Καρκίνος πνεύμονα: Ταχύτατα εξελισσόμενες θεραπείες – Έγκαιρη διάγνωση, σωτηρία ζωής – Μιλά στο libre ο χειρουργός Κ. Μαρκόπουλος

Ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι προκαλεί περισσότερους θανάτους από ό,τι προκαλούν ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη και του παχέος εντέρου μαζί.

Πρόκειται για ένα είδος καρκίνου που προσβάλλει την τραχεία (αναπνευστικός σωλήνας), τους βρόγχους (αεραγωγοί) ή τους αερόσακους που βρίσκονται στους πνεύμονες (πνευμονικές κυψελίδες).

Οι περισσότεροι ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρκίνο πνεύμονα (ΚΠ) είναι μεγαλύτεροι από 65 ετών, ωστόσο υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό ασθενών ηλικίας κάτω των 45 ετών. Το κάπνισμα ευθύνεται για το 80% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα. Οι καπνιστές διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο για να νοσήσουν, ωστόσο μπορεί να συμβεί και σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Ο κίνδυνος να αναπτύξει ένας άνθρωπος καρκίνο του πνεύμονα αυξάνεται ανάλογα με το χρονικό διάστημα καθώς και με τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει. Η διακοπή του καπνίσματος, ακόμα κι αν κάποιος υπήρξε καπνιστής για αρκετά χρόνια, μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα.

Οι δύο βασικοί τύποι καρκίνου του πνεύμονα με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης είναι:

• Ο Μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (ΜΜΚΠ), που αφορά περίπου το 70–80% των ατόμων με καρκίνο του πνεύμονα.
• Ο Μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα (ΜΚΠ), που αφορά περίπου το 20% των ατόμων με καρκίνο του πνεύμονα.  

Τα πιο συνήθη συμπτώματα και ενδείξεις καρκίνου του πνεύμονα είναι τα εξής:

• Χρόνιος βήχας (διάρκειας μεγαλύτερης των τριών εβδομάδων)
• Αποβολή φλέγματος με αίμα ή κηλίδες αίματος με τον βήχα (αιμόπτυση)
• Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους
• Αδικαιολόγητη δύσπνοια (λαχάνιασμα)
• Ανορεξία
• Κόπωση
• Πόνος στο στήθος
• Πόνος στα οστά
• Πόνος στον ώμο
• Πρήξιμο στον λαιμό
• Μυϊκή αδυναμία
• Βράγχος φωνής (αδύναμη, βραχνή ή εξασθενημένη φωνή)
• Συριγμός (υψηλής συχνότητας σφύριγμα κατά την αναπνοή λόγω απόφραξης της αναπνευστικής οδού)

Συχνά, τα αρχικά συμπτώματα δεν γίνονται αντιληπτά, επειδή αποδίδονται σε άλλες συνήθεις παθήσεις. Κάποιοι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα. Όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα τόσο πιο εύκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Οι θεραπευτικές δυνατότητες έναντι του Καρκίνου του Πνεύμονα εξελίσσονται ταχύτατα, προσδίδοντας μέγιστο όφελος στη συνολική επιβίωση των ασθενών. Για το ζήτημα αυτό αλλά και για την ανάγκη η προληπτική εξέταση για τον ΚΠ να είναι τακτική και υποχρεωτική, μίλησε στο libre o Θωρακοχειρουργός-Αγγειοχειρουργός, κ. Κωνσταντίνος Μαρκόπουλος.

·         Ένα χρόνο πριν, ενώ ήταν υπό σχεδιασμό το πρόγραμμα προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο «Φώφη Γεννηματά», είχατε εκφράσει την πρόταση να μην μείνει έξω από το screening test ο καρκίνος  του πνεύμονα. Τελικά, η τόσο απλή ακτινογραφία θώρακος αλλά και τόσο σημαντική για την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση υπάρχει σκέψη να ενταχθεί σε κάποιο προληπτικό διαγνωστικό πρόγραμμα από την Πολιτεία;

«Όπως είναι σύνηθες, για την Ελλάδα, οι εξαγγελίες από την εφαρμοστική πολιτική έχουν πάντα αισθητή διαφορά. Μέχρι τώρα, και από όσα γνωρίζω, στο προληπτικό πακέτο εξετάσεων έγινε η εξής μία εξέταση: η μαστογραφία σε γυναίκες ηλικίας 50-69 ετών. Ειδοποιούνται με sms όσες γυναίκες αυτής της ομάδας έχουν άυλη συνταγογράφηση, ενώ όσες δεν έχουν πρέπει να το ζητήσουν από τον οικογενειακό τους ιατρό. Άλλη εφαρμογή δεν γνωρίζω. Όπως και δε γνωρίζω πότε θα ολοκληρωθεί η υλοποίηση του σχεδίου οικογενειακός ιατρός/ πρωτοβάθμια περίθαλψη. Αυτοί που σχεδιάζουν την προληπτική ιατρική δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν ότι η έγκαιρη διάγνωση σημαίνει σωτηρία ζωής αλλά και μικρότερο κόστος για το κράτος, διότι ο προχωρημένος καρκίνος έχει συντομότερο τέλος και μεγαλύτερο κόστος.

Ο καρκίνος πνεύμονος είναι ο πρώτος σε συχνότητα μεταξύ όλων των καρκίνων και με τεράστια θνησιμότητα. Και όμως, η πλέον φθηνή εξέταση, μια ακτινογραφία θώρακος δεν είναι υποχρεωτική ούτε καν στα εργοτάξια των βαρέων βιομηχανιών. Όταν μιλάμε για καρκίνο πνεύμονος, πρέπει να γνωρίζουμε ότι αφορά 9-10.000 νέα περιστατικά, κάθε χρόνο στην Ελλάδα, και οι κοινωνικές ομάδες υψηλού κινδύνου είναι: καπνιστές, εργαζόμενοι σε βεβαρημένο αναπνευστικά περιβάλλον, έκθεση σε αμίαντο κλπ. Επίσης, οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι ο καρκίνος πνεύμονος, αν εμφανίσει εκτεταμένη λεμφαδενική μετάσταση, έχει πενταετή επιβίωση μικρότερη από το 30% και ότι για τα οικονομικά της υγείας ο προχωρημένος καρκίνος πνεύμονος κοστίζει στα ασφαλιστικά ταμεία δεκαπλάσια έως 30πλάσια αυτού που βρίσκεται σε πρώτο στάδιο. Να γιατί δεν πρέπει να λείπει η απλή ακτινογραφία από τον προληπτικό έλεγχο. Είναι θέμα καταρχήν ζωής και κατά δεύτερον κόστους».

·         Υπάρχουν εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα (χειρουργικά ή με συντηρητική θεραπεία);

«Η σύγχρονη ιατρική έχει κατορθώσει, ερευνώντας την ανοσολογική συμπεριφορά των καρκινικών κυττάρων, να δημιουργήσει ειδικά και διαφορετικά πρωτόκολλα αντιμετώπισης για όλα τα είδη καρκίνων. Έτσι, για καρκίνους μετά το πρώτο ή δεύτερο στάδιο έχει μεγάλη αξία ή αντιμετώπιση από μικτή ομάδα: πνευμονολόγος, ογκολόγος και θωρακοχειρουργός, ώστε να χαραχθεί κοινή στρατηγική για καλύτερο αποτέλεσμα.

Η ανοσοθεραπεία η οποία διεγείρει τις ίδιες τις δυνάμεις του οργανισμού και ενισχύει την άμυνά του απέναντι στα καρκινικά κύτταρα φαίνεται πολύ ελπιδοφόρα. Επίσης, η χρήση των laser είτε για αφαίρεση όγκων είτε για διάνοιξη αποφραγμένων βρόγχων δίνει ποιότητα ζωής. Τέλος, η φωτοδυναμική θεραπεία έχει αρχίσει παγκοσμίως να συμβάλλει στη σμίκρυνση των όγκων. Πραγματοποιείται με διάχυση ενέργειας (laser) στον όγκο, μετά από χορήγηση ενδοφλέβιας ουσίας η οποία με το Laser διασπάται και νεκρώνει τα καρκινικά κύτταρα εκλεκτικά. Βρίσκεται ακόμα στο ξεκίνημά της, ωστόσο έχει επιτευχθεί μείωση όγκων από 40 μέχρι 70%.

Ο καρκίνος πνεύμονος απαιτεί μεθοδικότητα και ομαδικότητα κατά την προσπάθεια θεραπείας. Το ερώτημα αν πρέπει να αφαιρεθεί ο όγκος και μετά να γίνει ΧΘΠ ή αν πρέπει να προηγηθεί ΧΘΠ για να μικρύνει ο όγκος δεν είναι φιλοσοφικές ερωτήσεις. Είναι υπαρκτά διλήμματα των οποίων η απάντηση βρίσκεται στο ογκολογικό συμβούλιο».

·         Τι θα μπορούσαμε να πούμε για τον Μικροκυτταρικό Καρκίνο Πνεύμονα (ΜΚΚΠ) που είναι πιο σπάνιος αλλά πιο επιθετικός;

«Το μικροκυτταρικό καρκίνωμα είναι το 10-15% των όγκων του πνεύμονος. Αφορά κεντρικούς, συνήθως, όγκους στον πνεύμονα και πολύ γρήγορα δίνει τοπικές μεταστάσεις (λεμφαδένες) και απομακρυσμένες επίσης (ήπαρ, εγκέφαλος, οστά).

Δεν το χειρουργούμε, διότι έχει αποδειχθεί ότι η αφαίρεση δεν υπερτερεί της ΧΘΠ μαζί με ακτινοβολία.
Είναι επιθετική νόσος, η οποία ανταποκρίνεται στην ΧΘΠ, αλλά επανεμφανίζεται σύντομα. Έχει απόλυτη σχέση με το κάπνισμα και είναι γενικά κακής πρόγνωσης.

Ο συνδυασμός ανοσοθεραπείας με ΧΘΠ επίσης έχει αρχίσει να δίνει καλά αποτελέσματα. Ωστόσο, ακόμα και ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονος όταν διαγιγνώσκεται νωρίς έχει πολύ καλύτερη πρόγνωση. Ο μικροκυτταρικός, συνήθως, πρωτοεμφανίζεται με μικρή αιμόπτυση, την οποία όλοι υποτιμάμε αν συμβεί μία ή δύο φορές. Αλλιώς, ο μικροκυτταρικός καρκίνος βρίσκεται σε τυχαία ακτινογραφία θώρακος.

Για αυτό, έχει αξία η προληπτική ιατρική ιδιαίτερα σε βαρείς καπνιστές.  Όλοι οι άλλοι καρκίνοι πνεύμονος είναι χειρουργήσιμοι και έχει αποδειχθεί ότι μια ριζική επέμβαση από έμπειρη ομάδα έχει τεράστια αξία για το προσδόκιμο επιβίωσης».