδήγησαν σε κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης.

Αυτή την στιγμή, είναι σε έλλειψη πάνω από τετρακόσια φάρμακα πρώτης ανάγκης, ενώ σε μόνιμη έλλειψη είναι πάνω από διακόσια. Οι ελλείψεις αφορούν σε φάρμακα αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, κολλύρια, αντιδιαβητικά κ.α.

Τι οδήγησε όμως την κατάσταση ως εδώ; Ο βασικός λόγος είναι οι παράλληλες εξαγωγές των φαρμάκων από τις φαρμακαποθήκες, καθότι είναι αρκετά προσοδοφόρες γι’ αυτές. Η χώρα μας, αυτή τη στιγμή, είναι μια από τις φθηνότερες της Ε.Ε, όσον αφορά στην λιανική τους τιμή.

Έτσι ένα κολλύριο ή ένα σκεύασμα για το άσθμα, που έχει σε μια χώρα της Ευρώπης, λόγου χάρη στη Γερμανία ή τη Γαλλία ή κι αλλού, διπλάσια τιμή το καθιστά εξαγώγιμο. Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες βλέποντας τα φάρμακά τους να κυκλοφορούν αντί της ελληνικής αγοράς σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα μειώνουν τις εισαγωγές, κάνοντας το πρόβλημα ακόμη μεγαλύτερο.

Η πολιτεία αναγκάστηκε, τον Σεπτέμβριο, να απαγορεύσει, προσωρινά, τις εξαγωγές 79 σκευασμάτων, θεωρώντας ότι έτσι μπορεί να εξομαλυνθεί κάπως η κατάσταση. Κάτι που όμως δεν επέφερε κανένα αποτέλεσμα.

• Επίσης, ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος αναγκάστηκε να δημιουργήσει δύο – τρία τηλεοπτικά σποτ, ώστε να ενημερώνεται το κοινό για την δύσκολη κατάσταση, που επικρατεί. Είναι ένα γενικό φαινόμενο, γιατί, πολλές φορές, οι ασθενείς, μέσα την απελπισία τους, που δεν έβρισκαν το φάρμακό τους, στρέφονταν κατά των φαρμακοποιών, θεωρώντας τους υπεύθυνους.

Λύσεις υπάρχουν, αρκεί η πολιτεία να αντιμετωπίσει σοβαρά το θέμα, να υπάρχει έλεγχος των ποσοτήτων που εισάγονται από τις εταιρείες, έλεγχος στο τι διατίθεται στις φαρμακαποθήκες, τι ποσότητες εξάγονται, καθώς επίσης και να υπάρχει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα απαγόρευσης εξαγωγών.

«Χρόνιο φαινόμενο η έλλειψη φαρμάκων»

Το φαινόμενο των ελλείψεων στα φάρμακα δεν εμφανίστηκε τους τελευταίους μήνες στην ελληνική αγορά.

Αντιθέτως, μας ταλαιπωρεί τα τελευταία 3 χρόνια, αλλάζοντας την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και την εργασιακή μας καθημερινότητα μέσα στα φαρμακεία. 

Οι σχέσεις μας με τους ασθενείς κλονίζονται συχνά, καθώς κάθε μέρα αγωνιζόμαστε να βρούμε τα φάρμακά τους, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τριβές μεταξύ ασθενή- φαρμακοποιού- φαρμακαποθήκης.

Εξαρτόμαστε από τα πόσα κομμάτια κάθε φορά άφησε η  φαρμακοβιομηχανία στους συνεταιρισμούς και από το αν είμαστε στον αλγόριθμο παραλαβής, ο οποίος βγαίνει κυρίως βάσει τζίρου – άλλες ελλείψεις θα πάρει ένα συνοικιακό και άλλες ένα μεγάλο φαρμακείο. Αποτέλεσμα; Καθημερινά καλούμαστε να αποφασίζουμε εμείς ποιος έχει περισσότερη ανάγκη ένα φάρμακο και πολλές φορές  – παρανόμως – να ανοίγουμε κουτιά φαρμάκων και να μοιράζουμε καρτέλες.

Το τελευταίο εξάμηνο, το πρόβλημα έχει γιγαντωθεί καθώς στο «παιχνίδι» των ελλείψεων έχουν μπει τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, όπως τα depon, Ronal,, algofren κ.α.).

Οι λόγοι που ζούμε αυτή την τραγική πραγματικότητα μηδενικής πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι ότι οι περισσότερες φαρμακοβιομηχανίες έχουν «πιάσει» τον τζίρο τους, οπότε δεν τους ενδιαφέρει να παράγουν ή να εισάγουν νέες  παρτίδες από το εξωτερικό.

Το παιχνίδι παίζεται στα clawback, στον φόρο δηλαδή που καλούνται να δώσουν βάσει τζίρου στο κράτος. Κρατώντας τον τζίρο τους εκεί, έχουν χαμηλότερη φορολογία οπότε γιατί να βοηθήσουν  τον ασθενή αν δεν έχουν υψηλό κέρδος;

Το πιο απάνθρωπο, όμως, είναι ότι τα μη.συ.φα δεν εκπίπτουν στην φορολόγησή τους και εδώ μιλάμε για μια πραγματική αδιαφορία από μέρους τους. Επιπρόσθετα, υπάρχει έλλειψη εισαγωγής  πλαστικού στη χώρα οπότε σχεδόν όλες οι ινσουλίνες και τα εισπνεόμενα, έχοντας πρόβλημα στο στάδιο συσκευασίας, δεν παράγονται. Όσον αφορά το διαρκές ανεκδιήγητο και απάνθρωπο  πρόβλημα ελλείψεων σκιαγραφικών για διαγνωστικές εξετάσεις, ο λόγος είναι ότι η Αμερική ένα χρόνο πριν ανεφοδιάστηκε με μια τεράστια ποσότητα ιωδίου, οπότε αυτή την στιγμή δεν υπάρχει στην αγορά για παρασκευή.

• Πρόκειται για ένα πρόβλημα μιας νεοφιλελεύθερης πολιτικής που υποβαθμίζει τον ρόλο της υγείας με συνεχώς μειωμένα κονδύλια, δεν ρυθμίζει το πλαίσιο ενώ ταυτόχρονα οι παγκόσμιες φαρμακοβιομηχανίες δεν προτιμούν την ελληνική αγορά εξαιτίας της χαμηλής τιμής των φαρμάκων (η οποία μπορεί να είναι 20 φορές χαμηλότερη σε σχέση με τα ίδια φάρμακα του εξωτερικού), ώστε να εξασφαλίζεται επαρκής ποσότητα φαρμάκων για τον ελληνικό πληθυσμό.

«Το διαχρονικό πρόβλημα της έλλειψης φαρμάκων έχει διογκωθεί αρκετά»

Το διαχρονικό πρόβλημα της έλλειψης φαρμάκων έχει διογκωθεί αρκετά, το τελευταίο διάστημα.

Είναι σίγουρο ότι οι διεθνείς συγκυρίες έχουν επιβαρύνει αρκετά την κατάσταση.

Η συνεχής επικοινωνία με τις φαρμακευτικές εταιρίες για την εύρεση σκευασμάτων έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας, καθώς οι φαρμακαποθήκες αδυνατούν να μας καλύψουν.

Ελπίζω στην ομαλοποίηση της αγοράς του φαρμάκου για την εξυπηρέτηση, πάνω απ´ όλα των ασθενών.